Райса Каримбаева - Әңгімелер қазақ тілінде

«Сіз қайда келдіңіз? Бұл әже кім? Мен неге мұндамын?» Мен жұмысқа кешігіп келгенімді есіме алдым. Ол жай ғана қартайған адам қайдан-жайдан қашып, басына балдақпен «Банг!!» дегенде, тітіркендіретін әжейден қашып, орманға қашып кеткісі келді. ал қаздар алға-артқа, алға-артқа жүгірді. Әже кетті. Ол мені лашыққа сүйреп, бұрышқа лақтырып жібереді. Ал бұрышта мен сияқты сорлы адамдар бар. Біз оған картоп отырғыза бастадық. Егер мен оған арақ ішу туралы керемет ойға келмесем, біз кешке дейін үлгермес едік.…

– Тыңда!, Смирнов!! Менің тісіммен сөйлеме!! – деп зауыт директоры Иван Петрович күн күркіреді – Сіз ішкішсіз және ертегі айтасыз!

– Сонымен… дук… сол… мен неге жұмысқа кешігіп келдім…

Жіңішке жібек көйлек киген 28 жастағы жас қыз Айгүл провинциядан Алматыға, Көктөбеден келді. Алматы оны сұлулығымен таң қалдырды. Провинциялық, қарапайым киінген, еденге ұзын киінген қыз белгісіз қаланы аралап өтіп, стендтердегі әшекейлі ою-өрнектерге қарап, оны осы немесе басқа бутикке келуге шақырды, ол оны Саяхатқа апаратын автобусқа отырды. Автобус өте ерекше болған жоқ, өйткені мұнда кондуктор болмаған. Адамдар өздері жол ақысын темір жәшікке тиын тастау арқылы төледі. Жәшік қорапта майда әріптер жазылған кішкене қағазды түкіріп жатты. Төлегіңіз келсе, төлемегіңіз келмейді. Жақсы! Бостандық! Автобус жүрді. Айгүл терезенің қасында отырып, қала көрінісіне қарады. Көп қабатты үйлер, жарқын жарнамалық белгілер, ағаштар, адамдар ұшып өтті. Күн жарқырап, жазда ыстық болып тұрды, сондықтан кейбір гүлзарларда гүлдер қурап, сарғайып, тозып кетті. Ол өзінікін ойлап, атқа мінді. Анамның аяғы ауырып, оған ем іздеу керек болды. Флебуризм. Оның аяғы көгеріп, ісінген тамырлармен ауырған. Ол жүре алмады. Мен тез шаршадым. Айгүл оған алаңдап, емханаға барды, сонымен бірге ағасы тоқтады. Ағай үйде болған жоқ. Жұмыста. Кешке дейін тұрмау үшін, ол досымен күтуге шешім қабылдады. Жанель есімді досым қалада екі жыл тұрды және осы уақыт ішінде өте қалалық болды: әрең жауып тұратын қысқа мини юбка, иығына сәл түскен қызғылт толқынды шаш, күлгін ұзын тырнақтар және ол ақырын сөйледі, акцентпен, сондықтан қазақша сөйлеуді адам танымастай етіп тыңдау мүмкін емес. Ол Жанельдің диалектісін күлкілі деп ойлады, әсіресе «Болдьйы емес! Нағыз қазақтар аздап басқаша сөйлейді, бірақ ана тілін ұмытып кеткен мегаполистің тұрғыны оны түсіндіре алмайды. Айгүл микроавтобус терезесінің жанында отырып, досын есіне алды, содан кейін ол анасы үшін қайтадан мазалады: тамырлар – бұл алдын-ала болжанбайтын және қорқынышты ауру, Кез-келген сәтте тамырлар жарылып кетуі мүмкін.. Сол кезде не болатынын ойлау тіпті қорқынышты. Айгүл обсессивті қорқыныштан арылып, өзін ойлануға мәжбүр етті. жақсы. Жақсылық туралы ойлағанда, ол міндетті түрде орындалады. Бәрі жақсы болады. Айгүл бұған сенімді болды. Сол кезде ол жоғарыдан бір жерден дауыс естіді. Дауыс бар күшімен айқайлады және ашуланды:

– Неге отырсың?! Менің тұрғанымды көрмейсің бе!! Жол! 1 сволоч!

