Зөлфәт - Бер көйрәтик, гомер = Давай поговорим, жизнь
- Название:Бер көйрәтик, гомер = Давай поговорим, жизнь
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:неизвестно
- Год:неизвестен
- ISBN:978-52-9803300-8
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Зөлфәт - Бер көйрәтик, гомер = Давай поговорим, жизнь краткое содержание
Бер көйрәтик, гомер = Давай поговорим, жизнь - читать онлайн бесплатно ознакомительный отрывок
Интервал:
Закладка:
Бу көннәр – Шекспир каләменә генә лаек трагедиянең җан өшеткеч финалы. Юк, бу фаҗига өчен Татарстанның да, халкыбызның да тамчы кадәр дә гаебе юк. Бөек шагыйрәне гомеренә дөнья буйлатып айкап-чайкап йөрткән язмыш чая һәм афәтле бу шәхес өчен Алабуганың аулак йортында элмәк әзерләп куйган булган. Аның иҗаты – эчендә кош тырпылдаган сүзләргә әверелгән фаҗигале музыка. Аны аңлар өчен, тояр өчен дөньяның гадәти үлчәмнәрендә генә калу җитми.
Кыргыйлыктан чыгып, Тәңрегә йөз юнәлткән җәмгыятьтә адәм балалары шундый югары сәнгатьнең кадерен белә башлады. Менә шул чакта шигъриятнең асыл сәгате сугачак. Тик, ни аяныч, бездә әлегә шигърият кайгысы түгел... Хәер, җир куенындагы алтын бөртекләрнең беркая да ашыгасы юк. Аларның төсе уңмый, ә бәһасе арта гына бара.
Ходай кушып, Марина Цветаеваның каберенә таш куярга туры килде миңа. Аның югалып табылган кабере өстендә язмышлар хакында уйланып, бик озак басып тордым.
Йөрәк әрнүе сатылмый. Аның бәһасе юк. Адәм балаларының парламентларсыз гына кабул иткән конституциясе – шигърият. Тарихның шигъри вариантын өйрәнмәү, өйрәнүне теләмәү катаклизмнарны китереп чыгара тора.
Туганлыкның кан тибеше – шигырь. Лев Толстой кабере янындагы агачтан коелган яфракларны Мөслимнең Яңа Сәет авылы яныннан ага торган тын ерганакка – Коргылдыга алып кайтып агыздым. Калганнарын Тукай каберенә илтеп салдым. Лермонтов туфрагын әнкәм каберенә сиптем. Коперникның туган йорты нигезенә Тукай туфрагын куштым. Үземнең шушы мәҗүсилектән күңелем хушланды.
«Бисмиллаһи, дип башладым бу бәетнең башларын» – бәетләр әнә шулай башланган. Шигърият – дога. Шигърият – турыдан-туры Аллаһы Тәгаләгә мөрәҗәгать.
Шигырь көчленең кулында камчы булганчы, бичараның керфегендә тамчы булсачы! Сәясәтчеләр, әгәр намуслары исән-имин икән, шагыйрьләрнең шигырьләреннән программа төзесеннәр, закон язсыннар. Чын шигырь уен яки куен гына түгел. Шигырь – назлы бишек тә, яу атының сыртына салынган ияр дә. Күңел чытырманыннан йолкып, аралап алган кыргый шигыремне һәркемнең аңларына ышанып, күкрәк тутырып укый алырмынмы? Ә бит укыйсы килә, ишеттерәсе килә. Шигырь – чытырманнан яңгыраган былбыл авазы. Күп кирәк түгел: аның кайчан сайраганын бел дә, таңгы чирәмгә чалкан төшеп, мең яшәгән имәнгә башыңны куеп, иртәнге алсу болытларга карый-карый тыңла да тыңла...
Шигырь язу өчен күңелнең мөлдерәп тулуы, соңгы тамчының ташуы кирәк. Мордва ягындагы Рузаевка станциясеннән ерак та түгел бер авылда – Шәриф Камалның туган авылы Пешләдә булган бер вакыйга күп еллар буе гел җанымны сыкратып торды.
Шагыйрьне язмыш тоташтан эзәрлекли икән. Күп еллар узса да, куып җитә, каршысына чыгып баса икән. Шигырь – язмыш.
Сүземне йомгаклап, сезгә шигырьләр укытасым килә. Шагыйрь хакында гына түгел ул. Ул шагыйрь язмышы, шигырь язмышы хакында. Язылу тарихы – шигырьләрнең үзендә.
Зөлфәт 1992I
Ниләр булды сиңа, и моңлы зат,
Ник җыр иттең аһлы сүзеңне? –
Даладагы учак яннарында
Тыңлыйсылар килә үзеңне!
Ходай сулышы
Инде кайтмас яшьлек
Йә якында,
Йә еракта учак кабыза,
Якын-ерак айкала да ялкын,
Бәгырьләрне өтә... Җан сыза!
Шул баш бирмәс еллар – кайнар яшьлек
Уңны-сулны белмәс булганга –
Кагылганмын былбыл оясына
Һәм басканмын кара еланга...
Дөрли генә яшьлек, ут шикелле,
Сүнмәс, капмас өчен кабынган –
Кичке шәфәкъләрдә учак кабыз
Кичәге таң офыкларыннан!..
...Ходай сулыш өргәч, җан кергән бит
Безгә –
сынга –
үзле балчыкка!
Бәлки... тагын сулыш өрер Ходай?
«Җитте... » димә, йөрәк, ашыкма!
Ут йөгергән икән шул сулыштан
Сулык-сулык типкән бу канга, –
Димәк,
сөю булып килеп кердең
Үзең гомер итәр Ватанга!
Билләһи, дим:
гомер дигәнебез,
Еллар белән санап карасаң,
Мең афәтле еллар түгел һич тә –
Мәхәббәтле еллар лабаса!
Чәчләремне җилләр тараганда,
Уйларымны еллар тарады –
Йөрәгемне былбыл чакты минем,
Кара елан миңа сайрады.
...Ник тоташтан гашыйк булам һаман?
Алгысытыр еллар күп мәллә?
Ходайның бер Кашка Тәкәсеме?
Яшәр җирем Изге Күк мәллә?
...Туймас-төкәнмәс бу гыйшкым өчен
Ни диярмен анда – азакта?
Яратудан кылган гөнаһларым
Саналмасмы икән савапка?
Уйнаклап кан,
әйбәт җөмләләрне
Яшьтән шигырь итеп мин шаштым –
Болар миңа савап саналмас шул...
Болар –
минем бетмәс гөнаһым!
Китмәс өчен килде, ахры, яшьлек...
Тетрәп,
дөнья онытылганда
Кагылам гел былбыл оясына
Һәм...
басам гел кара еланга!
Рәхмәт, дөнья,
Язмышның син миңа
Тоташ шигырьлесен сайладың, –
Йөрәгемне былбыл чакты минем,
Һәм өздереп елан сайрады!..
Упкын төпләрендә гөлләр үскән
Кыяларны белеп сайладым...
Мин
былбылдан сезне чактырырмын,
Тыңлатырмын елан сайравын.
Җиде юл чаты
Әллә нинди яман бер киная,
Ым бар сыман тоя күңелем –
Белгәнгәме кемне йотканлыгын
Мең тугыз йөз утыз җиденең?
Язмыш шулай сайлаганмы әллә
Иҗади җан сулар вакытны?
Дәшкән еллар
Дантесларны түгел –
Күн киемле бозбаш маңкортны!
Гигант илнең табигате шундый,
Һаман да шул шомлы җил исә –
Күр –
Пушкинны кача-поса җирләү
Нәкъ безнеңчә – утыз җидечә!
Тарихыңнан кая качмак кирәк? –
Гүзәл храмны бу ил бар кылган...
– Бүтәннәргә төземәсеннәр! – дип,
Осталарның күзен чукыган.
...Сәер «җиде» һаман җанга тиде –
Егерме лә җиде яшендә
Үлеп, халкын Тукай ятим итте...
Артык сергә мәллә төшенгән?
Афәт арты афәт... Бу зур илгә
Кем каргышы тиде? Ник тиде? –
Октябрьле бер ел ымсындырды! –
Тик ул –
мең тугыз йөз унҗиде...
Хәер, дуамал ил сан тылсымын
Санга сукмас иде... Болай да
Элеп кенә ала, селкеп сала –
Җан котыла качып Ходайга...
Белми генә китте микән Пушкин
Газраилнең атта җиләсен –
Шагыйрьләрне дуэльләрсез генә
Аулар утыз җиде киләсен?
Юньле илдә юньле шагыйрьләрне
Көтәр иде җиде юл чаты...
Ил шагыйрьсез калмас... Әмма бу ил
Күпне алды... Азны югалтты –
Азны... тере язны югалтты!
Нәсел тамгасы
Ерак бабайлардан килгән тамга,
Безнең тамга – нәсел тамгабыз...
Әткәемә килеп ирешкән ул...
Нәсел тере! Исән калганбыз!
Ул тамганы әткәй,
өй салганда,
Балта белән чапты нигезгә. –
Хәтерләп кал, улым, бу тамганы
Һәм яман сүз аңа тигезмә!
Бу тамгада –
адәм, фикер, очыш...
Шулар һич тә туктап калмасын!
Тапшыра күр, берүк, оныкларга –
Бу тамганы сулар агызмасын,
Бу тамганы утлар алмасын!
Интервал:
Закладка:
