Джеймс Олдридж - Паляўнiчы (на белорусском языке)

Рой ужо дабраўся да той мясцiны на пад'ёме, дзе старая лесавозная дарога залазiла на голы гранiтны грэбень. Каб пераканацца, што iснуе Сент-Элен, яму трэба было азiрнуцца. Вось ён, на месцы, яшчэ не прачнуўся, асветлены страшным зарывам усходу. Рой пастаяў, пераступаючы з нагi на нагу, ён чакаў, цi не з'явiцца дымок, маленькая чорная фiгурка, грузавiк, хоць нейкая прыкмета жыцця. Усё было пуста, i Сент-Элен бачыўся такiм, нiбыта ён прайграў сваё змаганне з лесам i хутка знiкне. Такiм Рой i панёс яго з сабой у лес, калi збочыў з дарогi ў падлесак, з п'янай галавой, п'яны пад цяжкiм грузам, з п'янымi вачамi i п'яным распухлым ротам, увесь п'яны, высмактаўшы белую бутэльку i шпурнуўшы яе перад сабой так, што яна на друзачкi разбiлася аб камянi, п'яны да непрытомнасцi, акрамя ног, якiя яшчэ пераступалi, i iнстынкту накiрунку. Менавiта яны i вялi Роя ў глыбiню лесу яшчэ доўга пасля таго, як свядомасць зусiм пакiнула яго.

Раздзел чацверты

Рой стаяў адной нагой у чоўне, а другой адштурхнуўся i вывеў яго з маленькай скалiстай бухты. I адразу ж ён укленчыў на адно калена i пачаў грабцi, скарыстоўваючы разгон ад штуршка. Вострае вясло хутка пагнала човен па цiхай вадзе. Яго дужыя рукi так дакладна прыкладвалi сваю сiлу, што не было нi рыўкоў, нi затрымкi, а толькi настойлiвае i роўнае слiзганне цвёрдага брызентавага корпуса, якi разразаў ваду.

Ён плыў па Мускуснай затоцы, якая вяла яго да галоўнага возера i галоўнай з яго хацiн i была адным з асноўных участкаў яго палявання. Гэта быў штучны вадаём, пакручасты i зарослы, утвораны старой бабровай запрудай, якая так надзейна перагарадзiла ручай, што атрымалася азярцо з крутымi, густа зарослымi лесам берагамi. Iдэальнае месца для мускуснага пацука - андатры. Не надта глыбока, дно i берагi густа ўкрытыя асакой, рагозам, стрэлкалiстам i чаротам i дуплiстымi карчамi - важная ўмова для андатры. На шэра-карычневай паверхнi вады скрозь вытыркалiся травянiстыя, злепленыя з гразi i галiнак астраўкi. На большых былi норы андатры, на меншых яны спакойна харчавалiся, будучы ў бяспецы ад сваiх ворагаў. Рой скiраваў човен да аднаго з такiх астраўкоў. Некаторымi з iх ён карыстаўся як прыкрыццём, прынаджваючы качак, i зараз, калi човен выйшаў на адкрытую ваду, з iх узнялася хмара чыркоў, крохаляў, чырвонагаловых i чарнакрылых дзiкiх качак i свiстух. Яны ўзнялiся невялiкiмi шумнымi купкамi i знiклi.

Каля аднаго з астраўкоў Рой падняў дзвюх качак, якiх ранкам падстрэлiў з берага. Ён кiнуў iх на дно лодкi i зноў павярнуў да берага, каб пачаць агляд пастак.

Рою да гэтага часу было блага, але гэта была слабасць папраўкi. Ён не памятаў, як дабраўся да балота, не памятаў нават, як пакiнуў Сент-Элен. Ведаў толькi, што прачнуўся сёння ранiцай у сваёй хацiне на балоце, што яго моцна ванiтавала i што нейкiм чынам ён захаваў цэлым свой мяшок - нават яйкi. Горшае мiнулася, але i зараз ён з цяжкасцю мог засяродзiцца на тым, што робiць. Яму даводзiлася напружваць памяць, каб не прапусцiць пастку. Ён ведаў, што на гэты раз, як нiколi, трэба не прапусцiць нiводнай. Абловам на гэтым балоце заўсёды пачынаўся ў яго зiмовы сезон, i заўсёды гэта было паказчыкам, якога можна чакаць палявання. Ён ужо наблiжаўся да першай пасткi, як раптам пачуў, што яго клiчуць з водмелi перад хацiнай.

- Рой! Рой Мак-Нэйр!

Човен уткнуўся ў вялiзны камяк злiплых водарасцей.

- Хто там? - гукнуў Рой. - Гэта ты, Джэк?

Ён падумаў, што гэта Джэк дагнаў яго, каб сказаць, што Сэм усё кiдае цi мо, што вярнуўся Эндзi Эндрус.

- Гэта я. Скоцi Малькольм.

