Райса Каримбаева - Әңгімелер қазақ тілінде

«Олар жай ғана киінуді ұмытып кетті – бұл менің басымда жарқ ете қалды – Сол себепті бәрі бірдей іш киіммен жүреді, оны киім астында жасыру керек. Ұмытылған! Олар жай ұмытып кетті! Мен осында көшіп келгенде не ойлағанымды ойладым. « Ол ұзақ, ұзақ жүгірді. Ол жүгірді, демалуға тоқтады, сосын ессіз адам сияқты қайта жүгірді. Адамдар оны болдырмады және оны түсінбеді. Қаланың өз өмірі болды, мұнда бәрі әртүрлі, ауылдағыдай емес, және кез-келген ауыл осында тұра алмайды, уақыт пен ақшаның жедел ағынына ілеседі. Мұнда әркім өз мүмкіндігімен өзінше өмір сүреді.

Ақыры станцияға жеткен Айгүл пойызына мініп, анасына дәрі сатып алмай кетіп қалды. Дәрі-дәрмекті қалада тұратын Ахмет ағай сатып алады. Ол Айгүлден естіген оқиғаға күліп, бұлар алаяқтар, ал Алматыдағылар ауылдағылармен бірдей дейді. Айгүл жеңіл дем алады, бірақ ұзақ уақыт ағасына үйіне баруға батылы бармайды. Ол енді Жанельмен байланыс жасамайды. Миды жоғалту өте қорқынышты! Алла бұған жол бермесін!!

Сатира

«Көл» атты керемет, мистикалық фильмді қарау.

Жарты фильм үшін басты кейіпкер – ғылыми профессор алға, артқа, алға, артқа, ауылдан ауылға және артқа қарай жүрді. Жолда мүлдем ештеңе болған жоқ. Күңгірт табиғат «мистикалық» көңіл-күйді күшейте түсті. Иә, мен оның алға-артқа жүруінің езгісіз, мылжың музыка сүйемелдеуімен жүретінін ұмытып кеттім:

– Бум-барабум-бум-барарабум-бумм … – дабыл қағуды, дабыл қағуды еске түсіреді.

Қазірдің өзінде ұйықтап жатқан кезде мен бір қорқыныштың бұтақтар мен ескі баспалдақтардан жасалған импровизацияланған мұнарада профессорға қарап тұрғанын байқадым.

– Ең болмағанда бірдеңе … – басымда жеңілдік пайда болды. Мен көңілімді көтердім. Кідіртілді. Мен өзіме таңқурай джемімен шай алып келдім және сүйікті мистицизмімді көре бастадым. Бірақ ол жерде болған жоқ…

…Тағы да профессор барды, жоқ, қазір ол ауылдан екіншісіне велосипедпен жүрді. Тағы да: алға-артқа, алға-артқа, алға-артқа… жартылай ұйықтаған, екінші класты вагонға шыққан кезде дөңгелектердің дауысын еске түсіреді…

– Мен одан көп нәрсе жасай алмаймын… Енді мен оны алып тастаймын … – Мен созылдым, бірақ содан кейін тағы бір ашкөз ой:

– Міне, олар, осы фильмді жасаушылар, осының бәріне көп ақша жұмсаған! Әрине, оның мағынасы бар!

– ЖАРАЙДЫ МА! Мен басымды артқа тырнадым және маңдайыма төмен сырғып кеткен орамалды түзеп бердім.

Содан кейін, құдіреттің өзі менің дұғаларымды естігендей! Менің қуанышыма орай, бұл фильмде жаңа ноу-хау пайда болды:

Профессордың қызы, жасөспірім қыз түсініксіз бірдеңе көрді, қара дақ, бұлдыр фигураны еске түсірді және ашулы айқаймен:

– ЖӘНЕ! Көмектесіңдер! – деп бүкіл орманға айқайлады.

Болды…

қосу керек. Бұл ұйықтататын дәрілерге қарағанда жақсы жұмыс істейді:

– Анау-мынау… анау-мынау… Бум-банг-бум-бум…

Содан кейін, әдеттегідей, мұндай жағдайларда, мистика, дәлірек айтсақ, драма жанрына сәйкес, бәрі қайтадан оған сенбеді.

О, иә, мен профессор тағы не істеп жатқанын айтуды ұмытып кеттім. Ол көлдегі шеңберлерге ұзақ, өте ұзақ қарап, табиғи түрде музыкаға қарап, ештеңе болмады. Ол қандай-да бір себептермен өзін полюске байлап, қорқынышты фильмдердегі кокон тәрізді қызыл арқанмен орап, ағаштың бұтақтарына қарап, бірдеңе естуге немесе көруге қатты тырысты, ештеңе болмаса да, мүлдем ештеңе болған жоқ.. Жоқ, бәрі болған соң. Мен ақыры ұйықтап кетіп, мені жалмап жібермек болып, үлкен аю мені қағып жібергенде ғана ояндым, бірақ мен өзімді батыл қорғап, ауыр аюмен тұмсыққа міндім, содан кейін ол қандай да бір себептермен, маған таныс дауыспен жылап жібере жаздайды:

– Неге төбелесіп жатырсың?

