Александр Савицкий - Белы гарлачык (на белорусском языке)

Цяжка было памiрыцца i з гэтымi думкамi, i з успамiнамi: яны ўсё часцей выклiкалi боль, перашкаджалi жыць i працаваць. Брыгадзiр у панядзелак двойчы пасварыўся на Васiлiну за дрэнна зробленую тынкоўку. Адэля спагадлiва маўчала, пра нешта здагадваючыся, вiдаць, але нi пра што не распытвала, толькi зрабiлася надта клапатлiвая.

У аўторак Адэля ўсё-ткi не вытрымала, заўважыла жартам, што Васiлiна ноччу гаворыць праз сон.

Васiлiна насцярожылася:

- А што я такое гаварыла?

- Вiценька нейкi, вiдаць, снiцца. Усё тое ж: Вiцька! Вiцька! Прызнайся, хто такi? Я iх навылёт бачу. I Вiцькаў, i Мiцькаў - усiх. Параю, калi што якое!

Васiлiна ўздыхнула, нiчога не адказала.

- Толькi прашу цябе: не бяры блiзка да сэрца. Нiчога, - спагадлiва параiла Адэля. - Не паддавайся слабасцi. Нiколi! Разумееш?

Лёгка ёй раiць! Раiць увогуле лёгка, кожны здатны, калi яно цябе не тычыцца!..

У сераду - хоць дзень i не дужа спякотны быў - Васiлiна стамiлася незвычайна. Думкi пра Вiцьку, пра тое, што адбылося тады на Дзвiне, не давалi спакою, i працы навалiлася - хоць ты каго прасi на дапамогу. Дом праз два днi павiнна была прымаць камiсiя, i прараб з брыгадзiрам лёталi як апантаныя: тое - прыбяры, гэтае - падраўнуй... Дасталося, адным словам. У дадатак да ўсяго чарга ў сталоўцы, амаль гадзiна ляснула, пакуль адстаяла ды паела.

Вярталася ў iнтэрнат, схiлiўшы галаву, адчуваючы ў руках i плячах цяжасць i нейкi тлум быў галаве. Хацелася спаць. Але адпачыць, вядома, не адразу давядзецца: яе чарга прыбiраць пакой. Трэба памыць падлогу, а потым пайсцi на Дзвiну, прынесцi вады. А мо не хадзiць? Не, трэба: рачная вада на тое, каб далiваць шклянку, дзе стаiць белы гарлачык, што дастаў тады Вiцька на рацэ, ён ляжаў у сумачцы, i Васiлiна прынесла яго дамоў. Гарлачык, праўда, ужо цвiў слаба, пялёсткi пакрысе засыхалi. Але сэрца не хацела пагадзiцца з гэтым, у iм жыло абуджанае чаканне нечага вялiкага, харошага. Васiлiна штодня мяняла ваду, хоць i ведала, што гэта не жывiць кветку. Няхай! Але на дзень якi болей пастаiць!..

Увайшла ў пакой - дзверы былi незамкнёныя - i спынiлася, уражаная: шклянка з гарлачыкам знiкла. На тумбачцы, там, дзе яна стаяла ранiцаю i дзе стаяла ўсе гэтыя днi, палымнела агняна-чырвоная ваза з трыма вялiзнымi белымi гарлачыкамi.

Глуха затахкала сэрца.

Рыпнулi дзверы. Васiлiна хутка павярнулася. Адэля?

- Ты чаго стаiш? Пераапранайся! - загадала Адэля. Яна была вельмi ўзбуджана. - Зараз жа ён вернецца. Сказаў, што праз гадзiну...

- Хто?

- О-о-ох, хiтрая! - Адэля пагразiла пальцам Васiлiне. - Яна не ведае. Вiцька твой прыходзiў!

- Што яму тут спатрэбiлася?

- А я ведаю? Пасядзеў, кнiжку пагартаў.

- Якую кнiжку?

- Тую вунь... Вяснянку тваю... Цяпер я разумею, чаго ты ад мяне таiлася. Такога хлопца i я б нiкому не паказвала, пакуль не абкруцiла як след!..

Васiлiна цяжка села на крэсла. Адэлiны словы гучалi цяпер як бы зводдалi, прыглушаныя i незразумелыя, i яна ўсё глядзела на вазу з кветкамi. Вiцька!.. Гэта ж ён прыцягнуў гарлачыкi! I цяпер толькi яна, Васiлiна, можа вызначыць iх лёс: яна можа прыняць iх, можа выкiнуць, i нiхто i нiчога не забаронiць ёй!

I ад таго, што такая ўлада была ў яе, што яна магла вырашаць лёс гэтых кветак, магла дазволiць Вiцьку ўвайсцi ў гэты пакой i магла забаранiць, магла прагнаць яго i нiводнага слова не сказаць увогуле, Васiлiна адразу паспакайнела i ўсё глядзела на белыя гарлачыкi. Якiя слаўныя! Iх жа болей i не было там, адзiны пухiрок i застаўся. Адшукаў жа недзе!

Гарлачыкi, вiдаць, расцвiлi нядаўна, мо нават i сёння. На белых пукатых пялёстках дрыжаў агнiсты водблiск барвова-чырвонага шкла; i гэтакi ж водсвет, толькi крыху слабейшы, ружавеў i на вокладцы кнiжкi, што ляжала на столiку ля вазы; вада ў вазе здавалася барвовай, i ў ёй, у глыбi, на самым дне, цвiлi белыя гарлачыкi.

1957 г.