Александр Кравцевич - Белорусы: нация Пограничья
- Название:Белорусы: нация Пограничья
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:ЕГУ
- Год:2011
- Город:Вильнюс
- ISBN:978-9955-773-47-4
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Александр Кравцевич - Белорусы: нация Пограничья краткое содержание
Белорусы: нация Пограничья - читать онлайн бесплатно полную версию (весь текст целиком)
Интервал:
Закладка:
133
Там жа. С. 507.
134
Каліноўскі Кастусь. За нашую вольнасць. Творы, дакументы / уклад. Г. Кісялёў. Мінск, 1994. С. 40 (каб знаў свет Божы.як мужыкі Беларусь! глядзяць на маскалёў i паўстанне польскае).
135
Там жа (там, дзе жылі палякі, літоўцы i беларусы, заводзяць маскоўскія школы, а ў гэтых школах вучаць па-маскоўску, дзе ніколі не пачуеш i слова па-польску, па-літоўску да i па-беларуску, як народ таго хоча).
136
Каліноўскі Кастусь. За нашую вольнасць. Творы, дакументы. С. 75.
137
Там жа. С. 242 (...чы ж мы дзецюкі, сідзець будзем? мы, што жывем на зямлі Польскай, што ямо хлеб Польскі, мы, Палякі з векаў вечных).
138
Radzik R. Między zbiorowością etniczną a wspólnotą narodową ... S. 232.
139
Каліноўскі К. За нашую вольнасць... С. 145.
140
Масолов А.Н. Виленские очерки 1863-1865 гг. Муравьевское время // Русская старина. 1883. Т. 40. С. 585.
141
Беларуская літаратура XIX ст. Хрэстаматыя. Вучэбны дапаможнік для студэнтаў філалагічных спецыяльнасцей / Склад. А.А. Лойка i В.П. Рагойша. 2-е выданне.Мінск, 1988. С. 312.
142
Pan Tadeusz, poemat. Pierałażyu z polskaho na bielaruski jazyk A. Jelski. Lwów, 1893.
143
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 3.1996. С. 216.
144
Pawlikowski Michał К. Mińszczyzna // Pamiętnik Wileński. Londyn, 1972. S. 293. (Polacy mińscy, świadomi tradycji RP Obojga Narodów, nazywali siebie przed pierwszą wojną światową Litwinami w odróżnieniu do mieszkańców Królewstwa Polskiego, czyli koroniaży.)
145
Jbid. S. 294 (...mówiła osobliwym językiem polskim, takim językiem, jakim mówiono za czasów młodości Mickiewicza. Strzegła swej polskiści i była bardzo patriotyczna).
146
Jbid. S. 299.
147
Jbid. S. 301. (Dwór "obywatelski" był z reguły przychylny białorusczyźnie. Z chłopem rozmawiało się po białorusku. Poprawne i płynne mówienie po białorusku było jak by swoistym stylem. Zachęta i pielęgnowanie języka, folkloru i obyczaju białoruskiego było uważane za jedyny skuteczny, no i legalny sposób walki z rusifikacją. Wyśmiewano i tępiono zarówno rusycyzmy jak polonizmy. Dwory, które pod wpływem zaniesionej z zachodu zarazy endeckiej próbowały polonizować białorusinów, były bardzo nieliczne).
148
Czapska М. Europa w rodzinie. Czas odmieniony. Kraków, 2004. S. 228 (Czym był nasz kraj rodzinna Białoruś, jak nie częścią Wielkiego Księstwa Litewskiego, przez cztery wieki z Polską połączony, przez Rosję zagarnięty? O budzącej się świadomości narodowej Białorusinów nic wtedy nie wiedzialiśmy. Należało wybierać między Polską a Rosją, a nie wątpiliśmy, że kraj nasz do Polski wrócić powinien, Polski niepodległej, w dawnych, przedrozbiorowych granicach. Należało więc uświadamiać w polskości słuśbę naszą, katolicką i z pochodzenia polską, utwierdzać w nich polskość — tak sądziliśmy.)
149
Zakład Narodowy... S. 39-40 (Udział i wpływ Polaków Kresowych na odrodzenie Białorusi tłomaczy się tym, że — z jednej strony obchdził nas los przyszły ziemi ojczystej i ludu, z którym się współżyliśmy do wieków, z drugiej zaś — sądziliśmy, że w ten sposob ratujemy ten Kraj przed zlaniem się z Moskwą i że szykujemy niepodległość Białorusi, ewentualnie zjednoconej czy sfederowanej w przyszłości z Rzeczpospolitą Polską. Wielowiekowe współżycie polsko-białoruskie wytworzyło typ człowieka, co będąc Polakiem kochał po swojemu Białoruś, jako część składową Polski, albo — będąc Białorusinem — kochał swoją szerszą ojczyznę Rzeczpospolitą Polską. Byli to ludzie, którzy rozwój społeczeństw opierali nie na wyniszczającej wzajemnie i zatruwającej dusze nienawiści, lecz na miłości i zgodnej współpracy tych których łączyło wspólne życie do dziada-pradziada. Niemal każdy z nas mógł powiedzieć o sobie "Gente Alba-Ruthenus, natione — Polonus", gdyż praojcowie nasi przejęli kulturę polską wraz z herbem i wolnościami, jakie przynależność do szlachty polskiej dawała. Nie zerwaliśmy jednak więzów duchowych z ludem Białoruskim — i może podświadomie dążyli do wyrównania krzywd, dokonanach w przeszłości).
