Василий Хомченко - Крэсла з гербам i розныя крымiнальныя гiсторыi (на белорусском языке)
- Название:Крэсла з гербам i розныя крымiнальныя гiсторыi (на белорусском языке)
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:неизвестно
- Год:неизвестен
- ISBN:нет данных
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Василий Хомченко - Крэсла з гербам i розныя крымiнальныя гiсторыi (на белорусском языке) краткое содержание
Крэсла з гербам i розныя крымiнальныя гiсторыi (на белорусском языке) - читать онлайн бесплатно полную версию (весь текст целиком)
Интервал:
Закладка:
Сказаць праўду, то норму сваю па-сапраўднаму мы рэдка калi выконвалi. Паднявольная праца - яна i ёсць рабская, якую рабы заўсёды не любiлi. Брыгадзiр меў дружбу з дзесятнiкам, таксама былым вайскоўцам, iнжынер-маёрам, i той павышаў нам цвёрдасць грунту, круцiзну пад'ёму i адлегласць, на якую нам трэба ганяць тачкi ў адвал. Прыпiсваў нам i колькасць вывезенага грунту.
На працу i назад у зону нас вадзiлi пад канвоем. На ўчастку былi абазначаны гранiцы, за якiя зэкi не маглi пераступаць. Стралкi-ахоўнiкi мелi права ў парушальнiкаў гранiцы страляць без папярэджання.
Дзве брыгады - нашу i яшчэ адну - ахоўвалi месяцы тры запар два стралкi. Адзiн таўсматы саракагадовы сяржант прыехаў сюды з Украiны, дзе служыў наглядчыкам у турме. У гэты край прыехаў, вiдаць, з-за большага заробку цi, можа, яшчэ па якой прычыне. Гэты сяржант (нi iмя, нi прозвiшча яго не захавалiся ў памяцi) двойчы на дзень - перад выхадам з зоны i калi збiралiся iсцi з работы назад - папярэджваў: "Крок управа, крок улева лiчыцца спробай уцячы, прымяняецца зброя". Аб'яўляў гучна, як дзе-небудзь на пляцы перад вялiкiм строем. I пры гэтым яго мясiсты твар чырванеў i двайны падбародак дрыжаў, як студзiна. Не ведаю, якi ў яго быў запас слоў, думаю, не больш лексiкону абiсiнца, якi нядаўна ўзяўся вывучаць расейскую мову. За ўвесь час, пакуль ён нас ахоўваў, я пачуў ад яго не больш трох-чатырох дзесяткаў слоў: стой, слухай, маўчаць, пакладу мордай на снег... Ну i - крок управа, крок улева...
Другi стралок быў татарын Ахмет, малады i па ўзросту, i па тэрмiну службы ў лагернай ахове, усмешлiвы i нават сарамлiвы, ён звяртаўся да нас на "вы", i ў адказ мы таксама звярталiся гэтак жа да яго. Ён нядаўна скончыў чырвонаармейскую службу, дамоў у Татарыю не паехаў, а завербаваўся ў лагерную ахову. "Што мне там рабiць у калгасе, - прызнаўся ён нам. - Туды прыедзеш i назад ужо нiколi не выедзеш. Там - во палучаюць на працаднi, - паказаў ён кукiш. - Голадна жывуць. Чаго мне ехаць".
Наiўны быў Ахмет, гаворачы гэта, ён не разумеў, што за такiя словы тут сядзяць тысячы.
Гранiцы, якiя нам не дазвалялася пераходзiць, былi абазначаны вехамi абчасанымi i ўбiтымi ў зямлю слупкамi. Стралкi знаходзiлiся ў пэўных месцах, крыху далей ад гранiцы.
Працавалi мы парамi, па два зэкi на адну тачку. Спачатку надзяўбём грунту, потым пагрузiм у тачку i па чарзе вязём яе ў адвал.
Маiм напарнiкам быў мой равеснiк з падобным лёсам ленiнградскi студэнт Бацюхноў, якi пры знаёмстве называў сябе Бацюшковым. Я некалькi разоў спрабаваў у яго дапытацца, чаму ён здраджвае свайму роду Бацюхновых, ды так i не выпытаў. Адкрыўся ён мне толькi перад расставаннем - яго перавялi па невядомай i для яго самога прычыне ў iншую калонiю, дзе работа i ўмовы жыцця былi лягчэйшыя.
- А мы i належым да дваранскага роду Бацюшковых, - сказаў ён. - У нашай раднi быў i паэт Бацюшкоў. А змянiлi прозвiшча i сацыяльнае паходжанне ў семнаццатым. А то б даўно трапiлi ў Чэка заложнiкамi рэвалюцыi.
Загналi яго ў лагер за напiсаныя iм пяць нейкiх вершаў, атрымаў за кожны верш па году.
Паехаў ад нас гэты дваранiн Бацюшкоў з радасцю, абяцаў напiсаць з новага месца, ды так i не напiсаў. I што з iм, не ведаю.
Замест яго ў брыгаду далi новага зэка, якi i стаў маiм напарнiкам. Я адразу яго i неўзлюбiў, i пашкадаваў.
