Sədaqət Kərimova - Özgə ağrısı

Qonşunun həyətinin tuşundan keçəndə işıqda arxalarınca baxanda bu ucaboy, yaraşıqlı oğlanın bir vaxtlar sısqa, qaraşın olduğuna görə Kişmiş çağrılan İlham olduğuna inana bilmədi… Mehriban «toyunda barışarıq», – deyib özünə təskinlik verdi…

On beş dəqiqədən, bəlkə də yarım saatdan da çox idi ki, gözləri yumulu halda, hərəkətsiz uzanmışdı. Biləyində güclə hiss edilən nəbzindən başqa onda heç bir həyat əlaməti hiss olunmurdu. Sifətinin rəngi avazımış, göz çuxurları dərinləşmiş, dodaqları göyərmişdi.

Gözlərini alayarımçıq açıb Nazimin əlini buza dönmüş əlindən buraxmadan güclə eşidiləcək səslə:

– Nazim, məni tək qoyma, – dedi.

Anasının birdən-birə dəyişmiş sifəti sanki Nazimə həkim olduğunu unutdurdu. O, özünü itirib nə edəcəyini bilmədi. Lakin bu, bir an çəkdi. Sonra elə bil ağır yuxudan ayıldı. Əlini onun əlindən çəkib bir az əvvəl hazırlayıb saxladığı iynəni qoluna yaxınlaşdırdı. Əlləri əsdiyindən damarı güc-bəla ilə tapdı, məhlulu çətinliklə yeridib onun haçan təsir edəcəyini gözləməyə başladı. Saniyələr, dəqiqələr elə ağır keçirdi ki, sanki zaman donmuşdu. Bir xeyli keçəndən sonra anasının üzündə yenidən həyat əlamətləri görünəndə yaylığı ilə alnında, boynunda damcı-damcı donub qalmış soyuq təri sildi. Onun əlini yenidən əllərinin arasına aldı. Barmaqlarında zəif, güclə hiss edilən hərarət duyanda sevincdən gözləri yaşardı.

İki ay idi ki, Xədicə yatağa düşmüşdü. Ömrü boyu səhərlər xoruz banından da tez oyanıb axşamlar hamıdan gec yatmağa adət edən, ayaqları altında yer titrəyən, bir an belə işsiz qala bilməyən Xədicə indi bu balaca otaqdan bayıra çıxa bilmirdi.

Bu kiçik «məhbəsdə» keçən günlər ona əzab verirdi. Üç-dörd addım atan kimi yorulur, gözləri qaranlıq gətirir, taqətsiz halda çarpayısına uzanırdı. Belə hallarda hər şeydən bezib:

– Dağ boyda bədən sözümə baxmır, – deyə qəhərlə dillənirdi. Xəstələnəndən bəri tez-tez gözünü bir nöqtəyə zilləyib nə barədəsə elə hey düşünürdü. Hərdən isə deyinirdi:

– İşim-gücüm tökülüb qalıb… Ev-eşik başlı-başınadır… Bağ-bağat yiyəsizdir… Andıra qalmış xəstəlik əl çəksəydi, bir rahat nəfəs alardım. Qurban olduğum möhlət versəydi, bir əyin-başınıza baxardım.

– Ay ana, özünü bu qədər darıxdırma, bax, görərsən, tezliklə sağalacaqsan. Bir qədər səbr elə, infarktın dərmanı yataqdır. Bircə ay sakit uzanıb, dava-dərmanı vaxtında qəbul etsən, zəifliyin keçib gedəcək, – deyə Nazim ona ürək-dirək verirdi. Özü isə həkim həssaslığı ilə anlayırdı ki, anasının vəziyyəti ağırdır. Elə ağırdır ki, hər an, hər dəqiqə onu itirə bilərlər. Lakin bunu hamıdan – atasından, bacı-qardaşından, arvadı Gülcandan belə gizlədirdi. Nədənsə bu acı həqiqəti onlara deməyə cürət etmirdi. Anası üçün bir şey edə bilmədiyinə, əlindən heç nə gəlmədiyinə görə özünü qınayırdı. Onun bu halına görə özünü günahkar sayır, əlac edə bilmədiyinə görə ürəyində özünü ittiham edirdi. «Beş qəpiklik həkimliyin yoxdur. Əlindən heç nə gəlmir. Öz doğma anana şəfa verə bilmirsənsə, onda həkim deyilsən. Get, özünə başqa peşə tap!»

