Джон Стейнбек - Гронкi гневу (на белорусском языке)

- Вось, - сказаў бацька. - Разам з брудам саскроб яшчэ i два пласты скуры. Давялося крышачку патузаць iх - нiяк стаяць спакойна не хацелi.

Мацi акiнула дзяцей крытычным позiркам.

- Цяпер на iх i паглядзець прыемна, - прамовiла яна. - Ешце аладкi з падлiўкай. Трэба паспець яшчэ прыбраць i тут, i ў палатцы.

Бацька паставiў на скрыню талеркi, сабе i дзецям.

- Дзе гэта Том уладкаваўся на працу, хацеў бы я ведаць.

- Не магу сказаць.

- Ну раз ён знайшоў месца, дык i мы знойдзем.

Да палаткi вярнуўся радасна ўзбуджаны Эл.

- Вось гэта лагер! - усклiкнуў ён, узяў аладку i налiў сабе кавы. Ведаеце, чым тут адзiн чалавек займаецца? Прычэп сабе майструе пад жыллё. Вунь там, за тымi палаткамi. У прычэпе ў яго ложкi i печка - усё, што трэба. Жывi сабе ў iм. Вось гэта жыццё! Дзе спынiўся, там i жывi.

Мацi сказала:

- Я хацела б лепш жыць у домiку. Як толькi ў нас будзе на што, адразу купiм домiк.

Бацька сказаў Элу:

- Скончым снедаць, возьмем грузавiк i паедзем шукаць працы - ты, я i дзядзька Джон.

- Ага, - сказаў Эл. - Вось каб устроiцца дзе-небудзь у гаражы, калi б знайшлося свабоднае месца. Нiчога мне больш не трэба. I каб дастаць яшчэ стары ўцэнены "фордзiк". Афарбую ў жоўты колер i буду сабе раз'язджаць прыпяваючы. Бачыў тут прыгожанькую дзяўчынку. Перамаргнуўся з ёю. Прыгожанькая, як чорт ведае што.

Бацька строга сказаў:

- Спярша ты на працу ўладкуйся, а потым ужо катом хадзi.

Дзядзька Джон выйшаў з туалета i паволi падыбаў да палаткi. Мацi зiрнула на яго i нахмурылася.

- Ты ж не памыўся... - пачала яна i раптам убачыла, што ён зусiм хворы, слабы, сумны. - Iдзi пад брызент, паляжы там, - сказала яна. - Ты нездаровы.

Дзядзька Джон пакруцiў галавой:

- Не. Я саграшыў, i гэта мне кара. - Ён паныла прысеў каля скрынi, налiў сабе кавы ў кубак.

Мацi зняла з патэльнi апошнiя аладкi i, нiбы мiмаходзь, сказала:

- Прыходзiў адмiнiстратар лагера, пасядзеў трохi, выпiў кавы кубак.

Бацька паволi падняў на яе вочы:

- Прыходзiў? А што было яму трэба?

- Проста так, час прабавiць, - манерна адказала мацi. - Прысеў, выпiў кавы. Сказаў, добрую каву нячаста даводзiцца яму пiць, а ў нашай вельмi смачны пах.

- Што ён хацеў? - дапытваўся бацька.

- А нiчога не хацеў. Прыйшоў глянуць, як мы тут.

- Нешта не верыцца, - буркнуў бацька. - Напэўна, выведвае, вынюхвае ўсё навокал.

- Ды не! - засердавала мацi. - Я адразу разбяру, хто чаго прыходзiць, мяне вучыць не трэба.

Бацька выплюхнуў на зямлю кававую гушчу з кубка.

- Ты пакiнь гэту прывычку, - выгаварыла яму мацi. - Глянь, якая тут чысцiня.

- Тут яшчэ такую чысцiню навядуць, што i жыцця не будзе, - прабурчаў бацька, зачэплены за жывое. - Ну канчай, Эл. Паедзем шукаць працу.

Эл выцер рот далонню.

- Я гатовы, - сказаў ён.

Бацька павярнуўся да дзядзькi Джона:

- Ты з намi едзеш?

- Еду.

- Табе ж нездаровiцца.

- Нездаровiцца, але я паеду.

Эл залез у кабiну.

- Трэба недзе гаручага дастаць, - сказаў ён i завёў матор. Бацька i дзядзька Джон селi побач з iм, i грузавiк пакацiўся па шырокiм праходзе мiж палатак.

Мацi правяла iх позiркам, потым узяла вядро i пайшла з iм да балеяў пад паветкай санiтарнага блока. Там яна налiла ў вядро гарачай вады i панесла да палаткi. I калi Ружа Сарона вярнулася з туалета, мацi ўжо мыла посуд у вядры.

- Вунь тваё снеданне, на талерцы, - сказала мацi i пiльна паглядзела на дачку. Валасы ў Ружы Сарона былi мокрыя i гладка прычасаныя, твар чысты, ружовы. На ёй была сiняя сукенка ў маленькiя белыя кветкi. На нагах - лодачкi, купленыя яшчэ да вяселля. Ад матчынага позiрку яна пачырванела.

- Ты, я бачу, прыняла душ, - сказала мацi.

Ружа Сарона хрыплавата загаварыла:

- Я стаю там, раптам прыходзiць жанчына i пачынае мыцца. Ведаеш, як гэта робiцца? Заходзiш у такую загарадку, ну як стойла ў хляве, паварочваеш ручкi, i на цябе вада льецца - гарачая i халодная, якая хочаш. I я памылася!

- Я таксама зараз пайду, - ажывiлася мацi. - Толькi вось прыбяру тут. Ты мне пакажаш як.

- Я кожны дзень буду мыцца, - не змаўкала Ружа Сарона. - А жанчына гэтая... яна паглядзела на мяне, убачыла мой жывот... i ведаеш, што сказала? Сказала, што сюды кожны тыдзень медыцынская сястра прыходзiць. I што мне абавязкова трэба да яе схадзiць, i яна раскажа мне, што рабiць, каб дзiця было здаровае. Усе жанчыны, кажа, ходзяць да яе. I я таксама пайду. - Яна проста захлiпалася ад узрушэння. - I ведаеш яшчэ што? На мiнулым тыднi тут адна нарадзiла, i ўвесь лагер урачыста адзначаў гэта, нанеслi дзiцяцi бялiзны i розных падарункаў... нават калыску... такую плеценую. Не зусiм новую, але яе пафарбавалi ў ружовы колер, i яна стала як новенькая. I далi маленькаму iмя, торт спяклi. О госпадзi! - Уздыхнуўшы на поўныя лёгкiя, яна змоўкла.

Мацi сказала:

- Хвала богу, нарэшце мы зажылi сярод сваiх людзей. Зараз пайду прыму душ.

- О, там цудоўна, - сказала Ружа Сарона.

Мацi выцiрала алавяныя талеркi, ставiла iх адна на адну i гаварыла:

- Мы Джоўды. Нiкому ў вочы не зазiраем. Дзед нашага дзеда змагаўся ў рэвалюцыю. Мы былi фермеры, пакуль не запазычылiся банку. I тыя... тыя людзi... яны нядобрае рабiлi з намi. Кожны раз, як хто з iх прыходзiў, мне здавалася, быццам плёткай мяне б'юць... i нас усiх. А ў Нiдлсе той палiсмен?.. Ён нiбы што зрабiў са мною, я азлобiлася. Мяне самую сорам узяў. А цяпер мне няма чаго саромецца. Народ гэты - наш народ... наш. А адмiнiстратар... прыйшоў, пасядзеў, выпiў кавы... i ўвесь час кажа: "Мiсiс Джоўд тое, мiсiс Джоўд гэтае" i "Як вашы справы, мiсiс Джоўд?" - Мацi змоўкла i ўздыхнула. - Я сябе зноў чалавекам адчула. - Яна паставiла на горку талерак апошнюю, пайшла пад брызент i там, пакапаўшыся ў скрынi, дастала з яе свае туфлi i чыстую сукенку. Потым знайшла ў той жа скрынi папяровы пакецiк з завушнiцамi. Выйшаўшы з-пад брызенту, яна сказала Ружы Сарона: - Як прыйдуць жанчыны, скажы, я хутка вярнуся, - i знiкла за вуглом санiтарнага блока.

Ружа Сарона цяжка апусцiлася на скрыню i глянула на свае вясельныя туфлi лакiраваныя лодачкi з чорнымi банцiкамi з матэрыi. Яна працерла наскi лодачак пальцам i выцерла яго аб спод падола. Нагiнаючыся, яна адчула свой жывот, а калi выпрасталася, памацала яго i слаба ўсмiхнулася.

Па дарозе да пральнi iшла высокая поўная жанчына са скрынкай з-пад яблыкаў - у ёй ляжала нямытая бялiзна. Твар у жанчыны быў цёмны ад моцнага загару, вочы чорныя, пiльныя, дапытлiвыя. Паверх паласатай баваўнянай сукенкi на ёй быў прасторны фартух з мешкавiны, на нагах мужчынскiя паўчаравiкi са скуры двух колераў. Яна прыкмецiла, як Ружа Сарона пагладзiла сабе жывот, убачыла слабую ўсмешку на яе вуснах.

- Ну! - крыкнула жанчына i весела засмяялася. - Хто, ты думаеш, будзе?

Ружа Сарона зачырванелася i апусцiла вочы долу, потым глянула на жанчыну спадылба i злавiла на сабе позiрк яе блiскучых чорных вочак.

- Не ведаю, - прамармытала Ружа Сарона.

Жанчына шлёпнула скрынку на зямлю.