Вадим Грушевский - Исландские сказки / Íslensk ævintýri

Tala við hálfan inni og hálfan úti. Hvernig ferðu að því, sonur góður?“ „Það skal ég sýna þér. Gáttu hérna upp stigann,“ segir Báráður við Rauðskegg, en hljóp sjálfur inn í húsið og upp stigann, sem inni var, og var fljótari upp en karl. Þegar karl kemur upp í gluggann, beygir hann sig inn í húsið. En þá höggur Báráður með öxi þvert um bakið, svo að sundur tók manninn í miðju, en sinn veg féll hvor hlutinn. „Svona er nú farið að tala við hálfan inni og hálfan úti,“ segir Báráður.

Eftir það fór hann inn(потом: «после этого» вошёл он в дом) og sagði karli og kerlingu(и рассказал отцу с матерью) , hvernig komið var(как всё произошло) , og bað þau að hjálpa sér að brenna karlinn(и попросил их помочь ему сжечь человечка) . Þau urðu glöð við þetta(они обрадовались этому) og þökkuðu Báráði mjög vel fyrir verkið(и очень благодарили Баурауда за его поступок; þakka – благодарить; verk – работа; задание; творение ) . Var síðan gert bál mikið(развели они: «был потом сделан» большой костёр; bál – костёр ) og Rauðskeggur á það lagður og brenndur upp til kaldra kola(а Рыжебородого туда бросили и сожгли дотла: «Рыжебородый был в него положен и сожжён дотла»).

Eftir það fór hann inn og sagði karli og kerlingu, hvernig komið var, og bað þau að hjálpa sér að brenna karlinn. Þau urðu glöð við þetta og þökkuðu Báráði mjög vel fyrir verkið. Var síðan gert bál mikið og Rauðskeggur á það lagður og brenndur upp til kaldra kola.

Síðan fréttist þetta um kóngsríkið(потом узнали об этом в королевстве; fréttast – сообщаться; frétta – узнавать ) og kom til eyrna konungi(и до ушей короля дошло; eyra – ухо ) . Honum þótti þetta svo snjallt af strák(ему показался юноша таким молодцом: «ему показалось это таким отличным со /стороны/ юноши»; snjall – отличный ) , að hann býður honum heim til sín(что он пригласил его к себе в гости: «домой») og lætur kenna honum allt það(и приказал научить его всему тому; láta – позволять; заставлять; kenna – учить ) , sem þá þótti fróðleikur í(что, как считал, нужно знать: «в чём учёность»; fróðleikur – знание; учёность ) . Gekk það allt vel(прошло всё это хорошо) . Féll konungi mjög vel við Báráð(очень королю Баурауд понравился; e-m fellur vel við e-n – кому-л. кто-л. нравится ) , og svo fór(и случилось так) , að hann gaf honum dóttur sína(что отдал он ему свою дочь /в жёны/) . Báráður tók svo við ríkisstjórn eftir tengdaföður sinn(Баурауд стал потом править: «принял власть» после своего тестя; taka við e-u – получать, принимать что-л.; ríkisstjórn – правительство; ríki – государство; stjórn – управление; tengdafaðir – зять; tengdur – связанный; родственный; tengja – связывать ) og ríkti vel og lengi(и правил хорошо и долго) . Þau kóngshjónin unnust hugástum(королевская чета жила в любви: «они любили друг друга»; kóngshjón – королевская чета; kóngur – король; hjón – пара ) , áttu börn og buru(родились у них дети; bur – /поэт./ сын ) , og svo kann ég ekki þessa sögu lengri(тут и сказке конец; «поэтому не могу я эту сказку дольше /продолжать/»).

Síðan fréttist þetta um kóngsríkið og kom til eyrna konungi. Honum þótti þetta svo snjallt af strák, að hann býður honum heim til sín og lætur kenna honum allt það, sem þá þótti fróðleikur í. Gekk það allt vel. Féll konungi mjög vel við Báráð, og svo fór, að hann gaf honum dóttur sína. Báráður tók svo við ríkisstjórn eftir tengdaföður sinn og ríkti vel og lengi. Þau kóngshjónin unnust hugástum, áttu börn og buru, og svo kann ég ekki þessa sögu lengri.

