Виктор Правдин - Вяртанне з апраметнай

– На сёння ўсё, – устаў з-за стала Качан i, гледзячы на Астроўскага, дадаў: – Анатоль Пятровiч, заўтра ў гэты ж час…

Макрыцкi непрыхiльна, з насцярожанасцю паглядзеў на Астроўскага. Яго непакоiла, цi звярнуў увагу гэты ўдумлiвы, ураўнаважаны маёр на ягоны спалох перад палкоўнiкам. Маёр i брывом не павёў, павольна склаў паперы i, развiтаўшыся, накiраваўся да выхаду. Сонечны прамень нарэшце пакiнуў у спакоi крышталёвую вазу, зноў слiзгануў на сцяну i растварыўся ў блакiтных шпалерах.

У калiдоры Астроўскага ледзь не збiў з ног лейтэнант Мiрончык, высокi, хударлявы, з чорнымi даўгаватымi валасамi, якiя вiхром спадалі на шырокi, бугрысты лоб. Маёр ведаў гарачы, хуткi на дзеянне характар падначаленага, але такiм злым i ўстрывожаным бачыў упершыню. Наткнуўшыся на Астроўскага, лейтэнант роспачна, не стрымлiваючы гневу, ускрыкнуў:

– Анатоль Пятровiч, бяда! Скакун…

– Цiха, – перапынiў падначаленага маёр i моцна сцiснуў лейтэнантаву руку вышэй локця, – думаю, тваё паведамленне не для староннiх вушэй.

Мiрончык адразу сцяўся i, азiраючыся, выдыхнуў:

– Вiнаваты…

Астроўскi душой адчуў, што i сапраўды здарылася штосьцi надзвычайнае, i таксама захваляваўся. У кабiнеце Мiрончык, трывожна пазiраючы на маёра, патлумачыў:

– Скакун нашага чалавека ледзь не забiў, цудам ацалеў.

– Калi гэта здарылася? Чаму адразу не паведамiлi? Дзе цяпер Верабей? – засыпаў пытаннямi Мiрончыка ўсхваляваны Астроўскi; ён нацадзiў з сiфона вады, залпам асушыў, другую шклянку працягнуў лейтэнанту i больш спакойна прамовiў: – Далажы па парадку.

Лейтэнант узяў з рук начальнiка шклянку, але пiць не стаў, як i трэба, удакладнiў:

– Паведамiлi са следчага iзалятара паўгадзiны таму. Турбаваць палкоўнiка Качана не наважыўся, лепш Вы самi…

– Правiльна, – накiдваючы на плечы палiто, мiралюбiва пахвалiў лейтэнанта Астроўскi; ён ужо прыняў рашэнне: – З дакладамi спяшацца не будзем, спярша трэба разабрацца самiм. Апранайся, едзем у следчы iзалятар i на месцы ўсё высветлiм.

Андрэй Бусел значыўся ў спiсах пражываючых у гатэлi як Мiкалай Фёдаравiч Мельнiк, камерцыйны дырэктар прадпрыемства «Свiтанак». Цяпер Бусла было не пазнаць. Валасы пафарбаваў у чорны колер, праўда, за бародку i вусы фарба чамусьцi не ўзялася, i яны сталi цёмна-каштанавымi. Але, агледзеўшы сябе ў люстэрку, Бусел застаўся гэтым нават задаволены. Валасы прыкрывалi вушы, вiхурылiся на каўняры пiнжака, а акуляры з прыцемненымi шкельцамi ў тоўстай залацiстай аправе пасавалi, надавалi iнтэлiгентнасць.

Бусел нецярплiва чакаў Зондакса, якi пазнiўся на цэлую гадзiну. Нарэшце ў дзверы грукнулi, i адразу ў пакой увалiўся расчырванелы, мокры ад дажджу Зондакс.

– Ну i надвор’е! – здароўкаючыся i страсаючы дажджавыя кроплi са скуранога капелюша, забасiў Петэрс i, зiрнуўшы на Бусла, засмяяўся: – Ты i спiш у акулярах? Зусiм закансперыраваўся, глядзi, каб гэта не перарасло ў якую хваробу.

Петэрс зняў вiльготную куртку, павесiў яе на спiнку крэсла i падсунуў блiжэй да ацяпляльнай батарэi.

– Пакуль мы тут «ля-ля, тапаля», яна i падсохне, – пацiраючы далонi, задаволена зазначыў ён. – Вымак да нiткi, машына ляснулася. Крыўдна, з паўкiламетра не дацёгся да гатэля.

– Штосьцi сур’ёзнае? – думаючы зусiм пра iншае, спытаў Бусел.

– Дробязь, кола прабiў, але ж пад такiм дажджом мяняць – сабе шкодзiць. Вось пагрэемся, пагаворым, глядзiш, i дожджык скончыцца.

