Владимир Случанский - Драбы (на белорусском языке)

- Ну, як ня маеш нiякай тугi, то й добра! - усьмiхнуўся Князь. - Ты й мяне пазбавiў ад яе. Хадзем-жа й прамочым горла вiном, бо ад уцехi яно ў мяне нешта перасохла.

Васiль моўчкi пакланiўся, прапускаючы Князя ўперад.

У вялiзнай залi, так памятнай Васiлю, аж роiлася ад гасьцей. Вiднелiся панцыры Драбаў, кальчугi й нагруднiкi заможных баяраў, сьвiткi нялiчнае шляхты, сукенкi й каронкi жанчын.

- Не вячэра, а сапраўдная бяседа! - падумаў Васiль, iдучы сьледам за Князем Брачыславам.

Госьцi прывiталi Князя гучнымi крыкамi, былi гэта верныя падданыя Полацкага дому, загартаваныя ў баях i нягодах, ды гатовыя стаць на сьмерць за свайго Валадара.

Музыкi ўдарылi ў медзяныя тазы ды жалейкi. Гулам, пiскам i звонам аддалося ў скляпеньнях рэха й пракацiлася па Замку...

Васiль зь цiкавасьцю перабягаў вачамi з госьця на госьця. Час ад часу трапляўся знаёмы твар - цi то воя, цi то шляхцiца, i... раптам аж сэрца спынiлася ў грудзях - недалёка Княжага крэсла стаяла, як казка, чароўная Рэгiна Келябовiч. Залацiстыя яе валасы, аздобленыя срэбнай каронкай, аж прамянiлiся ў сьвятле сьвечкаў. Як вiшня чырвоныя вусны й бледна-ружовы тварык так i клiкалi, так i цягнулi, сваiм пяшчотным хараством. Гнуткi яе стан абцягнуты ярка-зялёнай сукенкай... Яна з грацыяй каралеўны махае белай ручкай Князю. Побач яе бацька - надзьмуты пыхай шляхцiц. Васiля яны ня бачаць, i яму захацелася павярнуць i ўцячы з залi. Пацягнула на прастор з духаты памешканьня, к вольнаму ветру, шуму пушчы, паху палёў... Але не пасьпеў ён як трэба разабрацца ў думках, як пачуўся голас Князя:

- Драб з Копыля... Дзе-ж ён падзеўся? Гэй!... Сюды, сюды!... Ты мой госьць! Тут тваё мейсца!

Воляй няволяй прышлося паслухацца, i заняць крэсла на высокiм канцы стала - праваруч Князя й у дзесяцi кроках ад яе...

Пачырванеўшы да карэньня валос, Васiль з дрыжэньнем у голасе падзякаваў за гонар i нявесела ўтаропiў пагляд у стол, каб не спаткаць яе позiрк.

Зараз уся ўвага гасьцей зьвярнулася на Васiля. Добрая сотня пар вачэй абмацвала яго волатаўскую постаць, нязграбна ўцiснуўшуюся ў крэсла. Усё гэта было-б нават i добра, каб не пякучы позiрк адной пары блакiтных, як само неба, вачэй, - яны пяклi, пранiзвалi, прыцягвалi, i прымушалi трапятаць душу...

Рэгiна й Келябовiч адразу не заўважылi Васiля й старалiся з усiх сiлаў вiтаць Князя. Аднак пасьля таго, як Князь гукнуў яго да сябе й ласкава ўсадзiў побач, яны трохi разгубiлiся. I ня дзiва: ад iх вачэй ня ўкрылася паражаючая перамена ў Васiлёвай вопратцы, на якой жарам гарэў залаты Рыцарскi пас. Значыць: Васiль - Драб! Ад гэтага й разгубiлiся яны, але толькi на адзiн момант. Бо ня ўкрылася й тое, што Васiль пазнаў яе й надалей кахае... Хуценька перакiнуўшыся караценькiмi заўвагамi з бацькам, Рэгiна ўжо не адрывала сваiх вачэй ад свайго адрынутага паклоньнiка. "Яго трэба вярнуць!" - думала яна. "Трэба, каб ён забыўся пра крыўду апошняга спатканьня!..."

Малады шляхцiц, упарта ўвiваўшыся перад гэтым каля Келябовiчанкi й карыстаючыся яе ласкай, цяпер адчуў рэзкую перамену. Яна больш не рагатала зь яго жартаў, адмахвалася ад яго паслугаў, не заўважвала яго прысутнасьцi. Скрыўджаны такiм абаротам справы й прасачыўшы яе позiрк, ускiпеў страшэннай ненавiсьцю да вiнаваўцы сваёй няўдачы, i рашыў адпомсьцiць яму пры першай-жа нагодзе. Пахмура засеў за стол, i, не дакранаючыся да вiна, зпадылба пазiраў на Васiля.

