Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга

— Новы нападаючы нашай каманды — Андрэй Паўловіч,— зменціў я нейкае глупства, але яно прайшло незаўважаным.

Бацька моцна прыціснуў да сябе Андрэя, праслязіўся:

— Якім ты стаў! Цябе не пазнаць... Дзякуй, нарэшце прыехаў да мяне, вялікі дзякуй.

Я вырашыў, што лепш за ўсё пакінуць іх на некалькі хвілін (больш не атрымаецца) адных, узяў пад руку Веру з аднаго боку, Наталлю — з другога і прайшоў у гасціную. Трэба аддаць належнае бацькавай жонцы: яна трымала кватэру ў добрым стане, без залішніх выкрунтас,усё даволі сціпла, але з густам. Рэчы дзейнічаюць на нервы, як гэта часта бывае, у кватэрах людзей, якія маюць лішнія грошы і не ведаюць, куды іх траціць. Як толькі мы ўвайшлі, я адразу адчуў на сабе дзесяткі позіркаў. Рэспектабельныя, салідныя людзі адразу ж адчулі ўва мне чалавека ці не з іншага свету, а мо з іншай сонечнай сістэмы, што нечакана завітаў да іх. Iх пажылыя, акуратныя дамы з прычоскамі ад лепшых майстроў упіліся вострымі позіркамі ў Веру і Наталлю (глядзіце, думайце што хочаце, але такімі вы сябе нават успомніць не можаце!). I тут следам імкліва з’явіліся бацька з Андрэем. Ён абняў нас з Андрэем за плечы, прадставіў:

— Прашу, дарагія сябры, прыняць у нашу таварыскую кампанію вось гэтых маладых людзей. Гэта мае сыны Кастусь і Андрэй Паўловічы.

Ён гаварыў яшчэ нейкія словы пра тое, кім мы з’яўляемся, гэты эпізод зацягваўся, я нецярпліва паглядаў на бацьку, маўляў, канчай хутчэй сваю прамову, новае адзенне рыпіць на мне, я адчуваю сябе новым крэслам, на якое ўпершыню селі. Нарэшце бацька адпускае нас, усе займаюць месцы за сталом. Вера гаворыць мне, што гэтыя людзі, і мой бацька ў тым ліку, павінны служыць для мяне прыкладам, у іх спакойныя, упэўненыя твары, яны літаральна ўсяго дасягнулі ў жыцці і нават старасць іх не страшыць.

Я нічога не адказаў, у мяне прачнуўся страшэнны апетыт, і сусед па стале з цікавасцю паглядаў, як я кідаў у «топку» бясконцую колькасць біфштэксаў, заліўных, бутэрбродаў з ікрой.

— Я разумею, у вас вялікія фізічныя нагрузкі, арганізм патрабуе аднаўлення энергіі. I таму лічу, для разрадкі, зняцця стрэсаў не пашкодзіць крыху каньяку...

Я гэтак жа па-змоўніцку шапнуў яму:

— Я б з радасцю, але ў нас пастаянны допінг-кантроль. Правяраюць амаль кожны дзень, і калі што, дык...

— Цяжкое ў вас жыццё,— уздыхнуў сусед.— Ды і ў нас таксама нялёгкае, я, напрыклад, старшыня таварыства барацьбы за цвярозасць, аднак час ад часу не магу сабе адмовіць, сярод харошых людзей, вядома.

Тым часам гаварылі бясконцыя тосты ў гонар новага члена-карэспандэнта, гаварылі разумна, доўга, сумна, і мне здалося — прамоўцаў ніхто, акрамя бацькі, не слухае.

У перапынку, калі госці выйшлі перакурыць у бацькаў кабінет (ён быў нават большы ад гасцінай), вучоныя мужы абступілі мяне і пачалі закідваць пытаннямі пра паездкі, матчы, розных ігракоў. Я старанна адказваў. Дзякуючы мне ў бацькі была вольная мінута, і ён не адыходзіў ад Андрэя. Вера стаяла побач і разам з усімі слухала мяне. Я час ад часу паглядаў на яе. Апошнія дні я не мог пазбавіцца адной думкі, гнаў яе прэч, але дарэмна. Мне прыемна было думаць, уяўляць, як аднойчы (у самы бліжэйшы час) яна пераступіць парог маёй кватэры і нікуды ніколі больш не пойдзе з яе.

Перад тым як зноў сесці за стол, бацька падышоў да мяне, ціха спытаў:

— Хто гэта з табой?

— Адна знаёмая.

— Калі ты прывёў яе да мяне, я думаю, чалавек яна невыпадковы.

— Правільна думаеш. Лічы — мая нявеста.

Бацька задумаўся.

— Яна мне падабаецца, густ у цябе нядрэнны. Але ці не занадта прыгожая?

