Міхась Кацюшэнка - Прызнанне левага крайняга

— Ты ж у нас прафесіянал... Нічога, у нас шмат часу. Я спадзяюся аднойчы пабегчы разам з табой. Калі, вядома, хопіць сілы волі.

Шмат часу? Якога?..

— Гэта ў цябе шмат часу, а ў мяне яго амаль не застаецца,— кажу я.— Хутка я знікну адсюль, праз некалькі дзён.

Яна адыходзіць ад мяне на адзін крок.

— Як знікнеш? Ты ж нядаўна прыехаў...

— Я не адпачываць прыехаў. Я самы звычайны ўцякач. Проста тут мяне цяжка знайсці, хоць, павер, мяне шукаюць ужо даўно. 3 таго самага дня...

— Ты паедзеш і не прыедзеш больш у салон слухаць музыку? Ты знікнеш назаўсёды?..

Звычайная жыццёвая справа. Колькі разоў такое было ў кожнага...

Мне захацелася прыгарнуць яе да сябе, але я стрымаўся.

— Я не знікну назаўсёды... Калі ты, вядома, захочаш. А справа ж сапраўды звычайная. Колькі ў жыцці бывае сустрэч!

Некаторы час мы моўчкі ідзём уздоўж англійскага газона.

— Ты прабач...— гаворыць яна.— Гэта не мая справа, але, можа, я змагу табе дапамагчы хоць чым-небудзь. Я адразу зразумела, што ў цябе непрыемнасці. Калі б ты ўбачыў свой твар у самы першы дзень нашай сустрэчы... Мне зрабілася шкада цябе... Нечакана для сябе. Нейкі незнаёмы піжонскага выгляду малады чалавек, і раптам няшчасны твар... Такога спалучэння мне не даводзілася бачыць. I калі ты прыходзіў слухаць музыку, я старалася іграць як мага леней.

Здарылася... Што здарылася, чаму?! Аднекуль здалёк чуецца яе голас:

— Такое ўражанне, што цябе зараз няма побач.

Няма. Але дзе я?

16

Пасля першай трэніроўкі, адчуўшы цяжар ва ўсім целе, я папрасіў Фалалеева адпусціць мяне крыху раней і паехаў да цёткі. Тэлефона ў яе не было, і я не мог паведаміць пра свой прыезд. Прыпаркаваў машыну (сваю яшчэ не прыгнаў і ўзяў ключ у Стаса Пранузы), падняўся на другі паверх драўлянага дома на вуліцы Чарвякова. Дзверы адчыніла міленькая старая, узняла на мяне вочы, успляснула рукамі:

— Божухна, няўжо ты, Кастусь?! Даўно цябе не бачыла...

Я прайшоў у амаль мікраскапічны, утульны пакойчык.

— Заходжу да цябе, а ў вас пуста, ажно сэрца сціскаецца. Усё бачу перад сабой вас, вашы з Андрэйкам галасы чую. Не па сабе робіцца... А можа, ад таго, што дрэнна сябе адчуваю і хутка да сястрычкі пайду. Прыходзіць і мой час, Кастусь, прыходзіць. Яна маладая была і то... А я надоўга затрымалася.

Яна апусцілася на канапу, змахнула слязіну з вачэй. Вочы ў яе такія, як у маці. Калі я гляджу ў іх, мне робіцца не па сабе, быццам перада мной жывая маці.

— А я вярнуўся, цётка Наста, зусім вярнуўся.

— Пакінуў, значыцца, Маскву?

— Пакінуў. Буду гуляць у сваёй старой камандзе.

Яна ўзрадавана ўздыхнула.

— Вось і добра. Будзем часта бачыцца. Хопіць табе бадзяцца немаведама дзе. Вось толькі шкада, што з футболам сваім не развітваешся. Пайшоў бы працаваць, як усе людзі, завёў сям’ю...

Я сказаў, што ўсё ідзе да гэтага, але яшчэ не прыйшоў час, ды ён абавязкова прыйдзе. Яна пачаставала мяне дранікамі са смятанай, заварыла моцны чай.

— Цётка Наста, я на машыне. Давайце з’ездзім да мамы.

У мяне быў такі цяжар на сэрцы, што я адчуваў — лепш туды не ехаць аднаму.

— Паехалі,— згадзілася яна.— Добра, што ты яе не забываеш, а дзеці цяпер такія, што...— яна махнула рукой і зноў змахнула слязіну з маршчыністага твару.

Я вёў машыну па знаёмых вуліцах горада, а цётка Наста расказвала пра маці (у такія мінуты здавалася, што яна забывае пра яе смерць і гаворыць, як пра жывую). Яна ўспомніла, што ў маці яшчэ ў школьныя гады быў цудоўны сябар, ён, здавалася, суткамі не адыходзіў ад яе, усе лічылі, што з іх атрымаецца цудоўная пара, каб маці, калі ўжо вучылася ў інстытуце, не сустрэла бацькі... Я шмат разоў чуў ужо гэтую гісторыю ад цёткі Насты, і кожны раз яна называла бацьку «твайго».

— Твой, каб яго, так задурыў ёй галаву, што яна праз некалькі дзён заявіла мне: «Наста, я кахаю яго па-сапраўднаму, я разумею — гэта мой лёс». I вось што з усяго гэтага атрымалася.

Я гэтак, як і кожны раз матлянуў галавой у знак згоды, а цётка Наста паглыбілася ў нейкія свае патаемныя думкі і моўчкі паглядала на дарогу.

Мы наблізіліся да цэлага лесу помнікаў, агароджаў, а ў мяне перад вачыма ўсплыла чорная яма, якая назаўсёды праглынула самага дарагога чалавека. Ля помніка з барэльефам маці (які ў яе прыгожы твар, нават выбіты на камені!) квітнеюць ружы.

— Яна любіла кветкі гэтага колеру. Я ўвесь час высаджваю іх тут, — гаворыць цётка Наста.

Твар яе хмурнее.

— Пройдзе колькі часу, і ты будзеш сюды прыязджаць і да мяне. Толькі прыязджай, абавязкова.

Мы сядзім моўчкі на драўлянай лаўцы. Я гляджу на цётку Насту і лаўлю сябе на думцы, што не магу ўспомніць яе маладой. Той, некалі знаёмы твар знік пад густой сеткай зморшчын, засталіся на ім адны вочы. Я ўглядаюся ў іх, успамінаю маці і думаю, дзе мне ўзяць сілы для заўтрашняга матча? Усе будуць з цікавасцю назіраць за мной у новай якасці — супернікі, сябры па камандзе, Фалалееў, Васільеў, тысячы балельшчыкаў. Кожны з іх будзе рабіць свой вывад. Вядома, з рознымі мэтамі... I ў той жа час я адчуваю ў кожнай мышцы стому, хоць стомаю гэта не назавеш. Уражанне такое, што абыякавасць ахінула ўсё цела, і я ніяк не магу яе перамагчы. Але ёсць яшчэ вечар, ёсць ноч. Я папрасіў у Фалалеева дазволу пераначаваць дома, а не на спартыўнай базе, хоць гэта выключалася цалкам.

— Зразумейце, дома я адпачну як след, выключу тэлефон... Замкнуся на ўсе замкі...

— Ты гэта сур’ёзна, ты нічога не выдумляеш? — пытаецца Фалалееў і з недаверам паглядае на мяне.

— Слова гонару.

— Ніякіх сюрпрызаў не будзе?

— Можаш не сумнявацца,— адказваю я.— Для мяне заўтрашні матч, можа, самы адказны ў жыцці.

Ён задумаўся, потым сказаў, што ён задаволены маім настроем і разуменнем таго, што адбываецца, сказаў, што яшчэ ўчора, у час нашай размовы, яму здалося, што я цалкам не ўсведамляю апошнія падзеі ў маім жыцці.

— Амаль усё ўсведамляю, — адказаў я.— Толькі не разумею, хто і чаму націскае на клавішы.

— Выдумляеш, якія яшчэ клавішы?

— Ды гэта так... Вобразнае параўнанне.

Ягоны мозг імгненна пераварыў інфармацыю. Калі Фалалееў пачынае гаварыць, то незнаёмага чалавека спачатку можа і расчараваць. 3 гаворкай у яго не ўсё атрымліваецца, не балбатун, а вось мозг працуе, як электронная машына.

— Хто націскае на клавішы?! Я і сам не ведаю. Калі Вішнеўскі пайшоў, нечакана для ўсіх справы наладзіліся. Чаму? Ён што, горшы трэнер? Наадварот — мне да яго паўзці яшчэ дзесяткі гадоў. А потым нешта зламалася ў механізме. Сам не разумею што... Валімся з кожнай гульнёй, далей няма куды, і раптоўна сярод поўнай безнадзейнасці выйграём у моцнага суперніка, потым аддаём ачкі слабому.

— Няма каму забіваць,— адказаў я.— Цягнуць мяч да самых варот, а потым не ведаюць, што з ім рабіць.

Фалалееў на момант задумаўся.