Варлен Бечык - Радкі і жыццё

Паэзія — не прыватная справа аўтара, мы павінны разглядаць яе з дзяржаўнай заклапочанасцю.

...Евгений Викторович Тарле часто повторял: «Чело­век слаб и может ошибаться, но по крайней мере в двух областях ошибки для мужчины недопустимы — в выбо­ре профессии и в выборе жены»...

Ліст ад Ліхадзіеўскага з вершамі «Жаню сыноў» і «Ташкент — Мінск». («...Прымаю экзамены тут ад узбечак, а ў Мінску мой поступ даследуе Бечык».)

15.11.

Усё ўнутры сабрана тэмай, той самапаглыблены стан, калі знадворнае іспуе асобна, без дачынення да мяне: святло яснага сонечнага дня, рух машын і людзей, шум вуліцы. Рухаюцца стрэлкі гадзінніка, а ўнутры — без вымярэння часу — дзеецца адна толькі справа: тэма.

17.11.

Дзень замгліўся. Унутры ўсё заслана такой нудою зялёнай. Пісаць? Толькі тое. што графін побач, ды ва­зон, ды стол, ды шэрая прастора, ды шараваты праём акна...

Вятры, што дуюць, — міма,

Кнігі, што выходзяць, — міма.

Жыццё — міма, міма.

Выйшлі ўспаміны пра Купалу. «Такі ён быў». Ці такі? Пакуль што ў нас яшчэ кволая мемуарыстыка — бесстылёвая, немастацкая, з агульнапрапіснымі ісцінамі, з павярхоўнай эмпірыкай выпадковых прыватнасцей.

Адзін з аўтараў успамінаў, як Купала гаварыў пра Зошчанку ў 1941 годзе — амаль што па пастанове 1945-га.

Стаяць вышэй хвілінмых слабасцей. Здавалася б, што лягчэй — дык не, няма нічога цяжэйшага.

Імгла суб’ектыўнасці, барацьба самалюбстваў... Чы« таю дысертацыю Э. Даволі густа збіта, але разанула: бярэ мой пераклад Гегеля і дае як свой...

Сёння, 20-га, рэдкалегія «Полымя». Вырашаюць пытанне аб прэміях. Таксама: дадуць ці не? Дарэмна папусціў сябе да гэтага. Драбпець — нельга!

Памёр дыктатар Франка.

З.12.

Таптанне і рыўкі. У дзяцінстве, помню, разважаў: калі нехта хутчэй за ўсіх прабягае сто метраў, то ён увесь час павінен усіх апярэджваць. Перагнаў — пачакаў, зноў перагнаў.

Сам бегаю так, толькі даганяючы. Пратапчуся — рывок. Цяпер — бяздзейнасць...

Евангелие от Иоанна: «Совершенная любовь изгоня­ет страх».

«Двойственность в человеке возможа, — говорил Лесков, — но глубочайшая суть его все-таки там, где его лучшие симпатии».

У Партугаліі — цяжкія дні, пагроза перавароту, выгнанне левых.

22.12.

Званок Пташнікава: тайным галасаваннем яму («Найдорф») і мне (рэцэнзія на «З’яўленне» Вярцінскага) прысудзілі гадавыя прэміі «Полымя».

Учора ў нас — Т., каралішчанскі стораж і бібліятэкар, больш за паўдня, чытае і піша, і прагне большага («Я пишу и дневник, но хочется всем сказать»), але — пры веданні, шчырай і высокай цікавасці да літаратуры — налёт інфантыльнасці і дылетантызму. Расказаў, што Лынькоў аднойчы запрасіў на Новы год. Натураль­на, Т. адразу саромеўся. Прыйшоў ужо ў пачатку першай. А яго чакалі і не пачыналі. Выдатны штрых.

У прыродзе — всцер і рух, трэба і сабе не дазваляць застою.

«Зорны спеў» Ул. Калесніка — радаснае і нязвыклае чытаине, хоць я ўжо ведаў і добра помніў многія староні. Вельмі па-свойму, шырокія абсягі зместу, разнастайна па форме, нечакана ў йадыходзе і стылістыцы, псіхалагічна пранікнёна (наўрад-ці можна ўжо іначай уявіць постаць Засіма), Як гэта плённа чытаецца. I лад развагі, і характар мыслення, і тон размовы — усё такое немітуслівае, годнае, істотнае.

28.12.

