Зөлфәт - Бер көйрәтик, гомер = Давай поговорим, жизнь

Мөселманның бары үзеннән гел
Аллаһ йортын чирү иштергән.
Табылган бит шундый мөртәт затлар –
Кара төндә иблис өшкергән!

Риваять бар: илдә иң беренче
Манараны кискән бер бәндә,
Бар халыкның тәкбир әйтә-әйтә
Үксеп елаганын күргән дә

Шаркылдап бер көлгән:
– Һай, ахмаклар!
Күрдегез – зур гөнаһ эшләдем!
Ә ник Аллаһ миңа җәза бирми?!
Ник башыма яшен төшмәде?!

Ак чалмалы мулла шунда аңа
Кырыс хөкем булып калкынган:
– Үз җәзасын Ходай биргән инде –
Мәхрүм иткән сине акылдан!

...Мәчет манарасы кисүчеләр...
Илемдә күп юллар кичеп, мин
Шулар хакында
гел шомландыргыч,
Яман хикәятләр ишеттем.

Кот кунмаган алар нәселенә,
Һәммәсенең яман язмышы.
Уйлап-уйлап әйтеп куярлар гел:
– Җибәрми шул мәчет каргышы!

Каян тапкан теге денсез затлар
Җанын сатар шундый имгәкне? –
Мәчете бар һәрбер авылның үз
Геростраты булган, димәк ки!

...Мәчетле чор кайтты...
Ә кем әйтер,
Агым, диеп, кире агылмас,
Кабат күккә ашкан манарага
Яңа Герострат, дип, табылмас?!
Йә, кем әйтә ала?!

Күзгә генә күрендеме әллә,
Саташканда төштә күрдемме, –
Өнсез итте, сүзсез итте мине
Кара көне мескен бер җирнең!

«Бер җир» дигән җирдә,
Киртә корып,
Ясаганнар чучка җәйләве...
Ниндидер көч:
«Күрәсен күр!» – диеп,
Шул җәйләүгә мине әйдәде.

Рәхәт чигә монда мырыйк заты –
Танау белән кәзне ерт, актар! –
Дуңгыз нәҗесенә чумган инде
Чәчәк өчен үскән куаклар...

Чирәмлекне аунар саз иткәннәр,
Ышкынырга җайлы ташлары...
...Шул ташларны күргәч,
Күк ишелеп,
Әйләнде дә китте башларым.

Нәҗесләнгән шул ташларның берсен
Чирәм белән сөртеп карасам...
Җаны тере һәр мөэмингә газиз
Коръән хәрефләре ләбаса!

Бу... борынгы кабер ташлары ла! –
Кайсы ауган, кайсы янтайган...
Сиңа иман китергәннәр рухын
Нигә якламыйсың, и Аллам!

Догалы таш
мәсхәрәгә төшкән,
Дуңгыз ышкынырга таш калган...
Яки кавем юкка чыккан монда,
Яки кавем... иман ташлаган! –

Дияр идең...
Юлыктым мин моңа
Үзебездә,
читтә түгел лә! –
Елгалары бөтерелеп аккан
Исән, тере татар илендә...

Ә бер күмәк хуҗалыкның әнә
«Хуҗа»сына шайтан көч биргән, –
Зиратны ул кат-кат сөрдергән дә
Шунда... карабодай чәчтергән!..

Юкса җан бит һәркемдә дә бары
Тик бер генә көнлек күбәләк...
Кем өчендер ул – мәңгелек сыман! –
Иман, ахры, качты җәяүләп.

Үз гөнаһың өчен аһ орулар
Кайтмас булып качты хәтердән...
Сөенәләр шуңа – әйтерсең лә
Явыз ристан качты кәтердән!

...Иман сатып, зина кылу бит бу
Ходайның нәкъ Үзе алдында
Асыл мөэминнәрнең оныклары
Бүген яшәп яткан авылда...

Илдәшем минем, сөйләшик, дисең
Илдә гарасат уйнаган чакта...
Нинди көннәр бит кайтмаска китә!
Нинди төннәр бит китмәскә кайта!

Килгән бу төннәр китәр, дисеңме,
Көн кайтыр көннәр җитәр, дисеңме?
Үлмәс-терелмәс ил җәйрәп ята –
Калка да бата, бата да калка...
Ни дип сөйләшик, илдәш, бу хакта?!