Yadına uşaqlıq illərindən bir xatirə düşdü. Onda beş ya şı vardı. Uşaqlarla anasının bişirdiyi qarğıdalı sütülündən ləzzətlə yedikləri yerdə birdən qarğıdalı dənəsi nəfəs borusuna düşmüşdü. Xədicə oğlunun bənizinin ağappaq ağardığını, sonra isə birdən göyərib yerə yıxıldığını görəndə onu qucağına alaraq, az qala qaça-qaça rayon mərkəzindəki xəstəxanaya çatdırmışdı.

– Bir az da geciksəydin, uşaq əlindən getmişdi, – deyə yaşlı həkim Nazimin nəfəs borusundan çıxardığı qarğıdalı dənəsini anasına göstərmişdi. Təhlükənin sovuşduğunu, Nazimin rahat nəfəs aldığını görəndə Xədicə sevincindən və keçirtdiyi sarsıntıdan kövrəlib uşaq kimi ağlamışdı. Bu hadisədən sonra onun ən böyük arzusu oğlunu həkim görmək idi. Tez-tez deyərdi:

– Böyüyərsən, oxuyub həkim olarsan. Ailəmizin öz həkimi olar. Mən xəstələnəndə özün məni sağaldarsan.

Nazim də onun arzu etdiyi kimi oxuyub həkim olmuşdu. Tibb Universitetini qırmızı diplomla bitirib öz rayonlarına qayıtmış, kardioloq kimi çalışmağa başlamışdı. Az müddətdə xəstələrin etimadını qazana bilmişdi. Lakin indi anası ağır xəstə ikən ona heç bir kömək edə bilmirdi. Dünyada ən əziz, ən doğma adamına yardım edə bilməməkdən əzablı nə ola bilərdi?

– Nazim, sən ağlayırsan? – Xədicənin səsi elə bil quyunun dibindən gəlirdi. Əlini oglunun saçlarına apardı. Amma onları sığallamağa taqəti çatmadığından tez də aşağı saldı. Nazimin son vaxtlar arıqlayıb almacıq sümükləri görünən gözəl sifətinə, yuxusuzluqdan çuxura düşən, eynən Ələddinin gözlərinə oxşayan xırda gözlərinə baxanda ürəyi nəvaziş və şəfqətlə doldu. Ciyərparasının bu hala düşməsinin baiskarı özü idi. «Uşaq əldən düşdü», – deyə kədərlə düşündü.

Vaxtının çoxunu xəstəxanada, xəstələrinin yanında keçirməyə adət edən Nazim Xədicə yatağa düşən gündən bəri təsadüfi hallarda evdən bayıra çıxırdı. Anasının xəstə yatdığını işdə hamı bilirdi. Ona görə də Nazimi narahat etməməyə çalışırdılar. Neçə-neçə ağır xəstəni ölümün pəncəsindən qurtarmış həkim indi öz anasının xəstəliyi qarşısında aciz idi. Həmkarları, Bakıdan konsiliuma dəvət olunmuş tanınmış kardioloqlar onun müalicə üsullarının düzgün olduğunu təsdiq etmişdilər. Bəs elə isə anasının vəziyyətində niyə dəyişiklik yox idi? İynələr, dərmanlar niyə təsir etmirdi? Anası niyə gözünün qabağında şam kimi əriyirdi?

– Nazim, uşaqlara xəbər yolla, qoy gəlib özlərini çatdırsınlar. Sizə deməli sözüm var. Vəsiyyət eləmək istəyirəm. – Xədicə bu sözləri güclə eşidiləcək səslə dedi. Nazim onun qəhərləndiyini hiss elədi, lakin bunu büruzə vermədi.

– Eh, yenə başladın da! Nə vəsiyyətbazlıqdı? Bir balaca ağrıyan kimi ağlına qəribə şeylər gəlir, – deyə yarıincik, yarızarafat cavab verdi. – Yazıqlar dünən gediblər, yenə onları niyə narahat edək? Bu qədər yolu yenə niyə ölçsünlər? Qoy iş-gücləri ilə məşğul olsunlar.

Oğlu haqlı idi. Xədicə yorğan-döşəyə düşən gündən bu evdə hamının rahatlığı itmişdi. Bu böyük ailənin nəbzi sanki bu balaca otaqda döyünürdü. Bəzən uşaqlar həftələrlə onun yanında qalırdılar. Dünən Xədicənin vəziyyəti birdən-birə yaxşılaşmışdı. O, deyib-gülür, uşaqlarla zarafatlaşırdı. İlk oğul nəvəsini, Nazimin beşaylıq oğlu Anarı öpüb-oxşamaqdan, əzizləməkdən yorulmurdu. Böyük qızı Nigar onu belə görəndə boynunu qucaqlayıb sevincindən ağlamışdı:

– Sənin bu halın üçün elə darıxmışıq, ay ana! Nə olar, tez sağal, sənə xəstəlik yaraşmır, heç yaraşmır!

Dünən Nazim də anasının ağappaq, qırışsız sifətinə, mehriban, dərin gözlərinə baxmaqdan doymurdu. Gəlinlər tez-tez mətbəxdən dadlı yeməklər gətirir, Xədicə isə onların xətrinə dəyməmək üçün biş-düşün hamısının dadına baxırdı. Dünən uşaqlar son iki ayda ilk dəfə arxayın halda, sevinə-sevinə evlərinə dağılışmışdılar. Onlar gedəndən sonra Nazim xəstəxanaya yollanmışdı.

Bu iki ay ərzində ilk dəfə ikilikdə baş-başa qalan Xədicə ilə Ələddin fürsətdən istifadə edib xeyli dərdləşdilər. Ərinin sınıxmış sifətinə göz qoyan Xədicənin ürəyini kədər bürüdü. Sabah ona bir şey olsa, Ələddinin vəziyyəti necə olacaq? Axı sakit təbiətli, həlim xasiyyətli, təvazökar adam olan Ələddin ondan başqa ömründə kimsəyə dərdini danışmaz, sirrini etibar eləməzdi. «Sən mənim hər şeyimsən – anam, bacım, qızım, gəlinim», – deyərdi Ələddin. Anasını tez itirən, bacısı olmayan, qızlarından, gəlinlərindən həya edən Ələddin üçün doğrudanda Xədicə hər şey idi – hava, su, həyat. Bunları düşünəndə Xədicənin özündən çox ərinə yazığı gəldi. «Mən öləcəyəm, canım qurtulacaq, amma bu yazıq gündə yüz dəfə ölüb diriləcək, hər an məni yada salacaq. Cavan deyil ki, başını qarışdırsın.»

Xədicə ərinin ağarmış saç-saqqalına, qırışlarla örtülmüş xırda, mehriban gözlərinə baxıb, qəmli səslə dedi:

– Əgər bacarsaydım, gücüm çatsaydı…

Ələddin onun nə demək istədiyini yaxşı bildiyindən özünü toxtaq tutmağa çalışdı.

– Əlimdən bir şey gəlsəydi, səni qoyub getməzdim. Bu yaşda səni tək-tənha qoymaq heç insafdan deyil. Amma deyəsən tək qalacaqsan, – Xədicə sözünü tamamladı.

Adətən, özünü heç nə olmamış kimi göstərməyə çalışan, arvadının yanında deyib-gülən, xəlvətə düşəndə isə gözünün yaşını saxlaya bilməyən Ələddin onun bu sözlərindən kövrəldi:

– Niyə ümidsiz danışırsan, Xədicə? Nazim səni sağaldacaq, görərsən… Əgər qismətimə tənhalıq yazılıbsa, bu, bir alın yazısıdır. Onu dəyişməyə kimsənin qüdrəti çatmaz.

