Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга

— Не хвалюйся,— кажу Фалалееву (калі мы адзін на адзін, то я дазваляю звяртацца да яго гэтак),— яшчэ час ёсць. Нават на другую частку чэмпіяната не перакацілі. Як-небудзь выпаўзем з чорнай дзіркі.

— Калі б так... Якія планы ў цябе?

— Не разумею.

— Я маю на ўвазе сённяшні вечар. Заўтра ж на зборы.

Я смяюся.

— Ты што, вырашыў апякаць мяне цэлымі суткамі?

Фалалееў уважліва глядзіць на мяне.

— Не крыўдуй, калі ласка,— гаворыць ён.— Я разумею твой настрой. А тут, у горадзе, цябе ведае кожны, шмат людзей. Пачнуцца запрашэнні ў госці, розныя прапановы...

— Не хвалюйся, я не стаў выпіваць у Маскве... Тая гісторыя, сам разумееш, асаблівая.

Ля аўтобуса вялікі натоўп балельшчыкаў. Хтосьці просіць аўтограф, хтосьці пытаецца, як я апынуўся ў Мінску, з якой нагоды.

Назаўтра аб гэтым напісалі ў справаздачах. 3 самай раніцы я пабег да кіёска. У газетах прагучала прыкладна тое, што Федэрацыя футбола вырашыла вярнуць іграка маскоўскага «Дынама» члена зборнай К. Паўловіча ў сувязі з яго не зусім правільнымі паводзінамі. Я адкінуў газеты ўбок: з такой фармуліроўкай можна пражыць больш-менш спакойна. У дванаццаць гадзін павінен быў прыйсці аўтобус, каб адвезці нас на спартыўную базу, а ў палове дванаццатай (і чаму толькі я раней не выйшаў на вуліцу падыхаць свежым паветрам?!) пазваніў бацька.

— Нічога не разумею, што адбылося? — пачуў я ў трубцы ягоны ўсхваляваны голас.

— Усё нармальна, у час гульні паслаў суддзю ў адно цёплае месца.

Голас бацькі нязвыкла жорсткі:

— Не хлусі. Расказвай усё як ёсць.

Я ўздыхнуў.

— Прабач, але гэта не тэлефонная размова. Зразумей адно — нічога страшнага не адбылося. Дарэчы, я забіў гол у апошняй сустрэчы.

— Ты сам ведаеш, што мяне твае галы асабліва не хвалююць.

— Прабач, тата, трэба ехаць на базу. Унізе чакае аўтобус. Хутка буду ў Маскве, абавязкова зазірну да цябе. Пагаворым.

— Толькі ж глядзі, абавязкова зайдзі да мяне.

Кароткія гудкі. Будзе яшчэ шмат тэлефонных званкоў, у гэтым я перакананы. Ад родных, знаёмых і малазнаёмых людзей. Лепш у гэтыя дні не падыходзіць да тэлефона.

Тым часам пацяклі самыя звычайныя дні, калі на самой справе ў жыцці не было нічога, акрамя футбола. У дагаворнай гульні нам трэба было забіць адзіны гол, і Фалалееў сказаў, каб гэта выканаў я, ён дадаў, што, як ён добра ведае, мне гэта не вельмі прыемна, але час у мяне цяпер такі, што трэба забіваць, забіваць, каб падтрымаць сваё імя. Я і сапраўды забіў гол і пастараўся зрабіць гэта, быццам усё адбывалася «па-сапраўднаму», і трыбуны віталі мяне горача і шчыра. I сапраўды гэты гол быў для мяне патрэбны, бо ў газетах напісалі, што я адразу, без раскачкі знайшоў сваё месца ў новым калектыве, гэта было прыемна, мяне віншавалі ў Белсавеце, сябры. Аднак праз некалькі дзён у мой пакой увайшоў Фалалееў, які трымаў у руцэ штотыднёвік «Футбол-хакей».

— Тут ёсць тое-сёе непрыемнае для цябе,— паведаміў ён.

— З’явіўся артыкул? — спытаў я.

— З’явіўся. Не вельмі каб страшны, але ўсё ж...

Я схапіў у яго з рук артыкул. Ён называўся «Левы крайні і іншыя». Размова ў ім ішла пра тое, што некаторыя спартыўныя зоркі, у тым ліку футбольныя, хакейныя, не вытрымліваюць выпрабавання славай, а добрыя дзядзькі са спартыўных таварыстваў дазваляюць ім літаральна ўсё. I далей: «Так, напрыклад, нападаючы маскоўскага «Дынама» і зборнай К. Паўловіч зрабіў наезд на чалавека, які ў выніку памёр. Невядома, якая віна ў гэтым футбаліста, бо звычайнага ў такіх выпадках раследавання праведзена не было (тут пытанне да нашых супрацоўнікаў унутраных спраў), ён нават не прайшоў медыцынскай экспертызы. Імкнучыся захаваць свайго падапечнага ад непрыемнасцей, яго пераводзяць у сярэдзіне сезона ў іншую каманду...» I далей — набор звычайных фраз пра неабходнасць узмацнення выхаваўчай работы ў камандах, строгай патрабавальнасці да кожнага іграка, незалежна ад таго, якія тытулы і званні той мае. Я вярнуў штотыднёвік Фалалееву.

— Ты не хвалюйся, магло быць горш. Ва ўсім адчуваецца, што ў карэспандэнта не хапіла фактаў.

Я крыва ўсміхнуўся.

— Так, фактаў сапраўды не хапіла... Але ёсць толькі адзін — я забіў чалавека, з’яўляюся ў такім выпадку забойцам, але працягваю сабе спакойна гуляць у футбол.

У пакой ускочыў усхваляваны Стас Прануза. Ён таксама трымаў у руках штотыднёвік.

— Ну і фраеры?! — закрычаў ён з парога.— Ды за такія абвінавачванні можна ў суд падаваць. Я б гэтага пісаку!..

— Усё забудзецца, хоць непрыемны момант ёсць,— сказаў Фалалееў.— Але бывалі ў жыцці некаторых нашых калег і не гэткія моманты. Ты павінен гуляць у футбол яшчэ лепш. Вось і ўсё...

Праз два тыдні зборная павінна была ехаць на адказны матч у ФРГ. На гульню мяне не выклікалі. Я зразумеў, што са складу зборнай мяне выкраслілі. Я сядзеў адзін у вялізнай кватэры, потым пазваніў Фалалееву:

— У нас ёсць некалькі дзён. Я хачу з’ездзіць у Маскву. Трэба перавезці астатнія рэчы, перагнаць машыну.

— Даю табе роўна два дні,— сказаў Фалалееў.

Я сеў у самалёт і апынуўся праз дзве гадзіны ля сваёй цяпер ужо былой кватэры. У паштовай скрыні знайшоў пісьмо. На вялікім лісце белай паперы некалькі радкоў: «Я шукала цябе, каб развітацца, але не знайшла. Бывай. Калі можаш, прабач. Вера».

17

Я працягваю думаць пра яе, уяўляць выраз яе вачэй. I гэта нягледзячы на тое, што мы бачымся па некалькі разоў на дзень, размаўляем, я слухаю, як яна іграе. Мы гуляем па старажытным парку, аглядаем мясцовасць, аднак я пачынаю хвалявацца, яна працягвае паўтараць, што я раптоўна аддаляюся ад яе, думаю аб нечым сваім, для яе невядомым. Я заўважаю, што яна ў гэткія моманты пачынае сумаваць, нават колер яе вачэй мяняецца. Мяне пранізліва мучыць адна і тая ж неадступная думка: засталося некалькі дзён, усяго толькі некалькі дзён. Сапраўды, як кажа Станіслаў Пятровіч, трэба рабіць вывады, прымаць рашэнні. Вярнуцца? Значыцца зноў глядзець у вочы Фалалееву, рабіць выгляд, што ты зрабіў памылку, не больш (калі мець на ўвазе ўцёкі, а не тое, у выніку чаго яны з’явіліся), кідацца ў бой за каманду, за сябе, а значыць, за яго, за Фалалеева, які зноў пасля некалькіх удалых галоў (яго нават пачалі называць адным з самых лепшых трэнераў) вісіць на валаску і можа апынуцца за бортам вялізнага, састарэлага карабля пад назвай «футбол».

Як быць?

— Ты зноў думаеш пра сваё,— гаворыць яна.— Але сёння я не буду крыўдаваць, павер мне. Я разумею, у цябе нешта здарылася...

Упершыню я цалую яе. Яна не адхіляецца. Гаворыць:

— Паслухай, а можа, я змагу дапамагчы табе?

— Не зможаш.

— Чаму?

— Ніхто не зможа. Толькі я сам...

Яна ўздыхае.

— Шкада... У мяне таксама быў непрыемны выпадак. Добра, што знайшоўся адзін чалавек.

— Табе можна пазайздросціць.