Неизвестно - Нераток

Каб было больш зразумела, скажу, што не прысутнічаў ні пры паўстанні Спартака, ні пры адной з французскіх рэвалюцый, не ўдзельнічаў ні ў Першай, ні ў Другой сусветных войнах. Ваша Трэцяя сусветная, на парозе якой вы стаіце і якой прагнеце, хутчэй за ўсё здзівідь небывалай ператасоўкай нацый, і ахвяры яе астудзяць вашыя амбіцыі і ўраўнаважадь жаданні і магчымасці. Сальецца благая кроў.

А на планеце дастаткова месцаў, з якіх зручна назіраць за пабоішчамі і не прымаць у іх удзелу.

Пра харчаванне. Чалавек - істота метабалічная. Ягоны апетыт

- рухавік цывілізадыі. Калі не марнавадь энергію, то, адпаведна, яе не трэба і спажываць. Не менш за дзевяноста адсоткаў жыццёвай энергіі дае нам дыханне. Нейкі мінімум ежы неабходны чалавеку для падтрымання ў тонусе органаў стрававання. А вы нішчыце гэтую сістэму, каб дагадзіць смакавым рэцэптарам, якія ўсяго толькі павінны вызначыць уежнасць прадукту і дадь указанні па яго засваяльнасці.

З вірусамі яшчэ прасцей: яны развіваюцца прадказальна, і на іх варыяцыі ў мяне імунітэт. І шкоднасць іх умоўная, нават правільная: сярод дзесятка тысяч вірусаў толькі блізу сотні могудь учыніць шкоду чалавечым асобінам. Абарона ад дробных стварэнняў

- прыкмета першабоскасці.

Вы яшчэ не запыталіся пра прыродныя катаклізмы - землятрусы, паводкі, маразы, ураганы. Дазвольце, адразу перайду да аказій, непрадказальнасцей і выпадковасцей?

Імартал прадягнуў руку да нажніц, якія тырчалі з канцмасера. Наступнае адбылося імгненна.

Ён рэзкім рухам закасаў рукаў шэрага світэра, а потым вылінялай ружовай сарочкі, адарваўшы гузік каля запясця, і, моцна прыціснуўшы тупыя нажніцы, паласнуў па венах лакцявога згібу.

Цёмная кроў пырснула на мой рабочы стол і твар Імартала.

- Спакойна, Паша, глядзі.

Хэпі энд не надышоў. Імартал перахапіў нажніцы параненай рукой і ўдарыў імі сабе ў левае вока.

.Не ведаю, як дранцвее мыш перад змяёй, але пазней, калі мая верная жонка скардзілася, што ў сне я даволі складна і агрэсіўна расказваў неймаверныя жудасныя гісторыі, было поўнае адчуванне, што гэта сталася вынікам дэманстрацыі бессмяротнага Імартала- Вітэрнала. Ці ж не праўда, што ў слове “дэманстрацыя” ёсць нешта дэманічнае?

- Ну вось, Павел Андрэевіч, усё аднаўляецца.

Левае вока бліснула зрэнкай, як быццам пабачыла мяне ўпершыню. Я зірнуў на лужыну крыві, што выцекла з рукі.

- Тут нічога не зробіш. Што ўпала - тое прапала. Прыбяруць зранку, калі вам лянотна. Гузік, дазвольце, падніму.

Імартал выцер даланёй акрываўлены твар, стаў на карачкі і пачаў з мармытаннем шукаць гузік:

- У кожным чалавечым арганізме ёсць рэсурс, які дазваляе папоўнідь недахоп любога рэчыва, ліквідаваць траўму любога органа.

Зразумела, што органы можна пашкодзідь. Але нават калі цалкам знішчыць адзін з іх, то астатнія будудь імкнуцца выканадь ягоныя функцыі. У нас з вамі, як у антрапаморфаў, арганізм судэльны.

Тут я заўважыў, што гузік, невялічкі і шэранькі, ляжыць на маіх штанах трохі ніжэй кішэні. Я машынальна строс яго на падлогу.

Імартал як бы не заўважыў, што гузік упаў. Аднак памацаў каля майго чаравіка, затым выцягнуў і з усмешкай паказаў мне:

- Кашуля ж ні пры чым. Прышыць трэба. А між іншым, валакардын у вас ву-унь там.

І беспамылкова кіўнуў падбародкам на шуфляду стала.

Пасля спакойна раскатаў рукаў світэра, прадёр аб яго нажніцы і акуратна паставіў іх у канцмасер.