Служкi, тым часам, разносiлi вялiзарныя мiсы ежы. Цалкам усмажаныя бараны й цяляты, вялiзарныя падвэнджаныя шынкi, гусi, цяцярукi, качкi... Смажанае й варанае горамi грувасьцiлася на сталох. Вiно, мёд, пiва - у цэбрах, бачурках, глечыках i збанках падносiлася ўпярамежку з квасам i сокам. Князь устроiў вячэру на славу, а госьцi не прымушалi сябе прасiць. Сьмех i гутаркi перамяшалiся з хрустам храшчоў i сочным чмяканьнем. Звон кубкаў зьлiўся зь пiскам валынак, громам бубнаў i сьвiстам дудаў...

Чым даўжэй цягнулася бяседа, тым большыя горы абгрызеных косткаў расьлi пад сталамi, тым меней сусед прыслухоўваўся да суседа, заняты вiном, закускай i сваёй собскай гутаркай...

Выкарыстаўшы агульнае вясельле, i не знаходзячы пакою пад упартым позiркам Рэгiны, Васiль памаленьку вылез з-за стала й выйшаў з залi. Малады шляхцiц, разпалены прагай помсты, пасьпяшаўся сьледам, паспрабаваўшы загадзя, цi лёкка вылазiць меч з похвы.

Нiхто, акрамя Рэгiны, не заўважыў, як абодва зьнiклi за дзьвярыма, нават i сам Келябовiч...

Васiль у задуме накiраваўся проста перад сабой, нiчога не шукаючы й нi ад каго не хаваючыся. Яму хацелася пабыць на самоце, удыхнуць начнога сьвежага ветру й разабрацца ў наплыве пачуцьцяў. Непрыкметна для самаго сябе, апынуўся на каменным памосьце муру, i, углядаючыся ў чорную ноч, цяжка задумаўся, абапёршыся аб мураваны зубец забарола. Унiзу цiха булькацела вада, квакталi жабы. Хвалямi даносiўся гоман бяседы...

Раптам пачуцьцё небясьпекi пранеслася ў сьведамасьцi. Мiмаволi крута абярнуўся, зрабiўшы паўкроку ўбок. I ў гэты-ж мiг, стальное лязо мяча чырканулася аб зубец, высекшы сноп iскраў.

Хапацца за зброю ўжо няма калi, i Васiль са ўсяго размаху задзялiў напасьнiку кулаком у скiвiцу, аж нешта храснула.

Цёмная постаць напасьнiка захiсталася, i толькi зубец забарола, за якi ён ухапiўся, утрымаў яго на нагах, меч з жаласным звонам пакацiўся па каменных плiтах памосту. Васiль кiнуўся ўперад i, ня даўшы працiўнiку апамятацца, згроб яго ў ахапак.

- Хто ты?... Чаго ад мяне хочаш?...

Напасьнiк, яшчэ канчаткова не прачухаўшыся, iрвануўся, але Васiль сьцiснуў яго мацней, аж енк вырваўся з прыдушаных грудзей.

- Хто цябе паслаў? - шыпеў далей, яму на вуха, Васiль, адчуваючы прылiў шалу й баючыся, каб нiхто не пачуў яго слоў i не перашкодзiў. - Кажы!... Князь Брачыслаў?... Цi хто iншы?... Кажы, бо прыдушу як пса!...

- Пусьцi, нягоднiк! - iзноў iрвануўся напасьнiк. - Нiхто мяне не пасылаў... Выцягвай свой меч... тады пабачым, хто каго! Цi мо' баiсься?...

- Ты ня варты гэтага гонару! - iзноў зашыпеў Васiль. - Той, хто нападае ззаду, той...

- А той, хто крадзе чужых нарачоных, iншага й не заслугоўвае! - гнеўна перабiў шляхцiц. - Пусьцi!

Ад гэтых слоў Васiль аж атарапеў, i на момант аслабiў уцiск. Гэтага якраз i хапiла. Шляхцiц крутнуўся i, як зьмяя высьлiзнуўшы з рук, падхапiў свой меч.

- Чыю-ж нарачоную я ўкраў? - зьдзiўлена спытаў Васiль, выцягваючы свой меч.

- Маю! I за гэта загiнеш! - кiнуўся ўперад шляхцiц, цэлячы мячом Васiлю ў чэрава.

Васiль спрытна адвёў удар i, у некалькi заходаў, абяззброiў працiўнiка, выбiўшы яму меч з рук.

Бачачы, што тут ня жарты, i апынуўшыся ў такiм бязвыхадным становiшчы, шляхцiц кiнуўся ўцякаць. Аднак не пасьпеў ён зрабiць i некалькi крокаў, як Васiль ухапiў яго ўпоперак i, падняўшы над галавой, перакiнуў цераз забарола ў непраглядную ноч. З гучным енкам бухнуўся бядак у цёмную ваду рова. Сьледам паляцеў меч.

Узбуджаны й разьюшаны Васiль накiраваўся назад у залю, з намерам спытаць у Князя Брачыслава, што мае значыць гэты начны напад. Няўжо так сустракаюць Гаспадарскiх пасланцоў у Полацку?...