Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)

- Выдатна, Ота, - сказаў Ленц.

Мы пабеглi назад i адчынiлi дзверцы машыны. Матор яшчэ працаваў. Кёстэр выцягнуў ключ запальвання. Пыхканне матора замерла, i да нас данеслiся стогны.

Усе шыбы цяжкага лiмузiна былi пабiты. У паўзмроку машыны мы ўбачылi залiты крывёй твар жанчыны. Побач з ёю быў мужчына, зацiснуты памiж рулём i сядзеннем. Мы спачатку выцягнулi жанчыну i паклалi яе на зямлю. Яе твар быў парэзаны, некалькi асколкаў тырчалi яшчэ, але кроў iшла бесперастанку. Горш было з правай рукой. Рукаў белага касцюмнага жакета быў ярка-чырвоны. З яго сачылася кроў. Ленц разрэзаў яго. Кроў хлынула струменем i ўвесь час не пераставала iсцi. Была перарэзана вена. Ленц скруцiў жгутам насавую хусцiнку.

-- Вызваляйце мужчыну, а я тут спраўлюся адзiн, - сказаў ён. - Трэба хутчэй даставiць iх у бальнiцу.

Каб вызвалiць мужчыну, трэба было зняць спiнку сядзення. На шчасце, у нас было з сабой дастаткова iнструментаў, i справа пайшла хутка. Чалавек таксама быў увесь у крывi. У яго, вiдаць, былi паламаны скабы. Калi мы дапамаглi яму вызвалiцца, ён з крыкам павалiўся на зямлю. Было пашкоджана i калена. Але мы пакуль што нiчым дапамагчы не маглi. Кёстэр задам падагнаў "Карла" да самага месца здарэння. Жанчына, убачыўшы яго так блiзка каля сябе, закрычала ад страху, хоць машына i рухалася вельмi павольна. Мы адкiнулi спiнку пярэдняга сядзення i паклалi мужчыну. Жанчыну мы пасадзiлi на задняе сядзенне. Я стаў побач з ёй на падножку, а Ленц з другога боку падтрымлiваў мужчыну.

- Застанься тут i прыгледзь за машынай, Юп, - сказаў Ленц.

- А дзе ж матацыклiст? - спытаў я.

- Зматаўся, пакуль мы былi занятыя, - заявiў Юп.

Мы паволi паехалi. Недадёка ад вёскi быў маленькi санаторый. Мы часта бачылi яго, праязджаючы мiма. На ўзгорку стаяў нiзкi белы будынак. Наколькi нам было вядома, тут размяшчалася прыватная псiхiятрычная бальнiца для багатых. Вядома ж, там павiнен быць лекар i кабiнет для перавязак. Мы ўз'ехалi на пагорак i пазванiлi. Выйшла вельмi сiмпатычная медсястра. Убачыўшы кроў, яна аж пабялела i пабегла назад. Адразу ж выйшла другая, старэйшая.

- Спачуваю, - сказала яна, - мы не маем абсталявання для аказання першай дапамогi пры няшчасных выпадках. Вам трэба ехаць у бальнiцу Вiрхава. Гэта недалёка.

- Адсюль амаль гадзiна язды, - запярэчыў Кёстэр.

Сястра незычлiва глянула на яго.

- Мы для такiх спраў непрыстасаваныя. I лекара няма...

- Тады вы парушаеце закон, - заявiў Ленц. - Ва ўстановах такога тыпу павiнен быць пастаянны лекар. Вы дазволiце мне патэлефанаваць з вашага тэлефона? Я хачу звязацца з палiцыяй i з рэдакцыяй газеты.

Сястра завагалася.

- Мне здаецца, вам няма чаго хвалявацца, - холадна сказаў Кёстэр. - Мы вам добра заплацiм. Нам перш за ўсё патрэбны насiлкi. Да лекара вы, напэўна, датэлефануецеся.

Яна ўсё яшчэ была ў нерашучасцi.

- Насiлкi, - растлумачыў Ленц, - павiнны быць тут таксама згодна з законам, як i перавязачны матэрыял.

- Добра, добра, - паспешлiва адказала яна, вiдавочна разгубленая ад такiх багатых ведаў, - зараз я некага прышлю...

Яна знiкла.

- Вось i ўсё, - сказаў я.

- Тое ж самае магло быць i ў гарадской бальнiцы, - спакойна адказаў Готфрыд. - Спачатку грошы, потым бюракратыя, потым дапамога.

Мы вярнулiся да машыны i дапамаглi жанчыне вылезцi. Яна моўчкi паглядала ўвесь час на свае рукi. Мы завялi яе ў невялiчкае памяшканне на першым паверсе. Потым нам далi насiлкi, каб прынесцi мужчыну. Мы прынеслi i яго. Ён стагнаў.