150
Zakład Narodowy... S. 39-40 (Udział i wpływ Polaków Kresowych na odrodzenie Białorusi tłomaczy się tym, że — z jednej strony obchdził nas los przyszły ziemi ojczystej i ludu, z którym się współżyliśmy do wieków, z drugiej zaś — sądziliśmy, że w ten sposob ratujemy ten Kraj przed zlaniem się z Moskwą i że szykujemy niepodległość Białorusi, ewentualnie zjednoconej czy sfederowanej w przyszłości z Rzeczpospolitą Polską. Wielowiekowe współżycie polsko-białoruskie wytworzyło typ człowieka, co będąc Polakiem kochał po swojemu Białoruś, jako część składową Polski, albo — będąc Białorusinem — kochał swoją szerszą ojczyznę zeczpospolitą Polską. Byli to ludzie, którzy rozwój społeczeństw opierali nie na wyniszczającej wzajemnie i zatruwającej dusze nienawiści, lecz na miłości i zgodnej współpracy tych których łączyło wspólne życie do dziada-pradziada. Niemal każdy z nas mógł powiedzieć o sobie "Gente Alba-Ruthenus, natione — Polonus", gdyż praojcowie nasi przejęli kulturę polską wraz z herbem i wolnościami, jakie przynależność do szlachty polskiej dawała. Nie zerwaliśmy jednak więzów duchowych z ludem Białoruskim — i może podświadomie dążyli do wyrównania krzywd, dokonanach w przeszłości).
151
Ibid. S. 41.
152
Turonek J. Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi. Warszawa, 1993. S. 28.
153
Hroch M. Małe narody Europy: Perspektywa historyczna. Wrocław, 2003. S. 83.
154
Латышонак А. Народзіны беларускай нацыянальнай ідэі // Спадчына. 1992. № 1. С. 9-14.
155
Łatyszonek Oleg. Białoruskie Oświecenie 11 Białoruskie Zeszyty Historyczne. 1994. № 2(2). S. 44.
156
Jbid. S. 45 (...początki białoruskiego nacjonalizmu związane są tak jak litewskiego i ukraińskiego w Galicji z oświeceniową działalnośią duchowieństwa).
157
Ліс А. Цяжкая дарога свабоды. С. 8-10.
158
Терешкович П.В. Этническая история Беларуси XX — начала XX в.: В контексте Центрально-Восточной Европы. Минск, 2004. С. 72.
159
Янковский П. Протоиерей Михаил Бобровский // Литовские епархиальные ведомости. 1864. № 2. С. 65.
160
НИАБ в фодно. Ф. 1. Оп. 27. Ед. хр. 230. Л. 123-124.
161
НИАБ в Гродно. Ф. 1. Оп. 27. Ед. хр. 230. Л. 24 об.
162
НИАБ в Гродно. Ф. 1. Оп. 27. Ед. хр. 708. Л. 58.
163
Шейн П. Материалы для изучения быта и языка русскаго населения северо-запад— ного края. Т. 2. СПб., 1902. С. 88.
164
Там же.
165
Там же.
166
Піваварчык С. Стэфан Пашкевіч аб «простанародном наречии»: лес беларускага святара сярэдзіны XIX ст.// Białoruskie Zeszyty Historyczne. 1999. № 1(11).С. 179-185.
167
Цвікевіч А. Западноруссизм. Нарысы з гісторыі грамадскай мыслі на Беларусі ў XIX i пачатку XX ст. 2-е выд. Мінск, 1993. С. 7.
168
Коялович М. Лекции по истории Западной России. М" 1864. С. 3.
169
Коялович М. Историческое призвание западно-русского Православного Духовенства // Литовские епархиальные ведомости. 1863. № 2. С. 65.
170
Там же. С. 66.
171
Там же. С. 66-67.
172
Коялович М. Лекции по истории Западной России. С. 24.
173
Там же. С. 25.
174
Там же. С. 27.
175
Там же. С. 40-41.
176
Коялович М. Лекции по истории Западной России. С. 41-42.
177
Там же. С. 43.
178
Там же. 47-48.
179
Łatyszonek О. Krajowość i "zapadno-rusizm". Tutejszość zideologizowana // Krajowość — tradycje zgody narodów w dobie nacjonalizmu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej w Instytucie Historii UAM w Poznaniu (11-12 maja 1998) / Pod red. J. Jurkiewicza. Instytut historii UAM. Poznań, 1999. S. 39.
180
Цвікевіч А. Западноруссизм... С. 297.
181
Цвікевіч А. Западноруссизм... С. 302.
182
Там же. С. 306.
183
Там же. С. 327.
184
Смалянчук А. Гісторыя беларускага нацыянальнага руху вачыма чыноўнікаў Департамента паліцыі. 1908,1913 г.// Гістарычны альманах. 2002. № 6. С. 203.
185
Там жа.
186
НИАБ в Гродно. Ф. 1. Оп. 27. Ед. хр. 1770. Л. 9.
187
Миловидов А.И. Распоряжения и переписка графа М.Н. Муравьёва относительно римско-католического духовенства в Северо-Западном крае. Вильно, 1910. С. 12.
Читать дальшеИнтервал:
Закладка: