Владимир Случанский - Драбы (на белорусском языке)

- Грошаў на доўга ня хопiць...

Януш моўчкi адвязаў капшук i адлiчыў пяць залатых.

- Бяры, пся маць, ды ўважай, каб Ваявода ня высьлiзнуў!

- Зловiм, лiха яго галаве! Нiдзе ён ня дзенецца!

Ранiцай, ледзь засьвiтала й паадчынялiся гарадзкiя брамы, пан Януш, у суправодзе Турнаўскага гайдука, выбраўся ў дарогу. Берасьце прачыналася, але нi варта, нi мяшчане не зьвярнулi ўвагi на Рыцара з маладым збраяносцам, пасьпяшаючага па Наваградзкай дарозе...

Лазiнскi даў карчмару адзiн залаты, закупiўшы сабе гэтым мёд i пастой на даўжэйшы час, але нi паўсловам не нацякнуўшы аб неспадзяванай шчодрасьцi пана Януша. Дый па што? Карчмар застаўся задаволены й так. Дапамагаў ён Ваяводзе Станiславу часта, але ня часта даставаў ад яго ўзнагароду. А калi й здаралася, што Ваявода рашчодрыцца, дык нiколi болей за срэбную грыўну не даваў. Цяпер-жа, загарнуўшы залатоўку й лiкуючы ў душы, мог-бы разсыпацца цэлым патокам удзячнасьцi, каб ня ўроджаная маўклiвасьць.

Вырашыўшы, што Ваявода Фёдар нiякай iншай дарогай не паедзе, як толькi празь Люблiн i Берасьце, Лазiнскi прымасьцiўся каля вакна карчмы. Прыкладаючыся да глечыка пiва, пастанавiў не спускаць вачэй з гарадзкое брамы, а для большае пэўнасьцi выставiў на вулiцы гайдука.

Iншыя дарогi абсадзiў сваiмi людзьмi карчмар.

Так ва ўпартым чаканьнi паплылi днi. Наведвальнiкi "Залатога рогу" спачатку зь цiкавасьцю прыглядалiся маўклiваму пастаяльцу. Потым пачалi загутарываць да яго. Калi гэта нiчога не дало - задзiрацца. Але тут умяшаўся карчмар, i хутка паклаў крэс дакучлiвай цiкаўнасьцi, прыгразiўшы цяжэразным секачом у тры лакцi даўжынёй.

Спрачацца супраць такога красамоўнага доваду ахвотнiкаў не знайшлося, i Лазiнскага пакiнулi ў супакоi.

15. У ЛЯСНЫМ ЗАМКУ

Олiвер дэ Арно зь нецярпеньнем чакаў надыходу дня, вызначанага Вiтаўтам.

Паляваньне павiнна было быць надзвычайна цiкавае. У сябе на бацькаўшчыне малады Бургундзец часта паляваў на дзiка, аленя й рознага драбнейшага зьвяра. I хаця дзiк быў даволi злоснай i небясьпечнай жывёлай, аднак зубра, тур цi мядзьведзь непараўнальна перавышалi яго як моцай, так i адвагай. Небязьпека, злучаная са спрытам i ўменьнем, пры такiм паляваньнi, разпальвала маладога шукача прыгодаў. У сваiх марах ён ужо адважна валiў тура на вачах у чароўнай Рынгайлы i, стаўшы на адно калена перад яе канём, прапанаваў ёй сваю руку й меч да паслугаў, у сiле якiх яна мае нагоду пераканацца...

Вечарам усе чужаземцы зыйшлiся ў пакоi Графа дэ ля Шэр. Прыйшоў i Камандор фон Кройцэнбэрг, завiтаўшы ў Трокi па дарозе на Мальборк.

- Шаноўны Камандорэ! - не ўстрымаўся пры яго выглядзе Граф. - Што з Вамi сталася? Клянуся ўсiмi Сьвятымi - вы болей падобны на свой цень, чым на самаго сябе!

- Ня дзiва, Граф, змарнець, калi вас абкружаюць толькi няўдачы й непрыемнасьцi. Вось шаноўнаму Мак Марцiмеру шанцуе... - адказаў неахвоча Кройцэнбэрг, i, павярнуўшыся да Шкота, спытаў - Цi ня праўда?

- Так, так! Мне надзвычайна пашанцавала ў Лiтве! Нават сам Вялiкi Князь Вiтаўт запрапанаваў мне сваю ласку й апеку! Можаце мне пазайздросьцiць!

- Вiтаю, але не зайздрошчу, Марцiмер! Хачу нагадаць, што лiса вы не забiлi...

- О! Я гэта ведаю й сам! I ведаю нават, што ён мне не прабачыў. Праўда, Камандорэ?

- Гэтага я вам не скажу - пачаў Кройцэнбэрг - Але...

- Але, - з запалам перабiў Олiвер, - лiс мусiць ведаць, што шляхетны Марцiмер Мак Марцiмер - не адзiн! Мой меч i шчыт заўсёды да яго паслугаў!