- Хвiлiнку... - Мы паглядзелi на яго. Ён заплюшчыў вочы. - Я хачу, каб пра гэта нiхто не ведаў, - з цяжкасцю прамовiў ён.

- Вы зусiм не вiнаватыя, - адказаў Кёстэр. - Мы з пачатку да канца бачылi, як гэта здарылася, i будзем сведчыць на вашу карысць.

- Не ў гэтым справа, - сказаў мужчына. - Па iншай прычыне мне не хацелася б, каб пра гэта ведалi... Разумееце... - Ён глянуў на дзверы, куды пайшла жанчына.

- Тады гэта - самае лепшае месца, - заявiў Ленц. - Гэта прыватная бальнiца. Адно толькi застаецца: убраць вашу машыну, пакуль не з'явiцца палiцыя.

Мужчына аблакацiўся.

- Можа, вы пастараецеся для мяне? Патэлефануйце ў майстэрню... I дайце мне ваш адрас. Я хацеў бы... я вам вельмi ўдзячны...

Кёстэр адмахнуўся.

- I ўсё ж, - сказаў мужчына. - Я хацеў бы ведаць...

- Вельмi проста, - адказаў Ленц. - У нас у самiх ёсць майстэрня. Мы рамантуем такiя машыны, як ваша. З вашай згоды мы зараз адбуксiруем яе i прывядзём у парадак. Такiм чынам, у нейкай ступенi будзе добра i вам, i нам.

- Вельмi добра, - сказаў мужчына. - Вазьмiце мой адрас... Я сам забяру машыну. Цi кагосьцi прышлю.

Кёстэр сунуў вiзiтную картку ў кiшэнь, i мы занеслi мужчыну ў пакой. За гэты час прыйшоў малады лекар. Ён вымыў кроў у жанчыны на твары. Цяпер былi бачны глыбокiя парэзы. Жанчына абаперлася на здаровую руку i ўтаропiлася на блiскучую нiкелевую чашу на перавязачным стале.

- О! - цiха вымавiла яна i з адчаем у вачах адвалiлася назад.

Мы паехалi ў вёску i спыталi, цi ёсць тут майстэрня. Там у каваля мы пазычылi сталёвы трос i прыладу для буксiроўкi, паабяцаўшы яму за гэта дваццаць марак. Але недаверлiвы каваль захацеў сам паглядзець на машыну. Мы ўзялi яго з сабой i паехалi.

Юп стаяў пасярод шашы i махаў нам рукой. Але мы ўжо i самi зразумелi, што здарылася. На ўзбочыне стаяў стары "мерседэс" з высокiмi бартамi. Чацвёра мужчын рыхтавалiся адбуксiраваць пашкоджаную машыну.

- Мы паспелi ў самы раз, - сказаў Кёстэр.

- Гэта браты Фогты, - сказаў каваль. - Небяспечная банда. Жывуць вунь там. Тое, што трапляецца iм у лапы, нялёгка вырваць.

- Пабачым, - сказаў Кёстэр.

- Я ўжо iм растлумачыў, пан Кёстэр, - прашаптаў Юп. - Нячыстая канкурэнцыя. Яны хочуць забраць машыну ў сваю майстэрню.

- Добра, Юп. Пакуль што пабудзьце тут.

Кёстэр накiраваўся да самага высокага з усiх i звярнуўся да яго. Ён заявiў яму, што машына - наша.

- У цябе ёсць якi-небудзь цвёрды прадмет? - спытаў я Ленца.

- Толькi ключы, яны мне самому спатрэбяцца. Вазьмi гаечны.

- Лепш не трэба, - сказаў я. - Iм можна нанесцi цяжкiя цялесныя пашкоджаннi. Шкада, што на мне такiя лёгкiя туфлi. Няма нiчога лепшага за ўдар нагой.

- Вы дапаможаце? - спытаў Ленц каваля. - Тады нас будзе чатыры на чатыры.

- Я асцерагуся. А то заўтра яны мне разнясуць кузню. Я застануся строга нейтральны.

- I правiльна, - сказаў Готфрыд.

- Я памагу, - Заявiў Юп.

- Не лезь! - сказаў я. - Сачы толькi, каб хто не з'явiўся, i ўсё.

Каваль крыху адышоўся ад нас, каб яшчэ выразней паказаць сваю строгую нейтральнасць.

- Не пудры мне мазгi! - адразу ж пачуў я, як на Кёстэра насядаў самы высокi. - Хто першы прыйшоў, той i забярэ. Усё! А цяпер валiце адсюль!

Кёстэр яшчэ раз растлумачыў, што машына - наша. Ён прапанаваў Фогту з'ездзiць разам у санаторый, каб там ён змог упэўнiцца. Той толькi пагарддiва выскалiўся. Мы з Ленцам падышлi блiжэй.

- Вам, вiдаць, таксама захацелася ў бальнiцу? - спытаў Фогт.