Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

Вінцук Вячорка паведаміў таксама, што сябры БНФ і актывісты некаторых грамадзкіх арганізацыяў вырашылі заўтра запрасіць на сустрэчу прадстаўнікоў усіх апазыцыйных палітычных партыяў, грамадзкіх арганізацыяў, прафсаюзаў, каб стварыць Нацыянальны Курапацкі Камітэт, які б выступіў кааліцыйным калектыўным арганізатарам абароны гэтай мясьціны.

Наступная мая суразмоўца – кіраўнічка Мартыралёгу Беларусі Мая Кляшторная. Учора яна вывучала праект рэканструкцыі дарогі. Паводле яго пашырэньне ў бок Курапатаў павінна быць 2—2,5 мэтра.

КЛЯШТОРНАЯ: А што тычыцца пахаваньняў, дык няма гарантыяў, што й на гэты, і на другі бок не натыкнуцца на тое, што было калісьці пры будоўлі гэтай дарогі. Да нас цяпер падышоў майстра, і я пытаюся ў яго: «Паводле якога пляну вы працуеце?» «А які плян? Няма ніякага пляну», – гаворыць ён. Такога ж ня можа быць. Цяпер ідзе пачатковая стадыя – падрыхтоўка тэрыторыі. Гэта павінна весьціся паводле праекту, кожнае дрэва мусіць быць пазначанае. А гэтага няма.

Лідзія Крывіцкая жыве ў мікрараёне Зялёны Луг, нарадзілася яна тут, ейныя бацькі працавалі ў калгасе «Зялёны Луг». Спадарыня Лідзія памятае, як калісьці будавалася кальцавая дарога.

КРЫВІЦКАЯ: Калі пракладвалася, я бачыла, як стаяў самазвал, у ім нейкія рэбры, косткі, рассыпаныя чарапы... І другі самазвал стаў, у яго таксама засыпалі. А куды адвозілі, ня ведаю…

Сёньня будаўнічыя брыгады працавалі ў кілямэтры ад Курапатаў. Я падышла да рабочых ды пацікавілася іхным стаўленьнем да рэканструкцыі кальцавой дарогі праз пахаваньні. Гаворыць будаўнік Міхал з Магілёва:

— Многа могілак зачыняюць. Я ведаю, 25 гадоў, і ўсё... Звычайнае пахаваньне, такіх у Беларусі багата. Можна зайсьці ў любы лес, дзе ішлі баі, там шмат франтавікоў ляжыць. Яны ўвогуле Радзіму баранілі... Я не лічу гэта нейкім сьвятым месцам.

А начальнік спадара Міхала, які, дарэчы, з усьмешкай прадставіўся для Радыё Свабода як Сьцяпан Бандэра, на маё пытаньне, ці будуць адноўленыя ў Курапатах будаўнічыя работы й калі, адказаў наступным чынам:

— Вось як Вы сыдзеце, дык і пачнем.

25 верасьня 2001

ШТО АДБЫВАЛАСЯ Ў КУРАПАТАХ СЁНЬНЯ ЎВЕЧАРЫ

Што адбываецца ў Курапатах зараз, у 18:10 менскага часу? На простай тэлефоннай сувязі зь ляснога масіву пад Менскам — наш карэспандэнт Альгерд Невяроўскі.

— Ці не аднавіліся там будаўнічыя працы? Што адбываецца?

— Будаўнічыя працы не аднаўляліся. Пасьля таго, як сёньняшнюю ноч у Курапатах правялі каля дзесяцi актывістаў Маладога Фронту, рабочыя адышлі ад Курапатаў на некалькі дзясяткаў мэтраў і там раўняюць пляцоўку… Праўда, рабочыя казалі маладафронтаўцам, што калі яны сыдуць, дык работы адновяцца. Але моладзь настроеная вельмі рашуча і сыходзіць адсюль не зьбіраецца.

— Значыць, яны будуць начаваць другую ноч?

— Так, яны будуць начаваць другую ноч сёньня. І вось якраз зараз ідзе ўсталяваньне крыжоў у Курапатах. Сёньня сіламі Маладога Фронту на камбінаце рытуальных паслугаў былі замоўленыя тры праваслаўныя, тры каталіцкія і адзін пратэстанцка-рэфармацкі крыж, якія зараз будуць усталяваныя ўжо другім ці трэцім шэрагам на пляцоўцы, дзе рабочымі былі сьпілаваныя дрэвы, і дзе меліся распачынаць працу па пашырэньні дарогі. Таксама стала вядома, што ў гэты самы час у сядзібе БНФ адкрываецца ўстаноўчы сход камітэту ў абарону Курапатаў. На паседжаньне гэтага камітэту запрошаныя ўсе суб’екты шырокай грамадзянскай кааліцыі, а таксама сябры творчых саюзаў, навукоўцы. Як кажуць сябры аргкамітэту, галоўнае зараз – знайсьці нейкае паразуменьне зь мясцовымі ўладамі і з кіраўніцтвам «Белгіпрадору», які тут праводзіць работы. Зусім нядаўна стала вядома, што кіраўнікі будаўніцтва дамовіліся з прадстаўнікамі Інстытуту гісторыі Акадэміі Навук, каб правесьці дарогу, не закранаючы магілаў. Больш за тое, будаўнікі абавязаліся добраўпарадкаваць тэрыторыю Курапатаў.