Калі мы ехалі назад, Андрэй раптам уздыхнуў:

— Добра, што ты выцягнуў мяне да яго. Ён сапраўды непазнавальна змяніўся.

Я адвёз яго з жонкай да сябе, а мы з Верай паехалі да яе (бацькі былі на дачы). Засынаючы, яна пацалавала мяне ў шчаку і спытала:

— Твой бацька нічога не пытаўся пра мяне?

— Ён сказаў, што ты мне падыходзіш. Толькі празмерна прыгожая, але я спадзяюся, што гэта не перашкода.

Яна ціха засмяялася і нічога не адказала.

8

Я закрываю вочы і быццам адчуваю дотык яе вуснаў. Прайшло імгненне. Яе няма побач, яна далёка ад мяне.

I справа не толькі ў адлегласці...

Я заўсёды адчуваў, што паміж намі нібыта існуе нябачная, але даволі шчыльная сцяна. Часам (гэта адбывалася не так ужо і рэдка) мне здавалася, што сцяна знікае. Тады, калі мы працяглы час былі разам. Потым... Потым пачыналіся зборы, паездкі, матчы — дні выцягваліся ў адзін доўгі дзень з кароткімі перапынкамі на адпачынак. Самалёты, цягнікі, аўтобусы... Ад усяго гэтага заставалася страшэнная стомленасць, і ніякія працяглыя масажы, лазні не маглі яе зняць.

У канцы аднаго з сезонаў я быў дабіты проста ўшчэнт. 3 кожнай гульнёй расла абыякавасць да ўсяго. Мне былі да лямпачкі вынікі матчаў, прэміяльныя, тое, што пішуць пра мяне і маю каманду. Неяк я расказаў пра сваё самаадчуванне Ярэмчанку, ён прысутнічаў на адным з матчаў, у якім я дзейнічаў, як запраграміраваны робат, не больш.

— Звычайная з’ява,— спакойна заявіў ён.— Ты стаміўся, і не толькі фізічна. Твая псіхіка, мусіць, занадта тонкая... Патрэбны нейкія змены, добры адпачынак. Актыўны, але без футбола.

Я з цяжкасцю дацягнуў апошнія гульні. У адной з іх, калі абаронца моцна ўдарыў мяне па назе, хоць мяч быў ужо далёка, я не стрываў і кінуўся ў сапраўдную бойку, пасля якой хлопцы гаварылі, што я нагадваў раз’юшанага хакейнага профі.

У рэшце рэшт я апынуўся ў сваёй кватэры. Цішыня, спакой, наперадзе цэлы месяц адпачынку, у кішэні дзве пуцёўкі ў Прыбалтыку — для мяне і Веры.

— У цябе жудасны выгляд. Ты схуднеў — скура ды косці, пад вачыма цьмяныя кругі,— Вера жаласліва паглядзела на мяне. Яе позірк нагадаў у гэты момант позірк маёй маці.— Доўга ты гэтак не працягнеш.

Я засмяяўся.

— А я не чалавек, я — оман (успомніў фільм з такой назвай пра чалавека-д’ябла). Я буду гуляць у футбол да глыбокай старасці. Табе гэта не падабаецца?

— Разумееш, ёсць у людзей іншае, не менш цікавае жыццё.

— Я іншага жыцця не ведаю і пакуль што не хачу ведаць. Я хачу аднаго — бачыць мора і цябе.

Раніцой я літаральна ўварваўся ў машыну, націснуў на газ — свабода, поўная свабода на цэлы месяц. Мы праехалі па шырокіх маскоўскіх вуліцах і нарэшце апынуліся на Мінскай шашы. Па дарозе ў Юрмалу я проста не мог не заехаць дамоў, не пабываць на могілках, дзе пахаваная маці.

У моманты добрага настрою я рабіўся надзвычай гаваркі, і той дзень не быў выключэннем. Я пераскокваў з тэмы на тэму, гаварыў пра тое, чаго чакаю ад новага сезона (далёкага, што пачнецца вясной). Ужо ў самым пачатку Вера здалася мне нейкай адчужанай, быццам знаходзілася недзе далёка ад мяне. Я спытаў яе, у чым справа? Яна адказала, што сама не разумее сябе, проста такі настрой. У Юрмале мы цэлымі днямі гулялі ў вялікі тэніс, па вечарах сядзелі ва ўтульным бары. Часам Вера была вясёлай, усміхалася мне па-ранейшаму, потым раптоўна аддалялася, пачынала паглыбляцца ў чытанне кніжак, магла чытаць іх цэлымі днямі, забывала пра мяне. Я пакідаў яе адну і праводзіў час на корце з маладымі людзьмі, якія таксама былі масквічамі. Часам я злаваў на яе, аднак увесь час стрымліваў сябе, пераконваў, што справа зусім не ў ёй, а ў маёй стомленасці, яна не можа не раздражняць яе.