Некалькі ручаёў жыцця. П. жыве надзеяй ма кватэру (і яна патрэбна яму) — зносяць іхні дашчанок. Хлапатаў за партызанку Соф’ю Паўлаўну Таргонскую — з дарослым сынам і хворым мужам на агульнай кухні. /(плюс яшчэ чатыры сям’і).

Самае галоўнае: кітайцы адпусцілі экіпаж нашага верталёта, што прабыў у іх ад сакавіка 1974 г.

1976

4.1.

Помню, як у 1950-м мне здавалася, што 50-ты год — незвычайная гістарычная вышыня. Цяпер газеты пішуць, што 3-я чвэрць стагоддзя пражыта намі без войнаў.

Важныя думкі пра артыкул у часопіснай чарзе, по­тым — працяг з томікам Буніна ў руках, далей — кінафільм «Человек, которого я люблю...».

Пісьмы Г. з іх складанасцю, так шмат нязнойдзенасці, хістанняў ад веры ў сваю сілу да .адчування бездапаможнай бесталеннасці, заблытанасць лёсу ў руска-польска-літоўскім (ні там, ні там).

...Яшчэ ўчора ўсё так выразна адчуваў і лёгка думаў, а сёння ўжо ў галаве закарэласць, нерухомы стаўбун.

Чытанне Жукоўскага — ніякай архаікі. Шчыміць. I шчымленне — неад’емная частка пражытага.

Гукавыя заканамернасці пры аналізе трэба ўлічваць, толькі вельмі тонка, яны — як атмасферны ціск для чалавечага ўспрыняцця.

Зорны час Ч. — фігуруе ўсюды, асабліва ў лімаўскай падачы. 3 узнятай галавой.

Віншаванне ад Алы Сямёнавай, маёй рэдактаркі.

5.1.

Мароз, зімніца. Учора ў сектар прыйшла паэтэса Аўгіння Кавалюк. На яе амаль 10 гадоў назад напісаў я рэцэнзію ў «ЛіМе». Цяпер — знаёмства, з кампліментамі, лёгкая збянтэжанасць. Рыжскі бальзам, цукеркі.

Аднойчы сустрэў Рыгора Саламонавіча: — Што но­вага, Бечык? — Нічога. — Капусту даюць, дэфіцыт.

8.1.

Учора са Шпакоўскім дуэтам — лекцыю настаўнікам Савецкага раёна.

Прасіў К., каб напісаў рэцэнзію на яго першую кніж-

ку. Было няёмка адмаўляцца, і не было магчымасці напісаць. Але ўзяўся Р.

9.1.

10 год з дня смерці-гібелі Ігара Хадановіча. Тады было холадна.

П-. далі кватэру.

Кожнае лішняе слова — бруд. Я ўвесь у брудзе. Маўчаць.

Жуковский: «Всякая манерность есть, я полагаю, ошибка».

15.1.

Стойкі мароз, можна было б добра свяжэць на гэтым холадзе. Але ж усё не тое: дома... Нікуды не збегчы і ніяк душы не адвесці. Заўсёдны довад: так жывуць усе.

Жукоўскі: «Женитьба есть товарищество для совер­шенства».

Яго ж юнацкі запіс: «Научиться обращать зависть в соревнование или искреннее и приятное удивление». «Каждый день — доброму делу, мысли или чувству».

Яшчэ з Жукоўскага (пісьмо А. Зонтаг):

«Жизнь моя была вообще так одинакова, так сама на себя похожа и так однообразна, что я еще не покидал молодости, а вот уже надобно сказать решительно «про­сти» этой молодости и быть стариком, не будучи ста­рым» (20 февраля 1833).

«Для сердца прошедшее вечно».

21.1.

Новыя снягі без марозу. Свежа, толькі патрэбны лыжы і прастор. На карнізе акадэмічнага акна — гурба снегу.

Начны сон — мара аб нейкім шырокім і важным каханні.

Дзіцячая кніжачка Міколы Гіля «На лясной вуліцы» — удача. Толькі ў мове хочацца дзе-нідзе зняць сляды «даросласці».

22.1.

Выказванне алімпійскага чэмпіёна, яхтсмена Маши­на: калі ён ідзе на яхце, то бачыць вецер.

Так і ў паэзіі — бачыць вецер жыцця. Крытык, які піша пра паэзію, таксама павінен бачыць яе вецер.

Прынята пастанова: выдаць поўны збор твораў Лынькова. Поўны? Хіба гэта сёння магчыма?

29.1.

Анкета «Молодого коммуниста» «Что читать». 1. Быкаў. «Яго батальён»; 2. Куляшоў. «Хамуціус». 3. Барадулін. «Свята пчалы».