- Скоцi? Прывiтанне, Скоцi, зараз прычалю. - Голас Роя прагучаў цiха i блякла, губляючыся ў балотным зараснiку. Кароткiмi ўдарамi вясла ён павярнуў човен да хацiны. - Хiба ты ў Сент-Элен?

- Не. Я з табой у лес, - адказаў Скоцi.

- Тады табе пашанцавала пазбыцца доўгай дарогi, бо праз паўгадзiны мяне тут не было б.

Скоцi Малькольм паляваў разам з траперам, якога ўсе называлi Самсонам. У кожнага быў свой участак, але палявалi яны разам. Iхнiя ўчасткi знаходзiлiся на паўночны захад ад Роя, i праехаўшы на чоўне Роя па возеры, Скоцi выйграваў дваццацiкiламетровы пераход па высокiх хрыбтах, якiя вялi ў яго гаспадарку.

- Я ўчора даведаўся, што ты пайшоў з Сент-Элена, - сказаў Скоцi i нагнуўся, каб схапiць човен за нос. - Ну i шпарыў жа ты. Я iшоў палову ночы, каб дагнаць цябе.

Скоцi Малькольм усеўся на камень, каб зняць мяшок, i падаў Рою ружжо. Гэта быў танклявы, вёрткi, жыццярадасны кельт, не вышэйшы за Роя, гадоў на дзесяць маладзейшы за яго па ўзросту i гадоў на дваццаць - складам цела. Ён быў апрануты як сапраўдны паляўнiчы i трапер, не тое што Рой, якi меў выгляд рабочага лiцейшчыка па дарозе на завод. У Скоцi была хоць i паношаная, але сапраўдная паляўнiчая шапка. Яго шарсцяная куртка была спартовага крою, яго боты былi паляўнiчыя боты, з гумовымi галоўкамi i высокiмi халявамi з мяккай скуры.

- Глядзi, не намачы свае боцiкi, - сказаў Рой, калi Скоцi апусцiў свой цяжкi мех на дно чоўна. Боты ў Скоцi i ў лесе заўсёды былi вычышчаны да бляску, i кожны год хто-небудзь дражнiў Скоцi, што яны распалохаюць звяроў, атруцяць ваду, заблытаюць усе сляды i падпаляць лес.

- Глядзi, не патапi лодку, - не застаўся ў даўгу Скоцi.

Калi ён усеўся, узяў у рукi другое вясло, замалаванае скураной лямкай, але адразу ж мусiў адпусцiць яго i схапiцца за борт, бо Рой адхiнуўся назад i моцна нахiлiў човен.

- Што здарылася, Рой? - гукнуў Скоцi цераз плячо. - Ты што, стаў стары для вясёлых забаў?

- Гэта ўсё твая вага: як перац, не ўраўнаважыш.

- Гэта ўсё ты, бяздонная бочка, бач, набраўся.

- А ты даўно стаў непiтушчым?

Скоцi не адказаў. Скоцi не быў непiтушчым, з гэтым ён мусiў згадзiцца, але ён заўсёды дакладна адрознiваў дабро i зло, нават у самiм сабе, i асаблiва ў Роя, якi часта не спраўджваў яго надзей.

Яны адштурхнулiся ад берага i паплылi да першай пасткi Роя.

- Як гэта ты яшчэ не вылавiў гэтае балота ўжо шмат гадоў таму? - сказаў Скоцi.

- Андатра ў гэтым балоце не звядзецца нiколi, Скоцi. Яшчэ не было нiводнага сезона, каб я не ўзяў тут хоць што-небудзь.

- Магчыма. Але. што ты маеш на ўвазе пад што-небудзь?

- Тры, часам чатыры пацукi на дзесяць пастак. Часам вясной справа даходзiць да недамеркаў, але тады я здымаю пасткi i даю iм падрасцi. Дзiўна, Скоцi, але я заўсёды вылоўлiваю сама старых i сама вялiкiх пацукоў, а потым iдуць усё драбнейшыя.

Рой меў права гаварыць пра андатры, бо (з iх дваiх) ён быў знатаком. Усе траперы ставiлi пасткi на розных звяроў, але большасць з iх спецыялiзавалася на нейкiм адным. Рой заўсёды працаваў у сваiм стылi - быў спецыялiстам масавага аблову. Ён спецыялiзаваўся на тых пушных звярах, якiя збiраюцца ў вялiкай колькасцi ў пэўным месцы: бабёр альбо андатра жывуць супольна ля плацiн i на балоце; яны нiкуды з месца не сыходзяць i штогадовым прыплодам не толькi аднаўляюць колькасць, але i павялiчваюцца. Скоцi аддаваў перавагу больш палахлiваму i рухомаму, але i болей каштоўнаму зверу: норцы, кунiцы, ласцы зверу-валацугу, якога трэба было ўмець высачыць, выведаць сцежкi, вадапоi, начлегi.