Николай Колотовкин - Учебник латинского языка для высших духовных учебных заведений

Число

Лицо

Praesens

Imperfectum

Futūrum I

ind.

con.

ind.

con.

Sg.

1

fīō

fīam

fīēbam

fĭĕrem

fīam

2

fīs

fīās

fīēbās

fĭĕrēs

fīēs

3

fĭt

fīat

fīēbat

fĭĕret

fīet

Pl.

1

—

fīāmus

fīēbāmus

fĭĕrēmus

fīēmus

2

—

fīātis

fīēbātis

fĭĕrētis

fīētis

3

fīunt

fīant

fīēbant

fĭĕrent

fīent

Все формы этого глагола образуются по IV спряжению, за исключением īnf. praes. fĭĕrīи impf. con. fĭĕrem, fĭĕrēsи т.д. Перфектный ряд образуется правильно по типу страдательного залога. Part. praes. не встречается.

Формы глагола fīō, factus sum, fĭĕrīупотребляются также в значении пассивного залога к переходному глаголу făciō, fēcī, factum 3и к сложным с făciōглаголам[269]

[270] При сложениях не с собственно префиксами., например:

assue făciō, fēcī, factum3 приучать ; pass. assue fīō, assue factus sum, assue fĭĕrī;

cōnsue făciō, fēcī, factum3 приучать ; pass. cōnsue fīō, cōnsue factus sum, cōnsue fĭĕrī;

pate făciō, fēcī, factum3 открывать ; pass. pate fīō, pate factus sum, pate fĭĕrī.

При соединении с префиксами глагол făciōобразует собственные формы пассивного залога, например: āct. cōn fĭciō совершать , pass. cōn fĭciorи т.д.

Текст

Cāsus reālis

Sī valēs, bene est, egō valeō.

Sī pāce fruī volŭmus, dē pāce pugnandum est.

Sī servāverĭtis praecepta Mea, intrābĭtis in Rēgnum caelōrum; sī nōn servāverĭtis, ibĭtis in gehennam.

Sānctōs et sānctās Dei sī imitārī nōn possŭmus, attămen admīrārī possŭmus.

Nōn es sānctior, sī laudāris; nec vīlior, sī vituperāris.

Sī ergō nōs ērigĭmur, illī [daemŏnēs] corruunt; sī nōs convalēscĭmus, illī īnfirmantur (St Leō).

Cāsus potentiālis

Gaudia sua sī omnēs homĭnēs cōnfĕrant ūnum in locum, tamen mea exsupĕret laetitia.

Diēs mē dēficiat, sī ēnumerāre velim amicitiae commŏda.

Sim imprūdēns, sī plūs postŭlem, quam homĭnī ā rērum nātūrā tribuī potest ( Cic. ).

Cāsus irreālis

Sī omnēs homĭnēs commūnī salūtī servīrent, omnēs cīvitātēs flōrērent.

Hannĭbal Rōmam dēlēvisset, sī statim post pugnam Cannēnsem cōpiās ad eam mōvisset.

Respondit Iesus Pīlātō: “Nōn habērēs potestātem adversum Mē ūllam, nisi tibi esset dātum dēsŭper…”

Medĭcī sī omnĭbus morbīs medērī possent, fēlīcissĭmī essent homĭnum.

Nisi esset Hīc ā Deō, nōn potĕrat facĕre quidquam.

Nōn audērēs peccāre omnīnō, sī Deum timērēs.

I

Trēs faciunt collegium.

Bis dat, quī citō dat.

Fiat misericordia Tua, Domĭne, in nōs!

Et fiet ūnum ovīle et ūnus pastor.

Ūnus diēs apud Domĭnum sicut mīlle annī.

Septiēs enim cadit iūstus et resurgit.

Et convocāvit duodĕcim et mīsit eōs binōs.

Sī tacuissēs, philosŏphus mānsissēs.

Sī venīret nunc Chrīstus, multīs nostrum dīcĕret: «Nesciō vōs».

Ambōbus mihī carior est ocŭlīs.

Sī grammatĭca elementa fastīdiēs, numquam accūrātam linguae Latīnae cognitiōnem tibi comparābis.

Sī tacuissēs, philosŏphus mānsissēs.

Nisi enim esset Deus vērus, nōn afferret remedium; nisi esset homō vērus, nōn praebēret exemplum (St Leō).

Haec quidem ego nōn ferrem, nisi mē philosophiae portum contulissem.

Bis ōrat, quī bene cantat.

II

Aenigma

Quod anĭmal mane quattuor pedĭbus ambŭlat, meridiē duōbus, vespĕre tribus? Homō est: īnfāns enim et pedĭbus et manĭbus rēpit, vir duōbus pedĭbus incēdit, senex cum bacŭlō ambŭlat.

Varia

Nisi Athēniēnsēs Solōnis disciplīnam tenuissent, rēspublĭca eōrum nōn tam diū flōruisset.

Alexandrō Magnō Dariī condiciōnēs repudiante, Parmeniō dīxit eī: «Ego, sī Alexander essem, pācis condiciōnēs accipĕrem». Ille autem respondit: «Ego quōque accipĕrem, sī Parmeniō essem».

Diēs mē dēficiat, sī rēgēs imperātōrēsque, temĕre in hostium terrās trānsgressōs, cum maxĭmīs clādĭbus ēnumerāre velim ( T. Livius ).

Ex Novō Testāmentō

Sī saecŭlum vōs ōdit, mementōte quoniam Mē prīmē ōdiit; sī dē saecŭlō essētis, saecŭlum quod suum esset amāret: sed quia dē saecŭlō nōn estis et ēgo ēlēgī vōs dē saecŭlō, proptereā ōdit vōs saecŭlum.

Surgent enim pseudochrīstī et pseudoprophētae et dabunt signa magna et prodigia ita, ut in errōrem inducantur, sī fĭĕrī potest, etiam ēlectī.

Sī hominĭbus placērem, Chrīstī servus nōn essem.

Словарь

accipi ō, c ē p ī, ceptum 3 принимать

faci ō, f ē c ī, factum 3 делать, совершать

post ŭ l ō 1 требовать

acc ū r ā tus , a , um тщательный

fast ī di ō 4 презирать

potenti ā lis , e возможный

* adm ī ror 1 + acc . удивляться

f ē l ī x , ī cis счастливый

potest ā s , ā tis f могущество

adversus, a, um противный

ferō, tulī, latum, ferre нести

* praebe ō, bu ī, b ĭ tum 2 предоставлять

* aenigma , ă tis n загадка

f ĭō, factus sum , f ĭĕ r ī быть, становиться

praeceptum, ī n предписание, наставление, заповедь

affer ō, att ŭ l ī, all ā tum , afferre приносить

fl ō re ō, fl ō ru ī, –, fl ō r ē re 2 цвести, быть в расцвете

pr ī m ē сначала

Alexander , dr ī m Александр

fruor, frūctus sum 3 пользоваться, наслаждаться

* pr ō digium , ī n чудо, чудесное явление

am ō 1 любить

gaudium, ī n радость

proptere ā из-за этого, поэтому

*ambō, ambae, ambō оба

gehenna, ae f геенна

pseudochrīstus, ī m лжехристос

amb ŭ l ō 1 ходить, гулять

grammat ĭ cus , a , um грамматический

pseudoproph ē ta , ae m лжепророк

am ī citia , ae f дружба

habe ō, bu ī, b ĭ tum 2 иметь

*pugna, ae f битва

anĭmāl, animālis n животное

hom ō, ĭ nis m человек

pugn ō 1 воевать

* annus , ī m год

*hostis, is m враг

quam сколь, как; чем

apud у, возле

im ĭ tor 1 подражать

quattuor четыре

Athēniēnsis, is m афинянин

imper ā tor , ō ris m правитель

qu ī, quae , quod который

att ă men однако

impr ū d ē ns , entis неразумный