Николай Дановский - Вводное слово в искусство перевода

• Принять сигнал — Konfirmi ricevon de signalo (per ripeto);

16. Взаимодействовать, вступить:

• Принять бой — Iri batale kontraŭ batalo; iri renkonten al batalo; ne eviti batalon; renkonti batale;

• Принять ребенка (младенца) в роддоме — Akuŝigi infanon en akuŝejo;

Второе слово, которое мы решили взять, — « выйти». Если снова обратиться к словарю Ожегова, то в нем указаны следующие семейства или гнезда этого слова:

1. Оставить пределы чего-то.

2. Появиться, оказаться.

3. Израсходоваться, иссякнуть.

4. Получиться, стать, образоваться.

5. Сделаться.

Даже из рассмотрения этих характеристик гнезд легко видеть, насколько различные значения совмещаются в одном этом слове. Но в практике применения это разнообразие куда богаче и значительнее. Это слово часто применяется с предлогами (как типично непереходный глагол).

Вышло без затруднений — Solviĝis sen embarasoj; rezultis sen malfacilaĵoj (penoj); sukcesis sen problemoj;

Выйти в люди — Iĝi renoma homo, estimata persono; atingi gravan postenon en socio;

Выйти в тираж — Amortiziĝi; trafi en liston de ŝuldoelpago, pruntoelpago;

Выйти в отставку — Eksiĝi; eksoficiĝi; pensiuliĝi; demisiiĝi; emeritiĝi; senvalidiĝi;

Выйти в отличники — Esti notita, kiel distingito; konkeri distingon pro laboro (lerno k.t.p.).

Выйти в круг — Eliri en la dancrondon; iri mezen de la dancrondo;

Выйти в стрелку (о колосе) — Ekspikiĝi; gramenaco eligis spikon;

Выйти возле утеса (о тоннеле) — Ekportali ĉe roko (klifo); ricevi eliron ĉe la roko;

Выйти вокруг пня (о грибах) — Aperis, elkreskis (fungoj) ĉirkaŭ arbostumpo;

Выйти вон — Eliri for; foriri; foriĝi;

Вышли впору (сапоги) — Rezultiĝis ĝustamezuraj (botoj); ekkonformiĝis; estis selektitaj laŭ mezuro; konformis laŭ mezuro; konforme (laŭmezure) rezultis;

Выйти для показа — Iris promeni por sin montri;

Выйти для отметки — Sin montri nur ke oni notu (ĉeeston);

Выйти до ветра — Eliri por natura bezono; viziti necesejon, tualeton;

Выйти за угол — Iri postangulen;

Выйти за отметку (об уровне) — Superi markitan (fiksitan) nivelon (limon);

Выйти замуж — Edzinĝi;

Выйти за глаза — Apriore bonrezulti; taŭgi sen bezono kontroli;

Выйти за двоих — Sin anonci sola anstataŭ duopo (ambaŭ);

Выйти за дело — Esti punita pro kulpo; elpaŝi batale pro ĝusta kaŭzo;

Выйти за пределы дозволенного — Transpaŝi limojn de permesito;

Выйти из подчинения — Ĉesi subiĝi; ĉesi subordiĝi; ĉesi obei;

Выйти из народа — Veni (fonti, deveni) el mezo de popolo;

Выйти сухим из воды — Elakviĝi seka; eviti (merititan) punon; resti netuŝita;

Выйти из затруднения — Elrampi el embaraso; majstre venki malfacilaĵojn;

Выйти из рода — Deveni (fonti) el gento; elgenti; deveni; fonti;

Выйти из корня — Blastiĝi el radiko; elkreski el radiko;

Выйти из трубы — Eltubiĝi; eliĝi (elflugi) el tubo;

Выйти из яйца — Eloviĝi; elkoviĝi; elŝeliĝi;

Выйти из берегов — Superakvi bordojn; diluvi bordojn; inundi bordojn; elbordiĝi;

Выйти из границ приличия — Malobservi reglamenton de deco; transpasi limojn de konveno; fari kio ne licas;

Выйти из себя — Ekkoleregi; eliĝi el la haŭto pro kolero; ekscitiĝi; senpacienciĝi; perdi memregon (sintenon);

Выйти из моды — Eksmodiĝi; malmodiĝi; iĝi eksmoda;

Выйти из употребления — Ĉesi esti uzata; maltaŭgiĝi; ĉesi esti aplikata; iĝi neŭzebla;

Выйти из доверия — Perfidi konfidon; elkonfidiĝi;

Выйти из-за туч — Aperi el-post nuboj; montriĝi el malantaŭ nuboj;

Выйти из-за угла — Aperi (veni) el-post angulo;

Выйти из-за леса — Aperi (vidiĝi) super pintoj de arbaro; supreniri arbaron;

Выйти из-под полы — Esti eltirita (elŝoviĝi) el-sub la basko; elsubbaskiĝi;

Выйти из-под надзора — Esti liberigita el-sub observo; finis esti observata (de polico);

Выйти из управляемости — Iĝi nestirebla; perdi stireblecon; eliĝi el stireblo;

Выйти к милой — Rendevui la karulinon; veni al rendevuo;

Выйти к чаю — Veni al te-trinko; veni al vespermanĝo; veni al tea ceremonio; aperi al te-regalo;

Выйти как ни в чем не бывало — Konduti kvazaŭ nenio okazis;

Выходить между строк — Riveliĝi inter linioj;

Вышла размолвка — Okazis kvereleto, malpaciĝo (inter ili);

Выйти на волю — Forlasi malliberejon; liberiĝi el prizono; esti liberigita el prizono;

Выйти на фото — Montriĝi (riceviĝi, produktiĝi) sur foto; esti sukcese fotita; sukcese rezulti (bildiĝi) sur foto;

Выйти на демонстрацию — Ekmarŝi demonstracie;

Выйти на парад — Almarŝi paradon; ekmarŝi parade;

Выйти на смотр — Veni por parada revuo; militparadi;

Выйти на сцену — Aperi sur scenejo; elpaŝi de scenejo; veni al scenejo; sursceniĝi;

Выйти в свет — Esti eldonita; aperi en libromagazeno; esti presita;

Выйти на славу (о празднестве) — Rezulti brile, eminente, glore, perfekte;

Выйти на славу (о хлебе) — Plej prospere bakiĝi; bonege bakiĝi; esti eminente bakita;

Выйти на славу (о молодце) — Knabo iĝis belheroo; junulo prodiĝis;

Выйти на след — Kapti la postsignon; kapti spuron kaj eksekvi ĝin;

Вышел на борьбу — Elpaŝis por lukto; komencis batalon (lukton);

Вышел на бой — Sin ĵetis (lancis, impetis) al batalo; eklancis batalon;

Вышел на проверку — Venis al kontrola nomvokado; venis por esti kontrolata;

Вышло на проверку — Post kontrolo evidentiĝis; kontrolo montris;

Вышло на деле — Efektive (reale) evidentiĝis; efektiviĝis en realo;

Вышло на долю — Sortis; falis fato; ricevis post divido; falis al li sorto;

Вышел на медведя — Iris ĉasi urson; ekluktis kontraŭ urso; ekĉasis urson;

Вышли на лоб (глаза) — Okuloj elorbitiĝis;

Вышел на первый план — Eliris la unuan planon; ekokupis priman planon (antaŭan planon);

Вышел на верную дорогу (из лесу) — Ekpaŝis la ĝustan vojon (el arbaro);

Вышел на верную дорогу (после скитаний по жизни) — Trovis sian ĝustan destinon; ĝuste elektis vivovojon;

Вышло наружу (всё) — Krimo malkovriĝis; artifiko senmaskiĝis; la vero malkovriĝis;

Вышел навстречу — Eliris renkonten; renkontis; faris kompromison; trairis duonvojon renkonten;

Вышел над деревней (месяц) — Ekbrilis (aperis) luno super vilaĝo;

Вышел от тещи — Eliris de la bopatrino;

Вышел от Пакена — Estis produktita de Paken-firmao;

Вышел перед строем — Sin prezentis antaŭ la spaliro (de taĉmento);

Вышло по-хорошему — Finiĝis bonprospere (feliĉe);

Вышла по воду (девица) — Iris al puto (knabino); iris por akvo; eliris por alporti akvon;

Вышел по лестнице на крышу — Supreniris (surgrimpis) tegmenton per ŝtuparo (eskalo);

Вышел по лестнице на улицу — Descendis (malsupreniris) laŭ ŝtuparo al la strato;

Вышел при жилете — Ekpaŝis paradaveste kun veŝto (kun veŝto vestita);

Вышел с козыря — Ekatutis; metis atutan karton;

Вышел с насморком — Iris eksteren kun nazkataro; foriris el hejmo ĉe malvarmumo;

Вышел с черного хода — Foriris laŭ malparada eliro; malaperis per malantaŭa pordo;

Вышел через коридор — Trairis eksteren laŭ koridoro;

Вышел срок — Finiĝis tempolimo;

Вышел недотепа — Elkreskis ŝlemilo; iĝis plumpa gapulo;

Вышел хороший врач (из него) — Li atingis nivelon de bona kuracisto; li bone renomiĝis kiel kuracisto;

Вышла задача — Problemo solviĝis, estis ĝuste (korekte) solvita; estis trovita ĝusta solvo de tasko;

Вышел пасьянс — Paciencludo bonsolviĝis, bone rezultis;

Пасьянс не вышел — Paciencludo fiaskis;

Вышел хороший костюм — Finrezultis bona kostumo; la kostumo iĝis bone tajlorita;

Вышел ему выигрышный билет — Trafis al li gajna bileto;

Вышел камуфляж — Rezultis miso (malagrablaĵo); falis vea surprizo;

Вышел ему реприманд — Finiĝis la afero por li per skoldo (riproĉo);

Вышла газета — Aperis ĵurnalo; estis eldonita (ellasita) ĵurnalo;

Вышел пшик — Rezultis fiasko;

Вышел сахар (весь) — Estas konsumita tuta sukero;

Вышла ему козырная карта — Kunmetiĝis (falis, trafis) ĉe li atutaj kartoj;

Вышел в сад — Li eliris en ĝardenon;

Вышел в море (корабль) — Ŝipo navigis en la maron;

Вышел крепким (чай) — Teo infuziĝis forta; (мальчик) — Knabo elkreskis forta;

Вышел учителем — En instituto li ricevis gradon de instruisto; rezultis al li iĝi instruisto;

Вышло ему боком — Tio finiĝis al li dolore (fiaske, katastrofe); rezulto por li iĝis aĉa;

Не вышел лицом — Vizaĝo lia estis malbela;

Вышел скверно на фото — Fuŝe montriĝis sur foto; foto kripliĝis;

Вышел первым экраном — Aperis sur ĉefaj ekranoj; estis demonstrita unuaekrane;

Вышло ему атаманить (батрачить, стать капитаном) — Sortis al li atamani, kamplabori ĉe bienulo, kapitani;

Вышло ему принять удар — Li estis destinita ricevi la frapon;

Выходит, он не виноват — Sekve, li estas senkulpa.

Из всего этого видно, что одно русское слово может служить в большом количестве случаев и ситуаций. Следовательно, здесь уже ощутимо начинается та особенность перевода, которую можно выразить правилом «нельзя переводить слова». Нужно очень хорошо понять, о чем идет речь в данной ситуации. Только поняв полностью смысл и ориентируясь в излагаемой ситуации, можно сделать правильный выбор необходимых выразительных средств. Решение о пригодности лексических средств дает смысл, который может быть, как оказывается, совершенно различным при использовании одних и тех же слов. Здесь выступают на сцену «локтевые связи» между словами, которые и дают окончательный смысл данному слову или в каком-то направлении меняют его оттенок. Всё это хорошо известные особенности лексического соответствия в теории перевода. Здесь необходимо лишь уточнить особенности этого соответствия. Искомое слово, которое должно удовлетворить требованиям данного смысла, связано со своими спутниками целым рядом «нитей сродства» (смысловой, материальной, стилевой, образной, ритмической, звуковой и др.). И только при способности подбираемого слова соединить все эти нити, проходящие через него (через данное слово), можно считать задачу выполненной и слово приемлемым.