Айгүл есін жиып, басын көтерді. Бәйшешек әже оның дәл үстінде тұрды. «Жақсы болмады, деп ойлады қыз. Мен оны қалай ойладым?» -Және ол бірден жол беріп, орнынан атып тұрды. Әже риза болып отырды және бұдан әрі ашуланбады. Айгүл әрі қарай жүзіп кетті. … Өз ауласында оларды дәрігерлер емдемейді, әр түрлі бағыттағы дәрігерлер емдейді. Ол анасын дәрігерге баруға қалай көндірсе де, ол жетістікке жете алмады. Ауылда дәрігер жоқ. Тек облыс орталығында және оған жету үшін ұзақ жол. Күніне бір рет облыс орталығына және кері қарай жүретін автобуспен үш сағатқа жуық. Сондықтан адамдарды дәрігерлер емдейді. Емші Құдайдан болса жақсы, ал шарлатандар бар. Айгүл олардан қорқып, оларға сенбеді. Өзгеше емдеңіз. Әрине, Құраннан алынған сурами жақсырақ, бірақ бұл несеппен жүреді, оны барлық ұнайтын жерлерге жағып, егер ол әлі де көмектеспесе, ұрысып, ол міндетті түрде көмектеседі деп сендіреді. «үстелге, Құдайға шүкір. Барлығы оған барды, ал менің анам барды. К. дереу «Зақымдану», «Сіздің өліп кетуіңізге болатын залал» диагнозын қойып, тек зәрмен емделу керектігін айтты. Айгүл түсінбеді: егер бұл зәрмен қалай жүреді, егер бұзылу джин болса және оларды Құран сүрелерімен шығару керек болса. Ол Құранда бірдеңе білетін, тіпті жергілікті мулдан оқып үйренді. Айгүл бұл туралы ишарат жасамақ болған, бірақ олар бірден үнсіз қалсын деп, оны жан-жақтан қорқытып ысқыра бастады. Айгүл тынышталды. Ауылда ақсақалдар қарсы емес; О, қалай жақсы емес! Анам зәрге малынған таңғышты мұқият қолданды. Алдымен дәл осы зәрді қайнатып, содан кейін жағу керек болды. Сіз оны пісірген кезде тұрақты жиіркенішті қою жасыл түтін пайда болады. Ол мүмкін емес деңгейге дейін сасып қалды. Тіпті әкем де бұл азаптарға шыдамай ант бере бастады, ал кіші әпкелері – 10 жасар балалар күлді. Олар коликке дейін күлкілі деп тапты. Олар күле алмау және осылайша аналарын ренжіту үшін шыдай алмай, өз бөлмелеріне немесе көшеге барып, күлді. Айгүл мұның бәрін анасының тапсырысы бойынша пісіріп, оны ауырған жеріне қойды. Егер бұл көмектесті, бірақ өкінішті. Аяғымдағы жаралар бұрынғыдан да күшейіп, көпіршіктер пайда болды және қорқынышты қышу күшейе түсті. Сондықтан, Айгүл анасын емханаға баруға сендіре алмағандығы үшін өзін кешірмеді және ол осы қайнатпаны да жасады. Сұмдық!! Бір апта бойы азап шеккеннен кейін, анам емделуші әйелдің ашуланған ашулануымен бұл процедураларды өзі тоқтатты: «Неге таңғышты алып тастадыңыз? «Мүмкін, мен аяғымды мүлдем жоғалтып алуым керек еді, сол кезде оның пікірі бойынша бұл дұрыс болар еді», – деп ол емделуші қызға абдырап, ашуланып, анасына дәрі-дәрмек алу үшін қалаға келді. Жастарға көптеген мүмкіндіктері бар әдемі қала Айгүлді өзіне баурап алды. Және оған қалай шақырса да, Айгүл жасай алмады. Ол ауру анасын тастап кете алмады, мұнда тұратын жер жоқ. Ағасы тар. Однушкада жеті қысылған, Ол қайда! Сондықтан бір тәулікке, содан кейін үйге баруға болады. Бұл қалай болса да ыңғайлы емес, адамдарды ұятқа қалдыру жақсы емес. Айгүл қонақтарға барғанды ұнатпады. Үй денесі.

Содан кейін автобус тоқтап, түсініксіз сұр-қоңыр-қызыл-қызыл түсті, тозығы жеткен, тозығы жеткен көйлек киген сварец әйел ішке кірді. Ол аянышты дауыспен қайыр сұрай бастады:

– Көмектесіңізші, өтінемін!! – деп күңкілдеді ол өтіп бара жатқан адамдардың көзіне тіке қарап – анасы өліп жатыр, әкесі қайтыс болды, біз жетеуміз. Сонда ештене жоқ. Кім бере алады, – алақанын жайып, ол кішірейеді.

Айгүл 150 теңге тапсырды. Ол көмек сұраған адамдарға жайбарақат қарай алмады. Ол өзі кедейліктен шықты. Ол наубайхана нан сатты, сатылғаннан бір теңге. Мен күніне 300 теңге табуға үлгердім. Ауылда жұмыс жоқ. Әркім одан шығуы мүмкін. Сондықтан ол кедей адамдарға аяушылық пен жанашырлықпен қарай алмайды. Соған қарамастан, сыған «шайырды» жинап, кетіп, келесі аялдамадан түсіп, дәл сол өтінішпен келесі автобусқа қарай беттеді. «Қала қымбат. Мұнда тұру қиын», – деп ойлады Айгүл біле тұра. Ол соттаудан бұрын адамды түсінуге тырысты. Келесі аялдамада ол түсіп қалды. Жанель домофонмен бес қабатты сәнді үйде тұрды. Сіз домофонға айтуыңыз керек еді, сонда ғана олар сізге оны ашады. Айгүл тағы да тырысты, бірақ тағы жауап болмады. «Мүмкін, кетіп қалды» деп ойлады Айгүл және кетіп бара жатқанда, салқын қара шетелдік көлік аулаға кіріп бара жатқанда, Жанель одан қызғылт шашты және ашық боянған көбелек тәрізді ұшып шықты.