Бусел прайшоў да ложка, сеў. Гэтымi днямi ён нiяк не мог пазбавiцца адчування вiны перад сям’ёй Зондакса. Што нi кажы, а ён перакладваў цяжар небяспекi на плечы сябра, i гэта непакоiла, раздражняла. Адказнасць за жыццё Зондакса зрабiлася невырашальнай турботай, ён нi пра што iншае не мог думаць.

– Петэрс, я падумаў i вырашыў, што аднаму разбiрацца ўва ўсiм усё ж спадручней, менш прыцягваю ўвагі. Ты i так дастаткова зрабiў…

Зондакс адразу стаў сур’ёзны, паўнаваты твар яшчэ больш пачырванеў: Петэрс зразумеў, куды хiлiць Бусел.

– Вось, аказваецца, што цябе турбуе! – нядобра прагаварыў камісар i праз хвiлiну здзеклiва ўскрыкнуў: – Хочаш сам разабрацца? Кажаш, аднаму спадручней?

Iх вочы сустрэлiся, Бусел вiнавата ўсмiхнуўся.

– Так будзе лепш, – разумеючы, што гаворыць нешта не тое, перасмыкнуў плячыма Бусел.

– Якой лухтой забiта твая галава?! – узрушыўся Зондакс. – Гэта ўжо не твая справа i нават не наша. Плявузгаеш, як дылетант, быццам не ведаеш, якая заўсёды бывае кругаверць вакол забойства мiлiцыянера! Раскрыццём займаюцца лепшыя сышчыкi, i мы павiнны дапамагчы, а не дзялiць на тваё i маё. Мяне аберагаць не трэба, калi памятаеш, я не толькi твой сябра, i гэта мой службовы абавязак…

Зондакс сеў побач з Буслам на ложак, паклаў руку на плячо, хацеў яшчэ штосьцi сказаць, але толькi цяжка ўздыхнуў i сцiх. Яны доўга сядзелi моўчкi, думаючы кожны пра сваё i, урэшце, пра адно i тое. Бусел дакараў сябе, што распачаў гаворку на гэтую тэму, бо наперад ведаў рэакцыю Петэрса.

– Андрэй, не муч сябе, – Зондакс прыхiльна паглядзеў на сябра, – ты нi ў чым не вiнаваты, для мяне вялiкая радасць – бачыць цябе жывым.

I зноў у пакоi запанавала цiшыня, сябры зразумелi адзiн аднаго.

– Дык з чаго пачнем? – парушыў маўчанне Петэрс.

– Трэба наведаць маю кватэру, – сказаў Бусел. – Неадчэпна праследуе пачуццё, што за мной назiралi i кватэра кiмсьцi праслухоўвалася.

– Пачуццi да справы не прышыеш…

– Па-першае, нiхто не ведаў, што я iду на сустрэчу з «добраахвотнiкам», па-другое, Мароз валодаў усёй iнфармацыяй, нават ведаў пароль.

– Згодзен, толькi што будзем шукаць? – перапытаў Петэрс.

– Калi праслухоўвалi, павiнны застацца сляды, – адказаў Бусел i задумлiва дадаў: – Але галоўнае тое, што ў мiлiцыi ёсць чалавек, якi паставiў на мне крыж. Думаю, яго i трэба шукаць.

– Каго-небудзь падазраеш? – насцярожана паглядзеў на Бусла Зондакс.

– Пакуль што не.

– Тады я да цябе на працу, даведаюся агульную абстаноўку, – Зондакс перасеў да стала, дастаў самапiску, занатоўнiк. – Называй прозвiшчы, хто на фотаздымку, акрамя хiба што Сарокi. Дарэчы, наконт яго ў мяне прапанова: давай раскажам Алесю праўду, як нi круцi, а свой чалавек у аддзеле патрэбен.

– Мне б не хацелася рызыкаваць…

– Ты хацеў сказаць – падстаўляць Сароку? – рашуча перапынiў Бусла Зондакс. – Папярэджваю апошнi раз: не крыўдзi сяброў…

Было адзiнаццаць гадзiн, калi Зондакс пастукаў у дзверы кабiнета з шыльдай, на якой яшчэ значылася прозвiшча Бусла.

«Гэта добры знак», – толькi падумаў ён, як за спiнай прагучаў зычны голас:

– Вам каго? Маёра Сарокi няма.

Зондакс няспешна павярнуўся. Перад iм стаяў чарнявы хлопец гадоў дваццацi пяцi i ўважлiва пазiраў на яго шырока расплюшчанымi вачыма. Карычневы свiтэр аблягаў шырокiя пакатыя плечы i добра падкрэслiваў спартыўную постаць.

Зондакс адразу пазнаў аднаго з сышчыкаў, што быў на фотаздымку з Буслам. Вiдавочна, Петэрса таксама пазналi, бо ў наступную хвiлiну рашучая патрабавальнасць знiкла з твару хлопца, ён прыхiльна ўсмiхнуўся: