Валерый Ларчанка - Казкі для малых беларусаў

Была зіма. Ну, скажам, не зусім, зіма, калі маразы траскучыя, і гурбы снежныя па пояс, такія зімы ў нас сталі рэдкасцю, хутчэй, гэта зіма вельмі працяг восені нагадвала. І нават, пад Новы Год днём свяціла цёплае сонейка. А ўначы ліў халодны і сумны дождж. І, таму, канькі і лыжы пыліліся, па цёмных кладоўках, і туліліся на цесных балконах. І, з уздыхам, чакалі свайго часу – сапраўднай зімы. А, яна, усё не прыходзіла і не прыходзіла! Нават, лёду на рэчцы не было. Хоць зараз купайся!

– Бррр! Вада халодная! – У ёй, цяпер, толькі качкі плавалі і ныралі ў ваду. Яны не захацелі ляцець на цёплы поўдзень.

– А, навошта, ім, туды, ляцець, і крыламі махаць, а, потым, назад, калі, і тут цёпла? А, яшчэ, у халоднай вадзе рыбы плаваюць. Але, яны звыклыя! І, тут, раптам, прыйшлі маразы і, нават, выпаў снег.

– Прыгажосць! – Бублік выйшаў на вуліцу, хутаючыся ў цёплую зімовую куртку. На галаве ў Бубліка надзета чырвоная вязаная шапачка з пампонам. Вакол шыі абматаны доўгі пухнаты шалік. А на нагах цёплыя штонікі і прасторныя валёнкі.

– Зіма, нарэшце, прыйшла! – І, апрануцца трэба адпаведна, вось! Каб, зіму не спудзіць! Бублік выцягнуў з каморы санкі. І з'ехаў на іх з горкі некалькі разоў. Потым, ён знайшоў у пярэднім пакоі лыжы. Вышмараваў. І пакатаўся і на іх. Сабака адштурхоўваўся лыжнымі палкамі. А лыжы весела беглі па першым снезе. Беглі. Беглі. І, прыбеглі да ракі. Глядзіць Бублік, а на рэчцы лёд утварыўся. Амаль уся рака лёдам пакрылася. Толькі, на некаторых участках палонкі – прамыіны засталіся. Там, качкі плаваюць. Збіліся ў кучку. Кракаюць незадаволена. Ім мароз, снег і лёд не ў радасць.

Паглядзеў, Бублік, паглядзеў на змёрзлую, пакрытую лёдам, раку, і ўспомніў пра свае канькі. Яны пыляцца ў каморы. І, яшчэ, ні разу, гэтай зімой, канькі ня апрабаваны. Сабака паехаў дадому, узяў канькі і вярнуўся да ракі. Пераабуўся. Лыжы на беразе пакінуў. А, на заднія лапы чаравікі з канькамі нацягнуў. Раптам, бачыць Бублік, а, уздоўж берага кот Дымка ідзе на лыжах. Шпацыр лыжны здзяйсняе.

– Прывітанне, Бублік! – Павітаўся Дымка, пад'ехаўшы.

– Прывітанне, Дымка!

– А, што, гэта, ты, Бублік, канькі абуў? – пытаецца кот Дымка здзіўлена.

– Вось, бачыш? Лёд на рацэ, хачу па ім на каньках пракаціцца, – Адказвае Бублік.

– Але, гэты лёд яшчэ тонкі зусім,. Па ім нельга катацца! Небяспечна! Праваліцца можна. – Кажа Дымка і паказвае на палонкі ў лёдзе.

– Падумаеш, тонкі! – Адмахнуўся ад слоў ката Бублік. – А я, вось, вазьму і праеду! Паглядзі, як прыгожа я ўмею на каньках катацца. – І, Бублік ступіў на лёд.

– Крэк! – Затрашчаў лёд папераджальна, Гэта значыць. – Я, яшчэ, тонкі, і магу праламацца. Хадзіць і ездзіць па мне вельмі небяспечна.

– Яшчэ, чаго! Так я і спалохаўся! – Крыкнуў Бублік і, адштурхнуўшыся канькамі, імкліва панёсся па блакітнай ледзяной паверхні.

Сабака, зрабіў некалькі кругоў. І, нават, здзейсніў пару-тройку піруэтаў з фігурнага катання.

– Бачыў, як я ўмею? – Крыкнуў кату Бублік. – А ты казаў!

І, раптам, – Крэк! Хрясь! – Лёд пад Бублікам праламаўся і сабака пагрузіўся ў ледзяную ваду.

Ахоплены жахам Бублік спрабаваў ухапіцца за ледзяныя бакі палонкі, але, тонкі лёд крышыуўя і ламаўся пад яго лапамі а цяжкія, канькі, поўныя вадой, цягнулі яго ўніз.

– Ратуйце! – Залямантаваў Бублік. – Таплюся! Ратуйце! Дапамажыце!

Дымка бачыў, як сабака праваліўся ў раку.

– Бяда! Трэба дапамагчы Бубліку! А, не тое, ен патоне!

Кот зняў з задніх лапаў лыжы і, пакінуўшы ў пярэдніх толькі адну лыжную палку, папоўз да Бубліка. Лёд пад жыватом Дымкі пагрозліва рыпеў, але, ня правальваўся. Бо, вядома, што, калі ляжыш на лёдзе, то, ты ціснеш на яго менш, чым, калі стаіш, ідзеш, або едзеш.

Дымка падпоўз да боўтаючагася ў палонцы Бубліка.

– Хапайся за палку! – Крыкнуў Дымка.

Сабака, ахоплены жахам, схапіў працягнутую палку. І, кот Дымка стаў цягнуць і цягнуць за гэтую палку з усіх сіл. Спачатку, тонкі лёд правальваўся пад вагой змакрэлага Бубліка. Але, вось, сабака трапіў на больш тоўсты пласт лёду. І, здолеў, нарэшце, выпаўзці на крыгу. Калі Дымка і Бублік былі на беразе, то сабака быў настолькі змёрзлы і адубелы, што ў яго, як той казаў, зуб на зуб не трапляў. А, яго, скураны нос з чорнага ператварыўся ў сіні. Кот адвёў Бубліка да сябе дадому. І, напаіў гарачым малаком. А, яшчэ, пачаставаў сабаку вялікай, цёплай, сасіскай. Бо, вядома, што няма лепшых лекаў для змёрзлага сабакі, чым кубак гарачага малака і вялікая цёплая сасіска.

З тых часоў сабака Бублік, больш, не выходзіў на тонкі, першы, лёд. Ды і на тоўсты лёд ён, заўсёды, ступаў з асцярогай. Бо, лёд ёсць лёд! І ў ім ніколі немагчыма быць ўпэўненым. А быць бестурботным, неасцярожным, неабачліва і саманадзейным на лёдзе гэта вельмі і вельмі небяспечна. А, хто мне не верыць, той хай спытае ў сабакі Бубліка і ката Дымкі.

Пасвіліся авечкі на лузе. Блукалі. Траўку скублі. А на чале чарады стаяў баран Хведар. Таксама, па лузе хадзіў. Шчыкаў траву. За парадкам сачыў.

Раптам, адкуль ні вазьміся, выбягае з лесу воўк Вялікія Зубы Шэры Хвост!

Убачыў воўк авечак, узрадаваўся, аблізнуўся: – Шляхетны абед будзе ў мяне сёння!

Пачаў воўк падкрадацца да чарады. Бельмы блішчаць, жоўтым агнём гараць. Язык, чырвоны, з пашчы вываліўся.

Ўбачыў баран ваўка. Спалохаўся. Нават, уцячы хацеў.

Але, калі Хведар уцячэ, то, воўк ўсіх яго авечак задзярэ, паесьць.

– Не, не бываць гэтаму, не дам сваіх авечак у крыўду! – Вырашыў Хведар.

Забляяў баран і панёсся на ваўка.

А воўк пашчу раскрыў шырока. Вось-вось баранчыка праглыне.

Але, той, раптам, як падскочыць і, прама рагамі па воўчым зубах, – Бух!

Завыў воўк ад болю. Свет яму стаў не мілы. Не да авечак яму, цяпер. Абы, шкуру сваю, шэрую, ўратаваць!

Павярнуўся воўк, каб ўцячы ад барана. Ды хутчэй!

А Федзя як падскочыць, зноў, і ілбом рагатым па азадку воўчаму, – Бум!

Кулём пакаціўся ваўчына. А потым, так пусціўся да лесу, што і не дагнаць.

Вось, што значыць адчуваць сябе адказным за іншых. Тады, нават спалоханы баран, адразу, ператвараецца ў грознага і моцнага абаронцу.

Ходзяць куры па двары, – Ко-ко-ко! – Зярняткі дзяўбуць. У смецці рыюцца. Жучкоў, чарвячкоў, вышукваюць.

Раптам, ля плота, з'яўляецца лісіца, рудая хітруха. Ўбачыла ліса курэй, аблізнулася,

– Добры дзень курачкі-прыгажуні! – Спявае Ліска ялейным галаском.

– Ко-ко-ко, вітаем і цябе, невядомы, руды, звер! – Квохчуць куры.

– А хадзем да мяне жыць! – Угаворвае ліса курэй салодкім голасам. – У мяне вакол дома лужкі зялёныя, смарагдавыя. А чарвякоў у зямлі процьма!

– А якая ў мяне хата прасторная, не тое, што ваш, стары, куратнік. Адна кухня, вось такая! – Разводзіць ліса лапы ў шыркі.

– Пойдзем, вядома, пойдзем, ко-ко-ко! – Згаджаюцца куры. – Пажывём ў заморскіх землях-краях. Папасвімся на заморскіх лужках. Паямо заморскіх, тоўстых, жучкоў-чарвячкоў. Пажывём у хаце прасторнай, ко-ко-ко!