– ЖӘНЕ? – Мен селт етемін

– Тұр, мен айтамын! – деп інісі пайда болған үйкелісті бетін сипап шайқады. – Бөлмеңе бар!

Мен ақыры көзімді ашып, оған жалтақтай қарадым.

– Мен оянамын, оны оятыңыз, ол да ұрысады … – деп ренжіді ол.

Содан кейін бәрі маған таң бастады… Бұл құбыжық емес еді. Ол кінәлі күлімсіреп оған кешіріммен қарады да, компьютерін босатып, бөлмесіне қарай беттеді.

Енді мен тез ұйықтауды білемін! Сізге тек осы фильмді қосу керек. Бұл ұйықтататын дәрілерге қарағанда жақсы жұмыс істейді:

– Анау-мынау… анау-мынау… Бум-банг-бум-бум…

Біздің үйде бақсы тұрады. Оның аты… Ол сізге алдымен мейірімді, мейірімді жақын дос сияқты көрінеді, бірақ содан кейін… сіз ит сияқты үре бастайсыз. Шынында да, қабық! Бәрі есігіңде біртүрлі заттарды табудан басталады: күңгірт шаштар, үлкен инелер… сіз көбінесе түнде және күндіз ұйықтай алмайсыз… кейбір дауыстарды естіп, елестерді көре бастайсыз… жынды бол. Осы уақыт ішінде ол әрдайым бар және сізді өзінің дәмді тағамдарымен емдеуді жалғастыруда. Сіздің барлық құпияларыңызды біліп алғаннан кейін, ол оны асыра орындау арқылы немесе тіпті жаңасын ойлап табу арқылы бүкіл әлемге опасыздық жасайды… Ол әрқашан және барлық жерде, күн мен түнде болады… Ал сіз сәттіліктен, еңбектен, денсаулығыңыздан және тағы басқалардан айырыласыз көбіне ит сияқты үреді… Оқиға? Жоқ, бұл шындық… Қазір дос болып көрінетін адамдар көп, бірақ іс жүзінде олар ондай емес…

Бір терең орманда екі қоян өмір сүрді: сұр және ақ. Олар бауырлас болып, бірге өсті, өте бауырмал болды. Олар өскенде, екеуі де өте табысты және бай болды.

Олардың бірі керемет қолөнерші болса, екіншісінің өзінің сәнді бағы болған. Шебер керемет үйлер тұрғызды. Ол әйгілі болды. Оның көптеген клиенттері болған. Ол басқа елдерге жиі баратын және үйде болмайтын. Бір күні бақшасы бар адам жаңа үй алғысы келіп, ағасынан үй салуын өтінеді. Шебер бірден келісімін берді, бірақ үйдің құрылысын алдын-ала төлеуді сұрады:

– Алдымен бүкіл үйге төле, содан кейін мен саған саламын. – деді ақ қоян.

Сұр қоян қатты ашуланды:

– Сіз мені алдағыңыз келе ме? Сіз әлі ештеңе салмадыңыз, бірақ сіз ақша талап етесіз! Біріншіден, үйдің кем дегенде жартысын сал, мен саған тура жартысын төлеймін!

Бірақ ақ қоян келіспеді. Ол өзін үлкен шебер санап, інісінің сөзіне қатты ренжіді:

«Мен алаяқпын ба?» Деп ойлады ол орамалмен көз жасын сүртіп: «Ақша алдын-ала алғым келгені не?

Сонымен олар қоштасты. Олардың ешқайсысы көнгісі келмейді. Барлығы өзінікі деп санайды. Олар бір-біріне сенбейді. Бұрын олар мұндай болған емес. Мүмкін атақ пен мақтаныш оларды өзгерткен шығар? Достыққа деген сенім болмаса, ол өледі.

Үй ешқашан салынбаған…

Бірде дастархан басында ересектер біздің қошқарлар арықтай бастады деп шағымданды. Олар тамақ беріп, ешнәрсемен ауырмаған сияқты, бірақ олар арықтап бара жатыр. Үлкендердің әңгімесін естіп, мен қораға бардым.. Қораның қасында… менің үш жасар қарындасым қошқар мініп бара жатқан! Мен 6 жаста едім, есейгенде мен одан не істеп жатқанын сұрап, оған бұлай істеуге болмайтынын түсіндіруге тырыстым! Бірақ Венера тыңдамады. Бір сәт ол қошқардан түсіп, мені шақырды: «Қараңдаршы, ол өте жұмсақ! Бұлт сияқты! Жүрейік, серуендейік! Анам білмейді!» – деп сұрағаны соншалық, мен одан бас тарта алмадым. Мен қошқарға барып, оның жүніне қол тигіздім. Ол шынымен де бұлт сияқты болды. Жұмсақ әрі жұмсақ! Менің шешілмегенімді көрген апам қошқардың үстіне шығып, оны жүнінен ұстап алды. өрісті ат сияқты айдап өтті. Ол күліп, қуанғаны соншалық, жаңбыр жауған кезде оны байқамады. Жаңбыр жаз және жылы болды. Мен тұрып оған қарадым да жымидым. Мен ол кезде анама ештеңе айтпадым. Бұл жұмбақ күйінде қалды.