Ничекләр түзә комнары,
Ничекләр түзә яры? –
Вакыт адымнары сыман
Ыгымның агымнары...

Чиге бар микән дөньяда
Шулкадәр ыргылуның?
Туктата алмастыр сине
Кыямәт хәтта, Ыгым!

Табан астыннан комнарны
Умырып ала Ыгым...
Кинәнә Җир синең көчтән:
– Йә, тагын... тагын, ныгым!
...Күрсәт, Ык, тагынлыгың!

Талпынган тере суым син,
Алкынган тере суым,
Төн йокылары белмәгән
Гашыйклар сере –
Ыгым...

Гомернең адымнары бу
Ыгымның агымнары,
Ыгымның агымнары шул,
Агымның ырымнары –
Гомерлек ырымнарым!

Тыңлыймчы ак тынлыгыңны,
Ак бәсле тугай...
Сискәнеп куйды таңтирәк –
Төш күрә бугай...

Таңтирәккә язлы төшләр
Кергәнме әллә? –
Яздан адашып былбылы
Килгәнме әллә?

Кунгандыр былбыл нәкъ шушы
Тирәкне сайлап,
Үзе белгән сөю җырын
Туйганчы сайрап.

Йокыга чумган тирәкне
Сискәндергәндер –
Таңтирәкнең җаныдыр – җыр,
Ә җан – бердәнбер...

Шулайдыр... Ак бәсле тугай
Тынлыгын җуйды –
Сискәнде кинәт таңтирәк,
Ак бәсен койды.

...Гаҗәеп мәле җиһанның...
Актан ак йокы...
Хәтта йолдызлы күкне дә
Сарыган сыкы...

Татар җыры... Бер юлдашның
Әйткәне искә килә:
– Сезнең җырларны тыңлавы
Авыр бит... җанга тия!

Тугарылып алмыйсыз бер –
Санаулы бит һәр көне!
Сез, татарлар, җырлашмыйсыз –
Елашасыз шикелле...

...Хаклысың, юлдаш!
Күргән һәм
Көн иткән гомерендә
Уйлаган уйга иңә шул,
Җырлаган җырга иңә.

Бетмәс-төкәнмәс аһ-зарлар
Җырдан җырга күчкәннәр:
«Сөялеп ял итә торган
Талларымны кискәннәр...»

Ничек һаман исән татар?
Ничек калды? Бетмәде?
Атлаган саен бит аның
Киселгән өметләре!

Хәлләр бөтенләй башка шул:
Җиңелсә горур халык,
Җиңүче туйдан туктамас,
Гомерлек үчен алып

Изәр дә сытар горурны,
Гарьләнеп үзе өчен,
Моңарчы шушы горурга
Тезләнгән тезе өчен!

Үч алып туймас!
Китәр үч
Гасырлардан гасырга,
Җиңелгәннең сыкранулы
Өмете күчәр җырга.

Әйе, җанга тияр бу җыр,
Искәртеп торыр һаман:
«Түз! Хәлең җый! Көнең килер,
Синеке булыр заман!»

Һай бормалы, бормалы ла,
Бормалы җырларыбыз
Җанга тия:
– Көн киләчәк!
Күз ачып уйланыгыз!

Кайларга барып сөялеп,
Кайларда хәл алсын ул?
Ничек кенә аягүрә
Горур килеш калсын ул?

Атлаган саен, упкынга
Эткәннәр дә төрткәннәр –
Күз алдында намазлыгын
Ертып ыштыр иткәннәр!

Күпме балталар чабылып,
Туралган тамырлары,
Тамыр ярасыдай сызлап
Сыкраган моң-җырлары...

Шашар иде бүтән халык
Шулкадәр тилмерүгә,
Һәр җыры шаһит Милләтнең
Богаулы гомеренә!

Җиңүче безне алай да,
Болай да иткән була!
Җиңелгәнбез... Җиңелгәннең
Җырлары бүтән була...

Хәер, мескен дә җиңелә,
Һәм җиңелгән мескенгә
Һич тә каныкмый җиңүче
Һәм биеми өстендә!

Уйланыгыз!
Кара язмыш
Алып китмәсен кире!
...Менә шунда инде, юлдаш,
Сезгә бик авыр тоелган
Безнең җырларның сере...