Það var einu sinni að kóngur og drottning réðu fyrir ríki sínu(жили-были король с королевой: «было однажды, что король и королева правили своим королевством») . Þau voru rík og mektug(они были богаты и могущественны; mektugur – мощный; властный; прекрасный ) og vissu varla aura sinna tal(и купались в деньгах: «едва ли знали, сколько у них денег»; vita ekki aura sinna tal – купаться в роскоши; vita – знать; varla – едва; eyrir – скандинавская монета /одна сотая кроны/; aur – грязь; деньги; tal – количество ) . Þau áttu eina dóttur(у них была дочь) ; hún ólst upp sem flest önnur sögubörn(она росла, как большинство других детей в сказках; flestur – больше всего; margur – многие; много; sögubarn – ребёнок из сказки; saga – сказка; сказание; сага; barn – ребёнок ) . Þar bar hverki til titla né tíðinda, frétta né frásagna í þann tíð nema logið væri(и царила там тишь, гладь да божья благодать: «ничего там не происходило, не было никаких новостей, если только не лгут»; bera til tíðinda – случаться; tíðindi – вести; titill – заголовок; титул; frétt – известие; frásögn – рассказ; отчёт; повествование; ljúga – лгать ).

Það var einu sinni að kóngur og drottning réðu fyrir ríki sínu. Þau voru rík og mektug og vissu varla aura sinna tal. Þau áttu eina dóttur; hún ólst upp sem flest önnur sögubörn. Þar bar hverki til titla né tíðinda, frétta né frásagna í þann tíð nema logið væri.

Karl og kerling bjuggu í garðshorni(жили в хижине старик со старухой; búa – жить; garðshorn – хижина; угол сада; garður – сад; horn – рог; труба; пик; угол ) . Þau áttu sjö syni og eina kú til bjargar(было у них семеро сыновей и одна корова-кормилица; kýr – корова; björg – помощь; поддержка; продовольствие; продукты питания ) ; hún var so væn að hana þurfti að mjólka þrisvar á dag(она была такой толстой, что её приходилось доить три раза в день; vænn – многообещающий; красивый; добрый; хороший; жирный; mjólka – доить; mjólk – молоко; þrisvar – трижды ) og gekk hún sjálf heim úr haganum um miðdegið(и шла она сама домой с пастбища в полдень; hagi – пастбище ).

Karl og kerling bjuggu í garðshorni. Þau áttu sjö syni og eina kú til bjargar; hún var so væn að hana þurfti að mjólka þrisvar á dag og gekk hún sjálf heim úr haganum um miðdegið.

Það var einu sinni að kóngur reið á jagt með sveina sína(однажды король поехал на охоту со своей свитой; ríða – ехать; jagt – охота; sveinn – мальчик; слуга; подмастерье ) ; þeir riðu hjá nautaflokki kóngs(подъехали они к пастбищу, где паслись коровы короля: «к стаду коров короля»; nautaflokkur – стадо коров; naut – бык; рогатый скот; flokkur – отряд; группа; партия; сорт; племя ) ; þar var kýr karls saman við(была там и старикова корова /вместе с /другими//).

Það var einu sinni að kóngur reið á jagt með sveina sína; þeir riðu hjá nautaflokki kóngs; þar var kýr karls saman við.

Kóngur talaði til og sagði(король обратился /к слугам/ со словами; tala til e-s – обращаться к кому-л. ) : „Væna kú á ég þarna(хорошая у меня тут коровка) .“

„Ekki er það yðar kýr, herra(не ваша эта корова, господин; yðar – ваш /вежливая форма/; herra – господин ) ,“ sögðu sveinarnir(сказали слуги) , „það er kýr karls í kotinu(это корова мужика с хутора) .“

Kóngur sagði(король сказал) : „Hún skal verða mín(она должна стать моей) .“ Síðan reið kóngurinn heim(потом отправился король домой).

Kóngur talaði til og sagði: „Væna kú á ég þarna.“

„Ekki er það yðar kýr, herra,“ sögðu sveinarnir, „það er kýr karls í kotinu.“

Kóngur sagði: „Hún skal verða mín.“ Síðan reið kóngurinn heim.

En þegar hann var setstur til drykkju(но когда он остановился на постой: «к питью»; vera setstur – сидеть; останавливаться /о лошади/; drykkja – питьё; попойка ) talaði hann til um kúna(заговорил он о корове) og vildi senda menn til karls(и захотел отправить людей к старику) að fala hana fyrir aðra(чтобы просить её /корову/ в обмен на другую; fala – просить что-л. ) . Drottningin bað hann að gjöra það ekki(королева просила его не делать этого) því þau hefði ekki neitt annað til bjargar(потому что у них = у старика и старухи не было ничего другого для пропитания).