- Растлумачыць не магу, аднак так яно і ёсць. Зламаная косць збіраецца па крошках і зрошчваецца за пару хвілін. Таксама, пэўна, дар Божы. Вам, людзям, гэта не свецідь у прынцыпе. Вы можаце прэтэндаваць толькі на вечнае жыццё пры ўмове магчымай смерці ад выпадковых фактараў. Гэта значыць, на спыненне працэсу старэння за кошт рэгенерацыі арганізма. Вы можа, хочаце спытаць, баліць мне ці не? Мне гэтак жа балюча, як і смяротнаму. Аднак боль - таксама пачуццё, а я цаню пачуцці, таму што ў мяне іх практычна няма. Каб не забыцца: дзяцей у нас не бывае. Мы не бесцялесныя, але бясплодныя - у нас не можа быць дзяцей. Я не паверыў і паспрабаваў: дзяцей быць не павінна. Запомні гэта, Павел Андрэевіч, і ніколі не жартуй з гэтым.

Яшчэ я не адказаў, дзе можна жыць у любую эпоху. У храме, канечне. У прыстанку, які не ведае часу. Там нікога не цікавідь ні тваё імя, ні мінулае, ні прапіска.

- Я не веру ў тое, што ты існуеш, Імартал. У мяне ёсць фотаапарат. Можна, я цябе сфатаграфую?

- Прабачце, Павел Андрэевіч. Вам, напэўна, нязвыкла і непрыемна, што нейкі задрыпаны малады чалавек вяшчае сумнеўныя ісціны. Фатаграфуйце, канечне. У вас “лічбавік”? Яшчэ “мыльніца”? Здымайце смела - я не знікну з кадра.

Я зноў не памятаў, як мы рассталіся, хоць фотаздымак насамрэч атрымаўся.

60-70

Я пенсіянер амаль чатыры гады. Мы перамаглі ў тую вайну. Прынамсі, пра гэта пастаянна гавораць і ў гэтым мала хто сумняваецца. Часам вайну называюць Сусветнай Рэвалюцыяй.

Апошнія пару гадоў ціха. Праўда, нікому раней не вядомая малюсенькая Алазітанія наважылася распачадь новую заварушку, але мы, здаецца, гэтым разам убаку. Алазітанія - дзіўная дзяржава, нешта кшталту Ватыкана, Меккі, Монтэ-Карла або Ізраіля: тэрыторыі практычна няма, а адэпты, структуры і сродкі - па ўсёй планеце. Толькі з’яднаныя алазітанцы не рэлігійна, нацыянальна ці па захапленнях, а, хутчэй, па светапоглядзе. Ды і гэта не зусім так.

Пералётных птушак знішчылі сем гадоў таму. “Знішчылі” не ў прямым сэнсе слова. Дзесяцігадовага “прыручэння” з асобным утрыманнем важакоў аказалася дастаткова для знікнення інстынкту пералёту. Тыя адзінкавыя асобіны, якіх генетычная памяць прымушае “ўстадь на крыло”, праз пяцьсот-семсот кіламетраў губляюць арыентацыю і бязлітасна збіваюцца паляўнічымі як пераносчыкі птушынага шаленства. З пералётных засталіся толькі няўцямныя для чалавечага разумення крачкі, што ўпарта сноўдаюцца ад холаду да холаду і якіх здолелі абараніць “зялёныя”. Тыя ж “зялёныя” спрабуюць зноўку стварыць пералётныя калідоры - яны суправаджаюць чароды птушак на мотадэльтапланах. Усе пагадзіліся з тым, што ў птушак ёсць розум. Умоў для яго развіцця, зразумела, ніхто не збіраецца ствараць, хоць нейкія даследаванні праводзяцца.

Яшчэ пра холад - гэта істотна. Арктыкі пакуль не растаялі, аднак Грэнландыя ўжо цячэ. Наогул - халадае. А некалі візіры ўладароў называлі гэта глабальным падяпленнем!

Людзі краіны, у якой цяпер жыву, у асноўным не той расы, якая мяне ўзгадавала і да якой я належу. Тыя невысокія чорна- касавокія юнакі, якія схітраюцца непрыкметна-паважліва ківадь пры сустрэчы, мне сімпатычныя. Другая катэгорыя - рослыя, гарластыя і даўганосыя, якія, здаецца, не звяртаюць увагі ні на што, апроч сваіх кланавых адносін, - трохі раздражняе. Табе пара сыходзіць! - чуецца ў іх абыякавасці. - Мы цяпер гаспадары жыцця!” Іхнія старыя, у якіх прапіска ледзь не з тых часін, што і ў мяне, пры агульным разуменні прадэсу пацвярджаюць тое ж: “Нам пара сыходзіць! Яны - гаспадары жыцця! Дзеці.” Іхнія дзеці.