Вадим Грушевский - Исландские сказки / Íslensk ævintýri

Skammt frá kotinu var kóngsríki(недалеко от хутора было королевство; skammt – недалеко; кратко; skammur – краткий; kóngsríki – королевство; kóngur – король; ríki – королевство ) . Þangað gekk Báráður oft(туда ходил Баурауд часто) , því að honum þótti dauflegt heima(потому что дома ему было скучно; dauflegur – скучный; daufur – ленивый; неинтересный; глухой ) . Bar þar margt fyrir augu(было там на что посмотреть: «много для глаза») , sem honum þótti gaman að sjá(на что ему нравилось смотреть; gaman – веселье ) , en sérstaklega hafði hann gaman af að líta eftir öllu smíði(особенно нравилось ему наблюдать за всеми ремесленниками; sérstaklega – особенно; sérstakur – особенный; líta eftir e-m – наблюдать за кем-л.; smíður – кузнец; слесарь; столяр; ремесленник ) , einkum húsasmíði(в особенности за строителями; einkum – особенно; húsasmíður – строитель; hús – дом ).

Skammt frá kotinu var kóngsríki. Þangað gekk Báráður oft, því að honum þótti dauflegt heima. Bar þar margt fyrir augu, sem honum þótti gaman að sjá, en sérstaklega hafði hann gaman af að líta eftir öllu smíði, einkum húsasmíði.

Einu sinni fór hann til kóngsins(однажды пошёл он к королю) og bað hann að gefa sér spýtur(и попросил его дать ему досок; spýta – палочка; колышек; спичка ) . Kóngur spurði(король спросил) , hvað hann ætlaði að gera með þær(что он с ними собирается делать = на что они ему) . Báráður kvaðst ætla að reyna að smíða hús úr þeim(Баурауд ответил, что хочет попробовать построить из них дом; reyna – пробовать; стараться ) . Konungur gaf honum þá eins mikinn við(король дал ему тогда и много брёвен; viður – древесина ) og hann vildi í húsið og smíðatól(которые ему нужны были для дома, и инструменты; eins…og – как…так и; smíðatól – инструменты; tól – инструмент; smíða – изготовлять, делать, строить ) . Tekur Báráður þá að flytja viðinn heim að kotinu(берётся тогда Баурауд отнести брёвна домой на хутор; flytja – перевозить ) og byrjar á hússmíðinni(и начинает строительство; byrja – начинать; hússmíði – строительство; smíði – работа; изделие ) . Er hann að þessu smíði í sjö ár(занят он этой работой семь лет) . Húsið var fremur óbrotið og lítið(дом вышел довольно простым и маленьким; fremur – довольно; óbrotinn – простой; brotinn – сложенный; brjóta – складывать ) , með einum glugga(с одним окном) , og lágu stigar tveir upp í hann(и было: «лежало» в нём две лестницы; stigi – лестница ) , annar inni í húsinu(одна внутри дома) , en hinn úti(другая – снаружи) , og náðu þeir saman uppi í glugghúsinu(и соединялись они наверху на чердаке; ná saman – соединяться; glugghús – чердак ).

Einu sinni fór hann til kóngsins og bað hann að gefa sér spýtur. Kóngur spurði, hvað hann ætlaði að gera með þær. Báráður kvaðst ætla að reyna að smíða hús úr þeim. Konungur gaf honum þá eins mikinn við og hann vildi í húsið og smíðatól. Tekur Báráður þá að flytja viðinn heim að kotinu og byrjar á hússmíðinni. Er hann að þessu smíði í sjö ár. Húsið var fremur óbrotið og lítið, með einum glugga, og lágu stigar tveir upp í hann, annar inni í húsinu, en hinn úti, og náðu þeir saman uppi í glugghúsinu.

Þegar þessi sjö ár eru liðin(когда пролетели эти семь лет) og afmælisdagurinn kemur(и наступил день рождения) , þegar Báráður er 21 /tuttugu og eins/ árs(когда Баурауду исполнился 21 год) , segir hann við karl og kerlingu(говорит он отцу с матерью) : „Nú verður sjálfsagt ekkert undanfæri(теперь, разумеется, не будет никакого выхода; sjálfsagt – разумеется; sjálfur – сам; segja – сказать; undanfæri – выход; undan – из-под; færi – возможность ) . Ég verð að fara með Rauðskegg(я пойду с Рыжебородым) , þegar hann kemur(когда тот придёт) . Ég held, að það sé bezt, að þið séuð heima í dag(думаю, что лучше вам быть дома сегодня) , því að í sjálfu sér gildir það einu(раз уж нет разницы; í sjálfu sér – само по себе; það gildir einu – неважно; не имеет значения; gilda – равняться; быть действительным; стоить ) , hvort þið sjáið mig fara eða ekki(увидите ли вы как я ухожу или нет) .“

Þegar þessi sjö ár eru liðin og afmælisdagurinn kemur, þegar Báráður er 21 /tuttugu og eins/ árs, segir hann við karl og kerlingu: „Nú verður sjálfsagt ekkert undanfæri. Ég verð að fara með Rauðskegg, þegar hann kemur. Ég held, að það sé bezt, að þið séuð heima í dag, því að í sjálfu sér gildir það einu, hvort þið sjáið mig fara eða ekki.“

Þau kváðust það gera mundu fyrir hans orð(они сказали, что сделают, как он скажет) og óskuðu nú af heilum hug(и надеялись теперь всей душой; hugur – душа ) , að hann þyrfti ekki að fara frá þeim(что ему не придётся от них уйти) . Þau sitja nú öll inni og bíða átekta(сидят они теперь все в доме и ждут, что будет; bíða átekta – выжидать; átekt – прикосновение; усилие ).

Áður langt er liðið á daginn(вскоре подходит день к концу) , er barið(стучатся /в дверь/; berja – бить; стучаться ) . Báráður fer til dyra og sér(Баурауд идёт к двери и видит) , að Rauðskeggur er kominn(что Рыжебородый пришёл) . „Heill sértu, sonur góður(будь здоров, сынок) ,“ segir hann(говорит он).

„Það sértu einnig(и тебе того же; einnig – также; кроме того ) , en ég er ekki þinn son(но не твой я сын) , því að ég er sonur karls og kerlingar(а отца с матерью /мужа и жены/) ,“ segir Báráður(отвечает Баурауд).

„Já, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át(да уж чёртова баба, что отвар выпила и кости съела) . Hvorki ætlaðist ég til, að yrði í þér aflið né vitið(ведь хотел я, чтоб у тебя ни силы, ни ума не было) .“

„Blessuð veri móðir mín fyrir það(дай бог здоровья моей матушке за это) ,“ segir Báráður(говорит Баурауд).

Þau kváðust það gera mundu fyrir hans orð og óskuðu nú af heilum hug, að hann þyrfti ekki að fara frá þeim. Þau sitja nú öll inni og bíða átekta.

Áður langt er liðið á daginn, er barið. Báráður fer til dyra og sér, að Rauðskeggur er kominn. „Heill sértu, sonur góður,“ segir hann.

„Það sértu einnig, en ég er ekki þinn son, því að ég er sonur karls og kerlingar,“ segir Báráður.

„Já, svei kerlingunni, sem soðið drakk og beinin át. Hvorki ætlaðist ég til, að yrði í þér aflið né vitið.“

„Blessuð veri móðir mín fyrir það,“ segir Báráður.

„Ósköp ertu búinn að smíða þarna fallegt hús(гляди-ка, ты тут прекрасный дом построил; /mikill/ ósköp – господи помилуй ) , sonur góður(сынок) ,“ segir Rauðskeggur(говорит Рыжебородый).

„Og ekki held ég það geti nú heitið(не сказал бы я так: «и не думаю я, это можно /теперь/ /так/ назвать») ,“ segir Báráður(отвечает Баурауд) . „Ég hef verið að dunda við þetta að gamni mínu(это я так, от нечего делать /возился с этим/; dunda við e-ð – баловаться, тешиться чем-л.; gera e-ð að gamni sinu – делать что-л. от нечего делать, шутки ради; gaman – удовольствие; веселье; развлечение ) .“

„Hvað ætlarðu annars að gera með húsið?(а что ты, кстати, собираешься с домом делать; annars – кстати ) “ segir Rauðskeggur(спрашивает Рыжебородый).

„Ég ætla að hafa það til þess(он у меня для того) að tala við hálfan inni og hálfan úti(чтобы разговаривать с половиной внутри и с половиной снаружи) ,“ segir Báráður(говорит Баурауд).

„Ósköp ertu búinn að smíða þarna fallegt hús, sonur góður,“ segir Rauðskeggur.

„Og ekki held ég það geti nú heitið,“ segir Báráður. „Ég hef verið að dunda við þetta að gamni mínu.“

„Hvað ætlarðu annars að gera með húsið?“ segir Rauðskeggur.

„Ég ætla að hafa það til þess að tala við hálfan inni og hálfan úti,“ segir Báráður.

“Tala við hálfan inni og hálfan úti(говорить с половиной внутри и с половиной снаружи) . Hvernig ferðu að því(как это у тебя выйдет; fara á því – подходить ) , sonur góður(сынок) ?“ „Það skal ég sýna þér(это я тебе покажу; sýna – показывать ) . Gáttu hérna upp stigann(поднимайся: «пойди вверх» здесь по лестнице) ,“ segir Báráður við Rauðskegg(говорит Баурауд Рыжебородому) , en hljóp sjálfur inn í húsið(а сам побежал в дом) og upp stigann(и вверх по лестнице) , sem inni var(которая была внутри) , og var fljótari upp en karl(и оказался быстрее наверху, чем человечек; fljótur – быстрый ) . Þegar karl kemur upp í gluggann(когда человечек поднялся вверх к окну) , beygir hann sig inn í húsið(сунулся он в дом; beygja sig – гнуться; сгибаться; сворачиваться ) . En þá höggur Báráður með öxi þvert um bakið(а тут как рубанет его Баурауд топором прямо по спине; þvert – прямо ) , svo að sundur tók manninn í miðju(так что переломился человечек пополам) , en sinn veg féll hvor hlutinn(и упала она половина в одну сторону, другая – в другую: «своей дорогой полетела каждая часть»; falla – падать; hluti – часть; доля ) . „Svona er nú farið að tala við hálfan inni og hálfan úti(вот так вот и выходит говорить с половиной внутри и с половиной снаружи) ,“ segir Báráður(говорит Баурауд).