Яўген Аснарэўскі - Мерэйна Патэстас

– Геначка! Ты не ведаеш, як я цешуся.

– Добра, Вера Максімаўна. Кажыце, што ў вас такое здарылася. Прабачце, але я спяшаюся, – мой голас гучаў, можа быць, трохi суха, але мяне можна было зразумець.

– Так, Геначка, я скажу зараз. Бачыш, вось… Нам проста зусім няма да каго звярнуцца. Ты ж ведаеш, што Вiталька не ходзіць. І яму патрэбны інвалідны вазок, пажадана добры, з маторам. Я сама ледзь перасоўваюся ўжо. Але грошы, разумееш, грошы, – тут на вачах Веры Максімаўны з'явіліся слёзы. – А ты ж нам дапамагаў, я памятаю. Можа быць ты і цяпер дапаможаш. Трэба вельмі шмат – тысячу даляраў. Потым як-небудзь аддам табе, што-небудзь прыдумаю.

Я быў надзвычайна здзіўлены.

– Але я ж просты археолаг, Вера Максімаўна! Вы ж бачыце, які вэрхал у краіне робіцца. Можа хутка археолагам наогул плаціць перастануць – няма будзе з чаго! Я б з радасцю дапамог, але няма ў мяне такіх грошай.

– Я разумею, Геначка, я ўсё разумею. Дзякуй, што прыехаў. Прабач мяне, дурніцу старую, за такія просьбы. Адны мы, Гена, зусім адны.

Калі я выйшаў ад суседкі, на душы быў такi цяжар, як быццам я здрадзіў самаму лепшаму сябру. Я разумеў, што ні ў чым не вінаваты, але ўсё роўна было вельмі сумна.

Калі я вярнуўся, праца яшчэ кiпела.

– Вось і прагульшчык з'явіўся, – заўважыў Юрась, а астатняя каманда засмяялася.

Я моўчкі палез у шурф і пачаў капаць максімальна хутка, каб адагнаць усе змрочныя думкі. Не прайшло і пяці хвілін, як сёе-тое знайшлося. Аднаго погляду на прадмет было дастаткова, каб зразумець – я сарваў джэкпот беларускай археалогii. Калегаў побач не было. Ніхто не бачыў маю знаходку. І ў гэты момант майго прафесійнага трыумфу, мне ў галаву раптам прыйшла дзіўная думка. Рука, як быццам незалежна ад маёй волі, сціснула ў кулаку каштоўную рэч.

Пасля адбою я засеў у палатцы з ліхтаром і пачаў вывучаць свой «Святы Грааль». Гэта быў залаты медальён, з выдатна выкананай выявай жанчыны, на плячы якой сядзеў кот. Пад жаночай фігурай змяшчаўся надпіс «MEREINA», зроблены гатычнымі літарамі. Відавочна – мне ўдалося знайсці адзіную пакуль выяву балтыйскай багіні палявання і лясоў, пра культ якой было вядома вельмі мала.

Не ведаю, як атрымалася заснуць. У сне я бачыў чырвонае неба, такое неверагодна прыгожае, што хацелася крычаць ад захаплення. І на фоне гэтага неба рэзка з'явілася постаць маладой дзяўчыны. Яна наблізілася да мяне. На плячы незнаёмкі сядзеў вялізны чорны кот. У дзяўчыны былі вялікія вочы і доўгiя валасы.

– Ты ўсё добра прыдумаў, Генадзь, – сказала дзяўчына. – Дзейнічай і пакінь сумневы. Усё будзе добра, і ўсё атрымаецца як трэба.

Тут я прачнуўся.

«Гэта ж тая самая багіня з медальёна – Мерэйна». Вось гэта было дзіўным, насамрэч.

З раніцы нашы курганы завалакло густым туманам. Але днём з'явілася яркае сонца, і мы пачалi бадзёра капаць, адчуваючы прыемны пах сырой зямлі. Вечарам я адважыўся! Рашэнне было цяжкім, і я доўга блукаў па лесе, штурхаючы раскіданыя на сцяжынках сасновыя шышкі. Але нават водар жывой ігліцы не мог мяне супакоіць. Выпіўшы для адвагі, я зазваў у палатку Юрася і з выглядам мацёрага змоўшчыка шчыльна зачыніў уваход. Затым я дастаў артэфакт, паказаў яго хлопцу, і прама спытаў:

– Колькі далі б за такі, твае сябры чарнушнiкi, як думаеш?

Юрась зрабіў нявінныя вочы.

– Ты пра што, наогул?

– Кінь гэта! Ты ведаеш пра што!