— Ці гаварылі Вы з рабочымі? Можа гэтая грамадзкая акцыя неяк паўплывала на іх, і яны зьмянілі сваё меркаваньне?

— Так, мне ўдалося паразмаўляць з тым самым бульдазэрыстам, які раней выказваўся пра косткі… Ён ужо настроены менш агрэсіўна, чым раней. Кажа, што трэба дамаўляцца зь іх кіраўніцтвам, маўляў, мы – людзі паднявольныя… Іншыя рабочыя да масіву не набліжаюцца. Шмат спыняецца машынаў, людзі выказваюць сваю падтрымку Нават прыехаў бізнэсовец, які прывез харчовую дапамогу для моладзі, што тут начуе.

26 верасьня 2001

МАЛАДЫ ФРОНТ БАРОНІЦЬ КУРАПАТЫ АД БУЛЬДОЗЭРАЎ

У Курапатах працягваюць трымаць варту прадстаўнікі Маладога Фронту — яны не дазваляюць будаўнікам працаваць на тэрыторыі ляснога масіву.

Ганна Соусь:

Сёньня ў Курапатах па-ранейшаму прыпыненыя будаўнічыя работы. Дарогу будаўнікам перакрываюць ужо 18 крыжоў. На дрэве вісіць вялікі бел-чырвона-белы сьцяг. Паставілі два намёты, гарыць вогнішча. Прадстаўнікі Маладога Фронту бароняць Курапаты ад будаўнікоў зь вялікім сабакам, ньюфаўндлэндам. Мой суразмоўца, сябар Кальварыйскай рады МФ Сяржук Мацкойць апрануты ў вайсковую форму.

МАЦКОЙЦЬ: Недзе а 10-й гадзіне раніцы тут, насупраць галоўнага крыжа спынілася машына з бартавымі знакамі «Дарожна-будаўнічае ўпраўленьне 34 акцыянэрнага таварыства дарожна-будаўнічага трэсту Віцебску». Два супрацоўнікі гэтай канторы спрабавалі зрабіць тут пэўныя замеры. Я, Павал Севярынец ды ўсе, хто тут ёсьць, не далі ім гэтага зрабіць.

Сяржук Мацкойць ды іншыя сябры Маладога Фронту сёньня размаўлялі з будаўнікамі.

МАЦКОЙЦЬ: Яны настроеныя так: пакуль людзі ёсьць — мы сюды ня пойдзем. З учорашняга дня інтэнсіўна ідуць работы проста каля Курапатаў.

Мой другі суразмоўца Зьміцер Ядчэня правёў гэтую ноч у Курапатах.

ЯДЧЭНЯ: Вельмі халодна было. Пад раніцу, недзе а 6-й гадзіне былі замаразкі да мінус трох, увогуле нават каля вогнішча было цяжка сагрэцца. Потым выглянула сонца, і крыху пацяплела. Ніхто нас не прымушае, па сваім жаданьні мы тут застаемся. Учора разам зь сябрамі Маладога Фронту тут начавалі сябры Беларускай Партыі Свабоды. Для іх мы паставілі яшчэ адзін намёт. Сёньня мы ізноў працягнем дзяжурства. Будзем стаяць да апошняга й будзем сачыць ня толькі за тым, што тут адбываецца, але й за тым, што будзе вырашаць аргкамітэт у абарону Курапатаў.

Сёньня я сустрэлася ў Курапатах і з прадстаўніком «Магістральаўтадору» Аляксандрам Барысевічам. Вось як ён тлумачыць прычыны канфлікту, што ўзьнік у сувязі з пашырэньнем кальцавой дарогі каля Курапатаў:

— Можа, трэба было загадзя паведаміць праз газэты, што праектуецца такая дарога шырокая, паводле міжнародных стандартаў. Можа, людзі інакш бы паставіліся, з разуменьнем. Нам устанавілі тэрмін, калі трэба ўвесьці гэтую кальцавую — лістапад 2002 году. І таму, каб своечасова выканаць заданьне прэзыдэнта, тут працуе ўся краіна