O, qəhərini udub sözünə davam elədi:

– Səndən yerdən göyəcən razıyam, Xədicə. Sənsiz mənim həyatım heçdir. Bunu bil ki, ömrüm boyu sənə sadiq olmuşam, özüm də, qazancım da ailəmə məxsus olub…

Sonra söhbəti uşaqların üstünə gətirdilər. Övladları sarıdan ikisinin də bəxti gətirmişdi. Hamısını oxutmuş, ailə sahibi etmişdilər. Bu vaxta kimi onların bir sözünü iki edəni olmamışdı. Hansının evinə gedirdilərsə, o qədər hörmət, o qədər qayğı görürdülər ki, həmişə balaları üçün Allaha dua edirdilər. Xədicə infarkt keçirəndən bir gün sonra Bakıda yaşayan kiçik qızları Aynur gecəyarısı həyəcanla içəri girəndə hamı heyrətə gəlmişdi. Xədicə Nazimlə Ələddinə dönə-dönə tapşırmışdı ki, xəstəliyi barədə uşaqlara heç nə deməsinlər. Amma heç iki gün keçməmiş hamı bundan xəbər tutmuşdu. Bircə qonşu rayona gəlin köçən Təhminəyə bildirməmişdilər. Hər gecə narahat yuxular görən Təhminə tez-tez evlərinə zəng çalırdı, gəlindən anasını çağırmasını istəsə də, o, hər dəfə gah anan qonşudadı, gah həyətdədi deyib, ya da ağlına gələn bir şey uydurub qızı sakitləşdirmək istəyir, narahat yuxularını hamiləliyi ilə əlaqələndirirdi. Qarmaqarışıq yuxuların əlində qalan Təhminə dözə bilməyib anasına baş çəkmiş, onu yataqda görəndə uşaq kimi hönkürüb ağlamış, onu aldatdıqları üçün hər kəsdən incimişdi…

– Nə dərin düşüncələrə dalmısan, ana? – Nazim Xədicəni fikirdən ayırdı.

– Heç, bala, elə-belə, – Xədicə köksünü ötürdü.

«Zəhrimar xəstəlik məni hardan tapdı?» – deyə qadın ürəyində söyləndi. Altmış illik həyatı kino lenti kimi gözlərinin önündən gəlib keçdi. Ələddinlə ailə qurmağı, uşaqlarını böyütməyi, onları məktəbə aparmağı, məktəbdən sonra evdə qarşılamağı, dərsləri ilə məşğul olmağı, bişirməyi, düşürməyi, kiminsə üstünə qışqırmağı, kimisə cəzalandırmağı yadına düşdü. Altı övladının heç biri xasiyyətcə o birinə oxşamırdı. Ona görə də hər biri ilə bir cür dil tapmaq lazım idi. Nigar evin böyüyü olduğuna görəmi, yoxsa çox əzizləndiyi üçünmü, uşaqlıqdan yaman ərköyün idi. Evin ikincisi olan, oğlan kimi böyüyən Aynurun dəcəlliyindən bəzən ağlamaq dərəcəsinə gəlirdi. Sakit, həlim təbiətli Nailənin varlığı ev-eşikdə bir o qədər hiss olunmazdı, amma həssas və küsəyən olduğuna görə Xədicə daha çox onu əzizləyərdi. Həm də bunu o biri uşaqlardan xəlvət edərdi. Şən, şux təbiətli Təhminə itoynadanın biri idi. Onu məhəllədə də, məktəbdə də hamı çox istəyirdi. Sonra Nazim dünyaya gəlmişdi. Dörd qızdan sonra doğulan bu uşaq onunla Ələddinə bir dünya sevinc bəxş eləmişdi. Ən gözəl arzuları onunla bağlı idi, Nazim onların evinin çırağı idi. Sonra Çingiz, evin sonbeşiyi. Anasının şirin-şəkər Çingizi. Xədicə balalarını böyütmək üçün gözüylə qor götürmüşdü. İş-gücdən vaxt ayırıb onların dərslərinə xüsusi nəzarət edərdi. Sonra uşaqların institut vaxtları gəlib çatdı. Xədicə uşaqlarının heç birini Bakıya tək buraxmamışdı. Qəbul imtahanları başlanandan qurtarana kimi özü onlarla olmuş, biş-düşlərini hazırlamış, imtahan günlərində onlardan çox həyəcan keçirmişdi. Elə bil imtahan verən özü idi. Sonra uşaqların toy həyəcanları, sevinc hissinə qarışan narahatlıqlar ürəyində neçə-neçə izlər qoymuşdu…