У поглядзе Юрася паступова разгаралася здзіўленне, пакуль ён пiльна глядзеў на артэфакт. Я адчуваў, што Юрка ўжо падлічвае ў думках гіганцкую суму, якую можна атрымаць ад продажу медальёна на чорным рынку.

«Так, Юрась, ты не самы сумленны чалавек. І я сам, мабыць, таксама».

– Колькі ты хочаш? – нарэшце прама спытаў ён.

– Тысячу даляраў, – спакойна адказаў я, разумеючы, што рэальны кошт у дзясяткі разоў большы.

– Вось не прагавіты ты, Тарасавец. Дамовіліся! – імгненна адказаў радасны Юрась.

Праз месяц я прыехаў да суседкі. У кішэні ляжала тысяча даляраў, атрыманая ад Юрася, а дакладней – ад ягоных ценявых таварышаў.

Але ў кватэры чамусьці была пара незнаёмых людзей, а Вера Максімаўна адсутнічала. Я пацікавіўся, дзе ж гаспадыня.

– Яна памерла, – без усялякіх цырымоній сказаў адзін з незнаёмцаў.

– Але як гэта? – прашаптаў я, адчуваючы, што гатовы проста сесці на падлогу пасярод залы.

– Віталь вунь там, у пакоі. Можаце з ім пагаварыць, калі хочаце.

Аглушаны жахлівай навіной, я машынальна прайшоў да пакоя. Вiталька сустрэў мяне маўчаннем і злосным позіркам. Я глуха прамовіў:

– Вiталька, я магу купіць табе вазок. Мяне твая матуля прасіла. Грошы я дастаў.

Хвіліну Вiталька толькі злосна тарашчыўся на мяне, нічога не адказваючы. Нечакана ён апусціў галаву і прамармытаў:

– Не! Я не заслужыў. Маці столькі гадоў са мной мучылася. На пахаванне грошы ёсць, а больш не трэба нічога. Пакінь сабе грошы. Або лепш, ведаеш што, – тут ён падняў галаву і паглядзеў на мяне ўважлівым позiркам, – аддай грошы ў дзіцячы дом. Мая дачка ў дзіцячым доме вырасла. Ужо не паправіш нічога, яна мяне бачыць не жадае. Але можна іншым дапамагчы. Зрабі так, Гена, калі хочаш.

Я выйшаў з кватэры ні з кім не развітаўшыся. У гэты ж дзень я ахвяраваў тысячу даляраў у дзіцячы дом. Праз тры месяцы Юрася злавілі падчас яго махінацый і выгналі з працы. Юрка заўсёды быў шчасліўчык і яму пашанцавала зноў – абышлося без крымінальнай справы. А яшчэ праз паўгады медальён Мерэйны ўсплыў на буйным аўкцыёне. Нейкі ананімны спонсар купіў артэфакт і, кажуць, мае намер перадаць яго ў адзін з беларускіх музеяў. Напэўна, мой сон быў прароцкім – усё атрымалася так, як трэба. Вось толькі я да гэтага часу не ўпэўнены, што зрабіў як трэба.

– Сяргей Арменавіч Лапаткоў? – спытаў мяне Эдуард афіцыйным тонам.

Я адчуў, што мой пухнаты «дварняковы» кот, вялікі і чорны, зноў вырашыў паджартаваць. Ён звяртаўся да мяне так афіцыйна, калі збіраўся мяне падражніць.

– Чаго табе, Эдуард? – спытаў я.

– Як чаго? Ты ж сам хацеў пагаварыць пра жыццё пасля эпідэміі? – спакойна, але не без ценю хітрай іроніі ў голасе, прамовіў кот.

– Так? – спытаў я, адчуваючы няўпэўненасць.

– Ну так, – пацвердзіў кот.

– Хм, – сказаў я шматзначна.

– Уся справа ў тым, што тут неабходны канатус, – сказаў кот.

– Што-што? – удакладніў я.

– Канатус гэта патрэба ў самаразвіцці. Вось ты, да прыкладу, не скончыш жа развіццё з-за віруса? Ты будзеш працягваць як мінімум таўсцець…

– Гэта яшчэ пытанне хто тут больш таўсцее, – вызвiрыўся я – Вунь ты сам глянь, як на сваім сухім карме з вітамінамі ад'еўся.

– Не важна, – адказаў кот. – Важна, што ты зможаш зрабіць нарэшце тое, пра што марыў.

– І аб чым гэта я марыў?

– Прачытаць кнігу Фіхтэ. Памятаеш, табе яшчэ ва ўніверы страшна спадабалася слова «Фіхтэ». Ты яшчэ думаў, што гэтае слова для няветлівай адмовы.