Вадим Грушевский - Исландские сказки / Íslensk ævintýri

Svo bar við að kóngur missti drottningu sína; syrgði hann hana mjög og sat oft á haugi hennar og sinnti ekki ríkisstjórn. Ráðgjöfum hans og hirðmönnum þótti svo mikið mein í þessu að þeir gengu fyrir kóng og báðu hann hætta harmatölum sínum og buðust til að fara og leita honum kvonfangs. Honum líkaði þetta ráð vel, en bað þá um að taka hvorki eyjafífl, annesjafljóð né skógarkonu.

Þeir hétu honum góðu um það(так они ему /по-хорошему/ пообещали; heita e-m – обещать кому-л. ) og bjuggust síðan til ferðar(и отправились в путь; búast til ferðar – собираться в дорогу; búast – готовиться ) . Fengu þeir svo hafvillur miklar og sjóvolk(сбивались они с курса не единожды и много тягот претерпели: «получили они тогда сбитий с курса много и морских тягот»; hafvilla – сбитие с курса; haf – море; океан; villa – сбивать с пути; sjóvolk – тяготы морского путешествия; sjór – море; volk – тяготы; плаканье ) og gekk þeim seint ferðin(и долго они так плавали) . Loksins sáu þeir sorta mikinn fyrir stafni(наконец увидели они, как перед носом корабля /расстилается/ густой туман; sorti – чернота; темнота; затмение; stafn – форштевень; нос ) og það með að þetta var eyland(и /при этом/ это был остров) . Þeir gengu á land og fóru þangað til þeir komu að tjaldi einu(они пристали к берегу и шли до тех пор, пока не пришли к одной палатке) . Sáu þeir þar fríða konu(увидели они там прекрасную женщину) sem sat á stóli og var að greiða hár sitt með gullkambi(которая сидела на стуле и расчёсывала волосы золотым гребешком; stóll – стул; greiða – расчёсывать; kambur – гребешок ) . Hún spurði þá hvert þeir væru að fara(она спросила, куда они путь держат) og hvert erindi þeirra væri(и что у них за дело) . En þeir sögðu til hið sanna(а они рассказали ей всё, как есть: «правдивое»; hið – форма среднего рода ед. числа от определённого артикля hinn; sannur – правдивый ).

Þeir hétu honum góðu um það og bjuggust síðan til ferðar. Fengu þeir svo hafvillur miklar og sjóvolk og gekk þeim seint ferðin. Loksins sáu þeir sorta mikinn fyrir stafni og það með að þetta var eyland. Þeir gengu á land og fóru þangað til þeir komu að tjaldi einu. Sáu þeir þar fríða konu sem sat á stóli og var að greiða hár sitt með gullkambi. Hún spurði þá hvert þeir væru að fara og hvert erindi þeirra væri. En þeir sögðu til hið sanna.

Hún sagði(она сказала) : „Það er þá líkt á komið með kóngi yðar og mér(значит, с вашим королём произошло то же, что и со мной; yðar – ваш /вежливая форма/ ) ; því fyrir stuttu hef ég misst mann minn(ведь недавно я потеряла мужа; fyrir stuttu – недавно; stuttur – короткий ) . Hann var yfirkóngur tuttugu smákónga(он был главным из = властителем двадцати королей; yfirkóngur – «верховный, старший» король; yfir– – главный; smákóngur – «малый» король; мелкий князёк; царёк ) ; víkingar réðust á ríkið(викинги напали на королевство; víkingur – викинг ) , kóngur féll(король пал; falla – падать ) , en ég flýði hingað(а я бежала сюда) .“

Hún sagði: „Það er þá líkt á komið með kóngi yðar og mér; því fyrir stuttu hef ég misst mann minn. Hann var yfirkóngur tuttugu smákónga; víkingar réðust á ríkið, kóngur féll, en ég flýði hingað.“

Báðu þeir hennar svo til handa kóngi sínum(стали они её тогда просить выйти замуж за их короля; biðja e-n /sér/ til handa – делать кому-л. предложение руки /и сердца/; hönd – рука ) og tók hún þeim málum vel(и она приняла их предложение: «приняла их речи благосклонно») . Síðan stigu þau öll á skip(тогда поднялись они все на корабль) og gekk þeim ferðin vel heim(и благополучно прибыли домой).

Báðu þeir hennar svo til handa kóngi sínum og tók hún þeim málum vel. Síðan stigu þau öll á skip og gekk þeim ferðin vel heim.

Þegar kóngur sá til ferða þeirra(когда король увидел, что они прибывают) lét hann aka sér í vagni til strandar(приказал он отвезти себя в повозке к берегу; aka – ехать; vagn – повозка; экипаж ) og bauð hann drottningu að stíga í vagninn hjá sér(и пригласил королеву сесть к себе в повозку; stíga – шагать, ступать; подниматься; садиться /на лошадь, на судно/ ) og var þeim svo báðum ekið heim(и они вместе поехали: «их обоих отвезли» домой).

Þegar kóngur sá til ferða þeirra lét hann aka sér í vagni til strandar og bauð hann drottningu að stíga í vagninn hjá sér og var þeim svo báðum ekið heim.

Með því kóngi geðjaðist vel að drottningu þessari(поскольку королю понравилась эта королева; e-m geðjast að e-m /e-u/ – кому-л. нравится кто-л. /что-л./; geð – нрав; настроение ) hóf hann bónorð sitt til hennar(сделал он ей предложение; hefja – поднимать; bónorð – предложение руки и сердца; bón – просьба; orð – слово ) og tók hún því vel(и она приняла его) . Lét hann þá efna til mikillar veislu(приказал он тогда устроить большой пир; efna til veislu – устраивать празднество; efna – выполнять; устраивать; veisla – празднование; банкет ) og drakk brúðkaup sitt til hennar(и сыграли они свадьбу; drekka brúðkaup – сыграть: «выпить» свадьбу ) . Sigurður kóngsson skipti sér lítið af stjúpu sinni(королевич Сигурд сторонился своей мачехи; skipta sér af e-m – иметь дело с кем-л. ) og vildi sem minnst eiga saman við hana að sælda(и желал как можно меньше с ней видеться: «иметь дел»; sem minnst – как можно меньше; eiga mikið/lítið saman við e-n að sælda – иметь/не иметь дела с кем-л.: «иметь много/мало дел с кем-л.»; sælda – просеивать ).

Með því kóngi geðjaðist vel að drottningu þessari hóf hann bónorð sitt til hennar og tók hún því vel. Lét hann þá efna til mikillar veislu og drakk brúðkaup sitt til hennar. Sigurður kóngsson skipti sér lítið af stjúpu sinni og vildi sem minnst eiga saman við hana að sælda.

Nú líður og bíður(вот проходит время; líða – проходить; течь; bíða – ждать ) þangað til drottning verður veik(до тех пор, пока королева не заболела; verða veikur – заболеть: «стать больным» ) og þótti kóngi það illt(и король из-за этого опечалился; þykja e-m illt – не нравиться кому-л.: «казаться кому-л. плохим» ) . Spurði hann þá drottningu(спросил он тогда королеву) hvort þetta mundi verða helsótt eða skrópasótt(смертельная ли это болезнь или притворная; helsótt – смертельная болезнь; hel – смерть; царство мёртвых; Хель – властительница царства мёртвых; sótt – болезнь; skrópasótt – симуляция болезни; skrópa – симулировать болезнь; прогуливать ) . En hún lést ætla(но она дала понять) að það mundi verða helsótt(что болезнь, вероятно, смертельна) og bað hún kóng að gera það fyrir sig(и попросила короля сделать так /для себя/) að láta Sigurð son sinn vaka yfir sér þrjár fyrstu næturnar í herbergi því(чтобы Сигурд, сын его, бдел над ней три ночи в тех покоях; vaka yfir e-m – бдеть над кем-л. ) sem hún tók til(в которых она будет почивать; taka til e-s – пользоваться чем-л. ) þegar hún væri dáin(когда она умрёт).

Nú líður og bíður þangað til drottning verður veik og þótti kóngi það illt. Spurði hann þá drottningu hvort þetta mundi verða helsótt eða skrópasótt. En hún lést ætla að það mundi verða helsótt og bað hún kóng að gera það fyrir sig að láta Sigurð son sinn vaka yfir sér þrjár fyrstu næturnar í herbergi því sem hún tók til þegar hún væri dáin.

Fór nú svo sem(оказалось так, что) drottning gat til(королева оказалась права: «догадалась»; geta til e-s – догадаться о чём-л. ) að þetta var helsótt(что болезнь была смертельной) og lét kóngur flytja lík hennar í herbergi það(и приказал король перенести её тело в те покои) sem hún hafði til tekið(в которых она почивала) og búa um það eins og hún hafði sagt fyrir(и положить его так, как она велела; búa – приготовить; búa um – приготовлять постель; segja e-ð fyrir – предсказывать; segja fyrir um e-ð – давать указания о чём-л. ) . Síðan bað kóngur son sinn að vaka yfir líkinu(потом попросил король своего сына побдеть над телом) , en hann mæltist undan því í fyrstu(но тот отказался от этого поначалу; mælast undan e-u – уклоняться от чего-л. ) . Kóngur varð þá byrstur við hann(король тогда разгневался на него; byrstur – строгий; суровый ) og skipaði honum það(и приказал ему это; skipa – велеть ) svo Sigurður þorði ekki annað en lofa að gera það(так что Сигурду не оставалось ничего другого: «не осмелился ни на что другое», как пойти и сделать это; þora – осмелиться ).