Джон Стейнбек - Гронкi гневу (на белорусском языке)

- Ты даўно ўстала? - шэптам запытаўся ён.

Руцi бясшумна, з асцярогай азiраючыся, павяла яго ад палаткi i, калi адышлiся на бяспечную адлегласць, сказала:

- Я i не клалася. Усю ноч на нагах.

- Няпраўда, - сказаў Уiнфiлд. - Ты манюка.

- Няхай так, - адказала Руцi. - Толькi калi я манюка, дык нiчога табе не раскажу. Аднаго дзядзьку нажом зарэзалi, а потым прытупаў мядзведзь i звалок дзiцяня. А я табе пра гэта не раскажу.

- Нiякага мядзведзя не было, - няўпэўнена запярэчыў Уiнфiлд. Ён прыгладзiў валасы пальцамi i адцягнуў штаны ў кроку.

- Добра, няхай не было, - з'едлiва сказала Руцi. - I тых белых гаршчочкаў з таго самага, з чаго пасуду робяць, - памятаеш, у каталогах бачылi?

Уiнфiлд вылупiў на сястру вочы. Ён паказаў рукой на санiтарны блок i запытаўся:

- Там?

- Я ж манюка. Ты ўсё роўна не паверыш, дык я i расказваць не буду.

- Пойдзем паглядзiм.

- Я там ужо была. Пасядзела на iх. Нават папiкала туды.

- А вось i не, - сказаў Уiнфiлд.

Дзецi пайшлi да будынiны, у якой быў санiтарны вузел, i Руцi цяпер ужо нiчога не баялася. Яна смела ўвайшла туды першая. Уздоўж адной сцяны прасторнага памяшкання былi туалеты - адсекi з дзвярамi спераду. Белы фаянс у iх ззяў чысцiнёй. Уздоўж процiлеглай сцяны выстраiлiся ўмывальныя ракавiны з кранамi, а насупраць увахода былi чатыры душавыя кабiнкi.

- Вось, глядзi, - сказала Руцi. - Гэта ўнiтазы - як у каталогу. - Дзецi падышлi да аднаго туалета. Руцi з паказной храбрасцю задрала спаднiчку i села на ўнiтаз. - Казала ж табе, я тут была, - сказала Руцi, i ва ўнiтазе пачулася цурчанне.

Уiнфiлд адчуў няёмкасць. Рука яго нацiснула на спускны рычажок, i раптам равучы палiлася вада. Руцi спалохана падскочыла i шарахнулася ўбок. Яны стаялi пасярод памяшкання i пазiралi на ўнiтаз. Вада ў iм усё яшчэ булькатала.

- Гэта ты ўсё, - сказала Руцi. - Падышоў i зламаў. Я бачыла.

- Не, я не ламаў. Далiбог, гэта не я.

- Я ж сама бачыла. Да добрых рэчаў цябе i блiзка падпускаць нельга.

Уiнфiлд паныла апусцiў галаву. Потым глянуў на Руцi, i вочы ў яго налiлiся слязьмi, падбародак задрыжаў. I Руцi пашкадавала яго.

- Ну нiчога, - сказала яна. - Я не паскарджуся на цябе. Мы скажам - так i было. Скажам, мы сюды i не заходзiлi нават. - Дзецi пайшлi з памяшкання.

Сонца ўжо ледзь дакраналася да краю гор i свяцiла на жалезныя рыфленыя дахi пяцi санiтарных блокаў, на шэрыя палаткi i на чыста падмеценыя дарожкi мiж iмi. Лагер прачнуўся. У паходных печках гарэў агонь, у печках, зробленых з газавых бiтонаў i лiставога жалеза. У паветры цягнула дымком. Полкi палатак былi адкiнутыя, i людзi расхаджвалi па лагеры. Перад Джоўдавай палаткай, паглядаючы па баках, стаяла мацi. Убачыўшы дзяцей, пайшла iм насустрач.

- Я ўжо не ведала, што i падумаць, - сказала яна. - Не ведала, дзе вас шукаць.

- А мы проста так хадзiлi, глядзелi, - адказала Руцi.

- А Том дзе? Вы яго не бачылi?

Руцi напусцiла на сябе важны выгляд.

- Так, мэм, бачылi. Ён пабудзiў мяне i сказаў, што перадаць. - Дзяўчынка замаўчала, каб падкрэслiць сваю значнасць.

- Ну, што? - нецярплiва запыталася мацi.

- Ён прасiў перадаць табе... - Руцi зноў замаўчала i глянула на Ўiнфiлда, цi бачыць ён, якая ў яе важная роля.

Мацi падняла руку, нiбы замахваючыся:

- Ну што?

- Ён работу атрымаў, - выпалiла Руцi. - Пайшоў працаваць. - Яна з апаскай паглядзела на паднятую руку мацi. Рука апусцiлася, потым пацягнулася да дзяўчынкi. Мацi абняла Руцi за плечы, парывiста прыцiснула да сябе i адпусцiла.

Руцi ў замяшаннi ўставiлася ў зямлю i загаварыла пра iншае:

- У iх там унiтазы. Беленькiя.

- А ты ўжо збегала туды, - занепакоiлася мацi.

- Мы з Уiнфiлдам пабылi там, - адказала Руцi i адразу ж учынiла вераломства: - Уiнфiлд сапсаваў прыбiральню.

Хлопчык пачырванеў. Ён блiснуў вачамi на Руцi.

- А яна туды папiкала, - сказаў ён помслiва.

Мацi захвалявалася:

- Што вы там нарабiлi? Пакажыце. - Яна сiлай павяла малых да дзвярэй санiтарнага вузла i ўштурхнула ўсярэдзiну. - Дык што вы тут натварылi?

Руцi паказала на ўнiтаз:

- Тут як засвiшча, зашыпiць, потым як забулькоча! Цяпер сцiхла.

- Пакажыце, што вы зрабiлi, - патрабавала мацi.

Уiнфiлд нехаця падышоў да ўнiтаза.

- Я толькi слабенька так нацiснуў на вось гэта, - сказаў ён. - Проста ўзяўся рукой вось так, i... - Зноў зашумела вада, i хлопчык адскочыў.

Мацi закiнула галаву назад i засмяялася; Руцi i Ўiнфiлд пакрыўджана пазiралi на яе.

- Так яно i павiнна быць, - сказала мацi. - Я некалi бачыла такiя. Калi скончыш, трэба нацiснуць.

Дзецi адчулi вялiкi сорам за сваю недасведчанасць. Яны выйшлi за парог i пайшлi праходам памiж палатак - падзiвiцца на шматлiкую сям'ю, што сядзела за снеданнем.

Мацi праводзiла дзяцей позiркам. Потым агледзела памяшканне. Падышла да душавой кабiнкi i зазiрнула ў яе. Падышла да ўмывальных ракавiн i правяла далонню па белым фаянсе. Крыху адкруцiла кран, падставiла пад струмень палец i паспешлiва адхапiла руку, калi пайшла гарачая вада. З хвiлiнку разглядала ракавiну, потым уторкнула затычку i напусцiла ў ракавiну вады, крыху з гарачага крана i крыху з халоднага. Тады яна памыла рукi ў цёплай вадзе, умыла твар i ўжо прыгладжвала мокрымi рукамi валасы, як за яе спiнай раптам пачулiся нечыя крокi па цэментавай падлозе. Мацi крута павярнулася. Перад ёю стаяў пажылы чалавек i глядзеў на яе з зусiм зразумелым абурэннем. Ён строга запытаўся:

- Як вы сюды папалi?

Мацi сутаргава глынула слiну, адчуваючы, як вада сцякае з падбародка i праз сукенку дабiраецца да цела.

- Я не ведала, - прамовiла яна прабачлiвым тонам. - Думала, тут для ўсiх.

Пажылы чалавек насупiўся.

- Тут для мужчын, - сказаў ён сурова. Тады падышоў да дзвярэй i паказаў на дошчачку: ДЛЯ МУЖЧЫН. - Ну вось, больш доказаў не трэба. Вы што, не бачылi?

- Не, - пачырванеўшы ад сораму, адказала мацi. - Не заўважыла. А ёсць, дзе мне можна?

Абурэнне пажылога чалавека астыла.

- Вы толькi што прыехалi? - запытаўся ён больш прыязным тонам.

- Уночы.

- Значыць, камiсiя яшчэ з вамi не гаварыла?

- Якая камiсiя?

- Ну як жа - жаночая камiсiя.

- Не, са мной не.

Пажылы чалавек важна сказаў:

- Хутка яна да вас зойдзе i ўсё растлумачыць. Мы клапоцiмся аб навiчках. А калi вам патрэбна жаночая прыбiральня, абыдзiце будынак. Той бок - ваш.

Мацi няўпэўнена запыталася:

- Вы кажаце, што жаночая камiсiя... прыйдзе да нас у палатку?

Чалавек кiўнуў галавой:

- Так, павiнна хутка прыйсцi.

- Дзякуй вам, - сказала мацi, паспешлiва выйшла за дзверы i ледзь не бягом кiнулася да сваёй палаткi.

- Бацька! - крыкнула яна. - Джон, падымайцеся! I ты, Эл. Уставайце ўсе, памыйцеся. - Яе сустрэлi няўцямнымi, соннымi позiркамi. - Уставайце, iдзiце твары памыйце. I валасы прычашыце.

Дзядзька Джон быў бледны i з выгляду нездаровы. На падбародку ў яго чарнеў кровападцёк.

Бацька запытаўся:

- Што здарылася?

- Камiсiя! - выгукнула мацi. - У iх тут камiсiя... жаночая камiсiя... хутка прыйдзе да нас. Уставайце ж, iдзiце мыцца. Пакуль мы тут спалi i храплi, Том на працу ўладкаваўся. Падымайцеся, ну!