Даниэл Дефо - Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

За гэты час сюды прыйшло многа караблёў з Ньюкасла. Мы, аднак, не прастаялi б столькi i зайшлi б у раку разам з прылiвам, але вецер усё свяжэў, а дзён праз пяць падзьмуў з усяе сiлы.

На нашым караблi якары i якарныя канаты былi моцныя, i нашы матросы былi ўпэўнены, што судну не пагражае нiякая небяспека. I таму па звычаю ўсiх матросаў увесь свой вольны час яны аддавалi вясёлым пацехам i забаўкам.

Але на дзевяты дзень пад ранiцу вецер пасвяжэў i хутка разыграўся страшэнны шторм. Нават выпрабаваныя маракi былi напалоханы. Я некалькi разоў чуў, як наш капiтан, праходзячы паўз мяне то ў сваю каюту, то з каюты, паўтараў напаўголасу: "Мы загiнулi! Мы загiнулi! Канец!"

I ўсё роўна ён не губляўся i пiльна сачыў за работай матросаў i прымаў усе захады, каб выратаваць свой карабель.

Да гэтага часу я не баяўся, я быў упэўнены, што i гэта бура мiнуецца гэтак жа шчаслiва, як i першая. Але калi сам капiтан сказаў, што ўсiм нам прыйшоў канец, я страшэнна спалохаўся i выбег з каюты на палубу. Нiколi ў жыццi не даводзiлася бачыць мне такога жахлiвага вiдовiшча. На моры, быццам высачэзныя горы, хадзiлi велiзарныя хвалi, i кожныя тры-чатыры хвiлiны на нас абвальвалася такая гара.

Спачатку я нiбы здранцвеў ад страху i не мог нават глядзець навокал. Калi ж нарэшце адважыўся зiрнуць назад, я зразумеў, якое бедства нас спасцiгла.

На двух цяжка гружаных суднах, якiя стаялi непадалёку ад нас на якары, матросы валiлi мачты, каб караблi хоць крыху вызвалiлiся ад цяжару.

Нехта крыкнуў у роспачы, што карабель, якi стаяў наперадзе за паўмiлi ад нас, у гэты самы момант знiк пад вадой.

Яшчэ два судны бура сарвала з якара i панесла ў адкрытае мора.

Што чакала iх там? Усе iх мачты былi скрышаны ўраганам.

Невялiкiя судны трымалiся лепш, аднак некаторыя з iх таксама пацярпелi: два цi тры з iх пранесла паўз нашы барты проста ў адкрытае мора.

Вечарам штурман i боцман прыйшлi да капiтана i прапанавалi яму для выратавання судна ссячы фок-мачту*.

* Фок-мачта - пярэдняя мачта.

- Адкладваць нельга нi хвiлiны! - сказалi яны. - Загадайце, i мы ссячом яе.

- Пачакаем яшчэ трохi, - запярэчыў капiтан. - Магчыма, бура сцiхне.

Яму вельмi не хацелася секчы мачту, але боцман пачаў даводзiць, што, калi мачту пакiнуць, карабель пойдзе на дно, - i капiтан мiжволi згадзiўся.

А калi ссеклi фок-мачту, грот-мачта* пачала так моцна хiлiцца i разгойдваць судна, што давялося ссекчы i яе.

* Грот-мачта - сярэдняя мачта.

Настала ноч, i раптам адзiн з матросаў, якi спускаўся ў трум, закрычаў, што судна пацякло. У трум паслалi другога матроса, i ён далажыў, што вада паднялася ўжо на чатыры футы*.

* Фут - ангельская мера даўжынi, каля адной трэцi метра.

Тады капiтан загадаў:

- Выпампоўвай ваду! Усе да помпаў!

Калi я пачуў гэту каманду, у мяне ад жаху замерла сэрца: мне здалося, што я памiраю, ногi мае аслабелi, i я павалiўся нiцма на койку. Але матросы расштурхалi мяне, патрабуючы, каб я не адлыньваў ад работы.

- Даволi ты бiў бiбiкi, час прыйшоў i папрацаваць!

Нiчога не зробiш, я пайшоў да помпы i пачаў старанна выпампоўваць ваду.

У гэты час невялiкiя грузавыя судны, якiя не маглi ўтрымацца супроць ветру, узнялi якары i выйшлi ў адкрытае мора.

Убачыўшы гэта, наш капiтан загадаў стрэлiць з гарматы, каб папярэдзiць iх, што нас чакае смяротная небяспека. Пачуўшы стрэл гарматы i не разумеючы, у чым справа, я ўявiў сабе, што наша судна разбiлася i вось-вось пойдзе на дно. Мне зрабiлася так страшна, што я страцiў прытомнасць i павалiўся. Аднак у гэты час кожны клапацiўся перш за ўсё пра выратаванне ўласнага жыцця, i на мяне нiхто не звярнуў увагi. Нiхто нават не пацiкавiўся, што са мною здарылася. Адзiн з матросаў стаў на мае месца да помпы, адсунуўшы мяне нагою. Усе былi ўпэўнены, што я ўжо нежывы. Так я праляжаў вельмi доўга. Ачухаўшыся, я зноў узяўся за работу. Мы працавалi без пярэдыху, а вада ў труме падымалася ўсё вышэй i вышэй.

Было зусiм ясна, што судна пойдзе на дно. Праўда, шторм пачаў патроху суцiшацца, але ў нас не прадбачылася нiякай магчымасцi пратрымацца на вадзе да таго часу, пакуль мы зойдзем у гавань. Таму капiтан не пераставаў страляць з гарматы, спадзеючыся, што хто-небудзь выратуе нас ад пагiбелi.

Нарэшце адно невялiкае судна, што было блiжэй да нас, рызыкнула спусцiць шлюпку, каб прыйсцi нам на дапамогу. Шлюпка кожную хвiлiну магла перакулiцца, але яна ўпарта наблiжалася да нас. I ўсё роўна мы не маглi перабрацца ў шлюпку, таму што не было нiякай магчымасцi прычалiць яе да нашага карабля, хоць людзi веславалi з усяе сiлы, рызыкуючы ўласным жыццём для выратавання нашага. Мы кiнулi iм канат. Яны доўга не маглi злавiць яго, таму што бура адносiла яго ўбок. Але, на шчасце, адзiн смяльчак пасля неаднаразовых няўдалых спроб нарэшце злаўчыўся i схапiў канат за самы канец. Тады мы падцягнулi шлюпку да нашай кармы i ўсе да аднаго перабралiся на яе. Мы меркавалi даплыць да iх карабля, але не змаглi адолець хваль, якiя неслi нас да берага. Выявiлася, што толькi ў гэтым напрамку i можна было веславаць.

Не прайшло i чвэрцi гадзiны, як наш карабель пачаў апускацца ў ваду.

Хвалi так кiдалi шлюпку, што нам не вiдно было нават берага. Толькi на нейкае iмгненне, калi ўскiдвала на грэбень хвалi, мы маглi бачыць, што на беразе сабраўся натоўп людзей. Людзi бегалi туды i сюды, гатовыя кiнуцца нам на дапамогу, як толькi мы падыдзем блiжэй. Але мы рухалiся да берага вельмi павольна.

Толькi пад вечар здолелi мы выбрацца на сушу, ды i то з найвялiкшымi цяжкасцямi.

У Ярмут iсцi нам давялося пешкi. Там нас чакала сардэчная сустрэча: жыхары горада, якiя ўжо даведалiся пра наша няшчасце, адвялi нам добрае жытло, пачаставалi выдатным абедам i далi нам грошай, каб мы здолелi дабрацца, куды пажадаем - да Лондана цi да Гуля.

Непадалёку ад Гуля быў Йорк, дзе жылi мае бацькi, i, вядома ж, мне трэба было вярнуцца да iх. Яны даравалi б мне мае самавольныя ўцёкi, i ўсе мы былi б такiя шчаслiвыя!

Але безразважная мара пра марскiя прыгоды не пакiдала мяне i зараз. Хоць цвярозы голас розуму казаў мне, што на моры мяне чакаюць новая небяспека i нягоды, я зноў пачаў думаць пра тое, як бы мне трапiць на карабель i аб'ехаць па морах i акiянах увесь свет.

Мой прыяцель (той самы, бацьку якога належала загiнуўшае судна) быў цяпер пануры i самотны. Бяда гняла яго.

Ён пазнаёмiў мяне са сваiм бацькам, - той таксама не пакiдаў бедаваць па затанулым караблi. Даведаўшыся ад сына пра маю цягу да марскiх падарожжаў, стары сурова зiрнуў на мяне i сказаў:

- Малады чалавек, вам нiколi болей не трэба выходзiць у мора. Я чуў, што вы баязлiвец, што вы распешчаны i губляеце галаву нават пры самай нязначнай небяспецы. Такiя людзi не варты ў маракi. Хутчэй вяртайцеся дадому i памiрыцеся з раднёю. Вы ўжо самi на сабе зазналi, як небяспечна падарожнiчаць морам.

Я адчуваў, што ён кажа праўду, i не мог пярэчыць. Але ўсё роўна я не вярнуўся дадому, таму што мне было брыдка паказацца на вочы маiм блiзкiм. Мне здавалася, што ўсе нашы суседзi будуць нада мною кпiць; я быў упэўнены, што мае няўдачы зробяць мяне пасмешышчам для ўсiх сяброў i знаёмых.