- Добра сказана! - усьмiхнуўся Шкот. - Дзякую!

Кройцэнбэрг з жалем усьмiхнуўся й прамовiў:

- Вы яшчэ надта малады, Олiвер, i мне вас шкада, бо вам муцiць галаву гарачая кроў вашых вялiкiх продкаў! Якiя не апраўдалi-б вашых учынкаў, будзь яны сёньня жывыя!...

- Не засланяйцеся маiмi продкамi, Камандорэ! Вы на гэта ня маеце нiякага права! Яны былi людзьмi шляхетнымi й сумленнымi! Апошнi зь iх - Слаўны Гэнрых дэ Арно - выпраўляючы мяне ў сьвет, заклiнаў мяне паступаць так, як загадвае Рыцарскае Права, маё сумленьне й Гонар! Ён-жа - Слаўны Гэнрых дэ Арно - узяў зь мяне страшную клятву, што я нiколi ня стану на баку зла, несправядлiвасьцi й маны, а буду ўсё жыцьцё зь iмi змагацца, нават калi гэта будзе пагражаць мне вернай пагiбельлю!...

- Дык вы, няшчасны, лiчыце нашы Вялiкi Ордэн iлжывым, несправядлiвым i злым? О, няшчасны!

- Выбачце, Камандорэ, але я анi словам ня ўспомнiў пра Вашы Ордэн! усьмiхнуўся Бургундзец.

Кройцэнбэрг зьмяшаўся й злосна буркнуў:

- Сунецеся вы туды, дзе нiчога не разумееце, i дзе магло-б зусiм добра абыйсьцiся й бяз Вас!

- Памыляецеся, Камандорэ! - рашуча ўмяшаўся Граф. - Олiвер, хоць i малады, але мае ўжо залатыя шпоры, каторыя нялёкка дастаюцца й старэйшым! А разважае ён так, як падабае й сумленнаму Рыцару! I я ў сваю чаргу, урачыста прысягаю на Сьвятога Юр'я[20], што аднадумна й згодна з Олiверам дэ Арно буду баранiць праўду, справядлiвасьць i гонар!

Кройцэнбэрг закусiў губу й перавёў гутарку на заўтрашняе паляваньне (на якое ня быў запрошаны). Але й тут не сустрэўшы спачуваньня й адчуваючы прыхаваную непрыязнасьць, хутка адкланяўся й адыйшоў. У душы яго накрэсьлiвалiся пляны будучае жорсткае помсты, якая будзе страшней за сьмерць...

У гэты вечар Троцкi замак рана зацiх. Паляўнiчыя й служба адпачывалi перад заўтрашнiм днём. Толькi час ад часу пераклiкалiся вартавыя, ды ў псярнi абзывалiся сабакi.

Ранiцай, яшчэ да сьвiтаньня, вырушылi загоншчыкi на чале зь Вялiкiм Лоўчым, якi мусiў, разьвёўшы загоны й заставы, чакаць на Гаспадара ў Лясным Замку. Па дарозе да загоншчыкаў мелiся далучыцца навакольныя сяляне й пешыя аддзелы войска, каб, стаўшы пад каманду лясьнiкоў, шчыльным колам агарнуць вялiзарныя абшары пушчы. Мароз прыцiскаў, не шкадуючы, пакрываючы белай намаразьзю бароды й вусы людзей, каўняры кажухоў ды конскiя грывы. Наладаваныя санi са скрыпам выкотвалi за браму, пад соннае гiканьне вожчыкаў. Яскравыя агнi паходняў суцэльным патокам разгарнулiся па дарозе, адным канцом губляючыся ў пушчы, другiм - у мурох i валах Замку.

Людзкi гоман i тупаценьне, скрып палозаў, сабачы брэх i конскае йржаньне напоўнiлi замкавы дзядзiнец.

Паляўнiчыя, адзiн за другiм, прабуджаныя шумам, неахвоча падымалiся зь цёплых пасьцеляў, хаця на цёмным небе яшчэ яскрава зiхацелi зоркi.

З адыходам загоншчыкаў, заварушылiся конюхi, збраяносцы й iншая чэлядзь. Гул на плошчы ўзрос.

Разьвiднелася.

Дзень наступiў яркi, марозны, якi бывае толькi ў Лютым, калi зiма, чуючы свой блiзкi канец, лютуе з поўнай сiлай. Яскравае, але ня грэючае сонца, сярэбрыла асьляпляючым бляскам сьнег на палетках i кустах.

Рух на Замкавым пляцы ўзрастаў з кожным момантам, па меры таго як пасоўваўся час.

- Не разумею! - ускрыкнуў Олiвер, назiраючы, як час наблiжаецца да апоўдню. - Цi мы сёньня вырушым, цi не? Цi можа паляваньне абыйдзецца й бяз нас? Дзе Вялiкi Князь?

- Цярпеньне! Цярпеньне, дарагi зямляк! - усьмiхнуўся Граф дэ ля Шэр. Вось паабедаем i вырушым.