Неўзлюбiў, бо ўбачыў, што напарнiк ён нiкудышны, дахадзяга, i ўзрост паважны, у бацькi мне гадзiўся. Тачку ён, канечне, не мог усцягнуць наверх, i цягаць яе прыйдзецца мне аднаму.
Здзiвiў ён i сваiм выглядам. Усё ў iм паасобку было вялiкiм, большым, чым трэба для правiльнай прапорцыi чалавеку: вялiкая галава, рот, тоўстая шыя, шырокае тулава... Аднак зiрнеш на яго ўсяго, дык ён жа нейкi як недарослы. А гэта таму, што меў ён карацейшыя, чым трэба для такога тулава, ногi. Чалавек-кубiк, калабок. Яго гэтым словам i сустрэў наш зэк Лёха Мошкiн: "Калабок, калабок, куды коцiшся, пад тачку пападзеш, не вароцiшся".
Моцны з выгляду, ён быў сапраўды дахадзягам. Шырокi плоскi твар яго меў нездаровы бледна-зялёны колер i туга абцягваўся скурай, быццам пад ёю не было нiякiх цяглiц, а толькi косцi.
Як i водзiцца, навiчка пачалi распытваць, адкуль ён, якi артыкул мае, тэрмiн, з якой калонii сюды перавялi. Адказваў неахвотна, марудлiва, i калi гаварыў, то ў роце яго, як у грымасе, выскалялiся рэдкiя зубы, - канечне ж, павылазiлi ад цынгi. Назваўся ён Сямёнам Якаўлевiчам Моцным. Я быў ухапiўся за гэта беларускае прозвiшча - нi не зямляк ён, але быў ён з Сiбiры, з забайкальскiх казакоў. У калонiю нашу ён прыбыў з упраўлення лагера, дзе працаваў у iнжынерна-праектным аддзеле.
- Ты што, iнжынер? - здзiвiўся Лёха.
- Iнжынер. На волi быў кандыдатам навук.
Лёха прысвiснуў.
- I чаго ж цябе загналi ў брыгаду да тачкi i кайла?
- Я сюды з шызо.
Шызо - гэта штрафны iзалятар, дзе зэкаў трымаюць за нейкiя грубыя парушэннi цi новыя злачынствы.
- А завошта цябе туды ўперлi?
- Уперлi вось.
- А судзiлi завошта?
Моцны раззлаваўся такому допыту:
- Хто ты, што так прычапiўся да мяне?
Лёха, маскоўскi кiшэннiк, адказаў, як i ўсiм гаварыў пра сябе, што ён вядзе замкнуты лад жыцця - рэдка выходзiць на волю. Гэта рассмяшыла Моцнага, i ён таксама адказаў хохмай:
- Разумееш, хацеў залезцi да суседа ў дом i цэлы месяц прыручаў яго сабаку, кармiў каўбасой. Прывучыў. Ноччу палез у дом i наступiў кату на хвост. Кот завiшчаў, мяне i схапiлi.
Жарту гэтаму мы не паверылi. Як потым даведалiся, загналi кандыдата навук у лагер на восем гадоў за падазрэнне ў шпiянажы - ПШ. Выдуманая гэта абрэвiятура энкавэдыстамi прышывалася звычайна тым, калi ў следчых не было нiякiх канкрэтных фактаў, каб абвiнавацiць чалавека. Тады яны i пасылалi на яго матэрыялы з гэтым ПШ у асобую нараду, якая i выносiла прысуд завочна.
- Вiдаць, вам трапiлiся мяккацелыя следчыя, добрыя, - пазайздросцiў Моцнаму брыгадзiр, якому на следстве ламалi рэбры.
- Мяккацелыя? Добрыя? - узарваўся Моцны. - Дзе гэта вы бачылi такiх добрых у нашых савецкiх органах? Там жа адны бандыты, падонкi, каты. Iнквiзiтарам трэба павучыцца ў нашых катаў. Ды i гестапаўцы маглi пераняць многае ў гэтага баявога атрада партыi.
Словы гэтыя былi правiльныя, смелыя, але ж якую яны мелi страшную цану: варта толькi дайсцi iм да пiльных вушэй, i мог заплацiць кандыдат навук яшчэ адным тэрмiнам.
- Ты партыю не чапай, - асцярожна папрасiў яго брыгадзiр Iваноўскi. Партыя нi пры чым.
- Нi пры чым? А следчыя, пракуроры - не члены партыi? Не iмi партыя кiруе? А ўсiм гэтым страшным апаратам не галоўны партыец кiруе? Нi пры чым... - Моцны быў на вышынi свайго гневу, у яго дрыжаў голас i рукi дрыжалi. - А мы ўсё баiмся, ад страху дрыжым, як мухi ў павуцiне. За дротам i то баiмся. Чаго, каго баiмся?
- Шызо, новага тэрмiну, а то i шлёпкi баiмся, - сумна сказаў Iваноўскi.
Не ў гэты першы дзень знаёмства з Моцным, а пазней мы даведалiся пра яго ўсё. Сямён Якаўлевiч сам i расказаў, што з iм адбылося ўжо тут, у лагеры.
Читать дальшеИнтервал:
Закладка: