Komil Allamjonov - Allamjonov aybdor

Chipta sotib oʻtirishni oʻrtoqlarimga topshirdim. Hech qaysisi pul soʻrab ota-onasini bezovta qilmadi. Bu tashkilotchining, yaʼni mening bosh ogʻrigʻim edi. Ota-onam meni qoʻllab-quvvatladi.

Homiylar bilan ham oʻzim kelishdim. «Aylin» turk pechenyesi maktabimiz hisob raqamiga 25 ming oʻtkazdi. Maktab direktori shundan bir yarim ming soʻmni ovoz kuchaytirgich – usilitelga deb berdi. Qolgan pulni koʻrmadim. Direktor bizni chuv tushirdi.

Yana bir hamkorimiz «Radio-peydj»1 boʻldi. Konsertimiz haqida tekinga eʼlon berishdi. «Nestle» kompaniyasi esa oʻzini zontlarini oʻrnatib, stakanda kofe tarqatdi. Yana uch-toʻrtta homiyni koʻndirish uchun tijorat taklifi bilan butun shaharni aylanib chiqdim. Boshqa hech kim rozi boʻlmadi.

Ravshan Sobirov, Guli Tolipovaning menejerlariga, boshqa artistlarga ham qoʻngʻiroq qilib, konsertda chiqib berishlarini soʻradim. «Tomsuvoq»qa koʻndirdim.

Tabiiyki, mingta chipta sotolmadik, ikki yuztasi ketdi, xolos. Homiylarning oldida sharmanda boʻlmaslik uchun boʻsh joylarni mehmonlar bilan toʻldirdik. Mehribonlik uyi direktoriga iltimos qilib, tarbiyalanuvchilarini opkeltirdim.

Hamma yigʻildi. Ammo… birorta artist yoʻq. Qoʻngʻiroq qilaman, hech qaysisi javob bermaydi. Odamlar qarsak chala boshladi, oradan bir soat oʻtdi, bittasiyam kela qolmaydi.

Bir balo qilib, endigina tanilayotgan Davron Ergashevni topdik, konsertni shu boshlab berdi. Omadim chopib, tadbirni olib borishga professional boshlovchi ham chiqib qoldi. Keyin Otabek Madrahimovga oʻxshab ketadigan bir yigitni koʻrsatishdi. Chiroqlar oʻchirildi, maxsus effektlar yoqildi, yigitchani sahnaga chiqarib yubordik, fonogramma ostida «kuyladi».

Viktorina oʻtkazildi, «Nestle» kofelari tarqatildi. Xullas, prodyuser degan nomimni oqladim.

Faqat kimdir «Nestle» zontigini oʻmarib ketibdi. Oyimga qoʻngʻiroq qilib, shuniyam yetkazishdi. Oʻrniga oʻzlarining soyabonlarini koʻtarib kelibdilar. Yoʻqolgan zont egalari matohlari qanchayam dollar turishini aytishdi. Onam dollarda oldi-berdi qilib yurgan boʻlsalar ham mayli ekan.

Men «Nestle» direktoridan qarzimizdan kechishini yalinib soʻradim. Oʻshanda nega bizni kechirganini bilmayman. Koʻziga judayam ayanchli va rostgoʻy koʻringan boʻlsam kerak-da. Konsertdan tushgan foydani oʻrtogʻim va sherigim Sardor bilan sovurib yubordik. Eng zoʻr koʻzoynak, krossovkalar sotib olib, oʻzimizni xuddi ommaviy tadbirlar direktorlaridek tuta boshladik. Oyimga boʻlsa olgan oʻn mingimdan ming soʻmgina qaytardim, orttirganim shu boʻldi.

Baribir konsert chiroyli oʻtdi. Shu sakkiz yuz kishilik tadbirni oʻtkaza olganimiz ham bir omad, deb oʻylayman. Yaratganning qoʻllagani bu. Agar qoʻshiqchilar kelmaganida, bilmadim nima boʻlardi, sahnaga oʻzim chiqib ketarmidim…

Bizning yoshligimizda biznes qilish bir avantyura, gʻirt tavakkalchilik edi. Hozir boʻlajak tadbirkorlarga aniq, har tomonlama puxta biznes-reja tuzishni, pul bilan imkoniyatlarni chamalashni, bozor va raqobatchilar ishini tahlil qilishni oʻrgatishadi. U paytda esa biz ishni oldi-orqamizga qaramay boshlab yuborardik. Tayinli bir rejaning oʻzi boʻlmasdi. Xuddi eshkaksiz qayiqqa oʻtirib olib, oqim qaysi tomonga olib ketsa, manzilimiz shu ekan, deb ketayotgan sayohatchilarga oʻxshardik. Pul topish uchun nima qilish kerakligini keyinroq tushuna boshladim. «Soliq-info» loyihasi ana shunday paydo boʻldi.

1 «Radio Peydj Semurg» – peyjing kompaniyasi.

IV

Soliq-info

Karimov davrida hamma muharririni taniydigan, ismini biladigan yagona mustaqil sayt «Uzmetronom» edi. Biz har kuni proksi serverlar orqali kirib, Sergey Yejkovning «Tahririyatga xatlar» deb taqdim etadigan insayder yangiliklarini oʻqirdik. Ammo men oʻshandayoq bu maqolalarning soʻz erkinligiga umuman aloqasi yoʻqligi, shunchaki oʻch olish quroli ekanligini tushunganman.

Karimovning qabuliga kirmoqchi boʻlganlarga arzirli sabab kerak edi. Shuning uchun «Uzmetronom» xabarlarini qogʻozga chiqarib, «Matbuotda mana nimalar berilyapti…» degan bahona bilan kirishardi. «Matbuot» esa kimga buyurtma tushsa, oʻshaning ustidan magʻzava agʻdarardi. Mening familiyam bu saytning doimiy «bezagi» boʻlgan. Sergey Aleksandrovich qoʻygan har bir qadamim haqida maʼlumot berardi va xabarni chiroyli badiiy toʻqimalar bilan qorishtirishni boplardi. Maqolalarini qoyilmaqom qilib yozardi-yu, lekin faktlari ancha boʻsh boʻlardi. Gapi ishonarli chiqishi uchun oz-moz haqiqat ham aralashtirib qoʻyardi, albatta.

Meni «Parpiyevning jiyani»ga chiqargan va bor yutuqlarimni (buni koʻproq muvaffaqiyatsizlik degan boʻlardim) qarindosh-urugʻchilikka yoʻygan aynan shu odam boʻladi.

U «Soliq-info»ga majburiy obuna uyushtirilganini qoralab maqola yozgan va tagida shunday izoh qoldirgan edi: «Yurtimizda «Soliq va bojxona xabarlari» gazetasi bor-ku, yana bitta gazetaga nima hojat?» Muallif faqat bir masalaga aniqlik kiritishni unutgandi. «SBX» – xususiy nashr. Bu gazeta ham u paytga kelib, xoʻjalik hisobiga oʻtgan «Pravda Vostoka», «Xalq soʻzi», «Postda» va boshqa barcha davlat nashrlari kabi majburiy obuna hisobiga kun koʻrardi. Respublikaning deyarli 99% nashri majburiy obuna orqali tarqatilardi. «Soliq-info» ulardan biri edi, xolos. Lekin hamma «olqishlar» faqat mening boshimga yogʻildi. Vaholanki, men qonunni buzmagandim. Qolgan nashrlarning egalari bir chekkada muloyimgina boʻlib turishdi. Oʻsha davrda holat bunday edi: senzura kuchli, soʻz erkinligi yoʻq, gazetalar oʻqishli emas, hech kim sotib olmaydi. Lekin barcha nashrlarning yopilib ketishiga ham yoʻl qoʻyib boʻlmaydi. Shuning uchun davlat oʻzi bosh-qosh boʻlib, deyarli barcha gazetalarga obunani tashkil qilib berardi.

Shaxsan men buni notoʻgʻri deb hisoblayman. Administratsiya rahbari oʻrinbosari qilib tayinlanishim bilan majburiy obunaga chek qoʻyish haqida buyruq berdim. Gazetalarga raqamli texnologiyalardan foydalanib, dijital marketingga oʻtishni va bozor iqtisodiyotiga moslashishni taklif etdim. «Soliq-info»ni ham yopdim.

2008-yil

«Soliq-info» oʻzi qanday paydo boʻldi? Parpiyev bir necha marta «SBX» gazetasining muassisi Mixail Markovich Perperga gazetani tuzukroq chiqarish, sifatli qogʻozda, ranglarini tiniq qilib chop etish kerakligini gapirgan. Haqiqatan, gazetaning qogʻozi oʻta arzon, koʻrinishi talabga javob bermasdi. Mixail Markovich har safar «xoʻp», deb, yana oʻz bilganini qilardi. DSQ raisiga yoqmagani uchungina gazetaning tannarxini oshirishdan maʼno yoʻq, deb hisoblar edi.

Perper raisning aytganini qilavermagach, Parpiyev navbatdagi xizmat yigʻilishida hammaning ichida mendan: «Gazeta chiqarish qoʻlingdan keladimi? – deb soʻradi. – Qogʻozi ham, bosmasi ham sifatli boʻlishi, foydali maʼlumotlar bilan boyitilishi kerak.»

Albatta qoʻlimdan keladi! Soliq qoʻmitasida bir dunyo maʼlumot boʻlsa! Buxgalterlardan doimiy savollar kelib turar, soliq inspektorlari ularning har bittasiga alohida yozma javob berishardi. Bu javoblar esa hamma uchun foydali edi.

Ammo bitta muammo chiqib qoldi. «SBX»ni barcha davlat tashkilotlari buxgalterlari olishlari shart edi. Bizning gazeta ham oʻzini qoplashi uchun obunani yoʻlga qoʻyishimizga toʻgʻri kelar ekan.

– Hal qilamiz, – dedi rais. – Asosiysi, gazetani yaxshi, foydali, sifatli tayyorlang! DSQning rasmiy bosma nashri boʻladi.

Shu joyida bir gap aytay. «Soliq-info»ning ixtiyoriy xaridorlari ham koʻp edi. Gazeta buxgalterlarga maʼqul keldi, ularning doimiy ish quroliga aylandi. Ular, yaʼni «Soliq-info»ga oʻz xohishi bilan obuna boʻlganlar haqida hech kim bilmaydi. Lekin DSIning1 «obuna boʻlish shart» degan qoʻngʻiroqlaridan norozilar hamma yoqqa shov-shuv koʻtardi.

Eng birinchi ofisimiz yertoʻlada joylashgandi. Gazeta chiqarish – murakkab jarayon. Qiziqarli material toʻplashning oʻzi yetarli emas. Gazetani sahifalash, chop etishning sir-asrorini ham bilish kerak.

Biz Rossiyaning shu yoʻnalishdagi hamma nashrlarini oʻrganib chiqdik. Gazetani rosmana qoʻllanmaga aylantirsa boʻlar ekan, unda interaktiv – buxgalterlar bilan muloqot, savol-javoblar berib borishimiz shart, degan xulosaga keldik.

«Soliq-info»ni har tomonlama «SBX»dan yaxshiroq qilib chiqarishga harakat qildik. Seminarlar oʻtkazib, muammoli masalalarni koʻtarardik. Viloyatlarga ham borganmiz. Soliq sohasidagi mutaxassislar bilan butun mamlakatni aylanib chiqqanmiz. Tadbirkorlarni yigʻardik, ular savollariga professional ekspertlardan toʻla-toʻkis javob olishardi. Qisqasi, shu ishga jon-jahdimiz bilan kirishib ketdik.

Biz uchun gazetaning jonli boʻlishi muhim edi. Har bir ruknni davomli yuritishga erishdik va bu oʻzini oqladi. Mavzular sondan songa kengroq yoritib berilar, natijada, oʻquvchilar davomini kutardi.

Soʻrovnomalar oʻtkazib, u yoki bu muammo boʻyicha tadbirkor va buxgalterlarning fikrlarini oʻrganib chiqqanmiz. Ijtimoiy tarmoqlar paydo boʻlganida, biz ulardan birinchilardan boʻlib foydalana boshladik.

Maqolalarni oʻzimizda ishlaydigan soliq maslahatchilaridan tashqari Moliya vazirligi va Soliq qoʻmitasi mutaxassislari tayyorlar, gazetada jurnalistlar deyarli yoʻq edi. Dolzarb mavzularni koʻtarishga, tezkor maʼlumotlar berishga harakat qilardik. Bugungi kun tili bilan aytganda, biz yangiliklarni yaratayotgan edik.

Dadil ayta olamanki, «Soliq-info» tufayli buxgalterlarning tushunchasi oʻzgara boshladi, kasbiy malakasi oshdi. Gazeta DSQning rasmiy nashri boʻlgani uchun buxgalterlar juda katta mablagʻlarni tejashga, soliq sohasida huquqbuzarlikning oldini olishga, umuman, soliq tizimini optimallashtirishga yordam beradigan eksklyuziv axborotlardan foydalanish imkoniga ega boʻldilar. Ayni paytda mutaxassis konsultant yollashga hojat qolmadi, chunki gazetaning oʻzi eng yaxshi maslahatchiga aylandi.

Boshida gazeta faqat rus tilida nashr etilardi, keyinroq oʻzbek tilida ham chiqara boshladik. Shtat 40 nafar xodimgacha kattalashdi. Ofisni Soliq qoʻmitasi qoshidagi sport majmuasiga koʻchirdik. Tahririyatimiz ancha oyoqqa turib oldi.

«Soliq-info» gazetasi majlislar zalida.

Gʻoya va takliflar berib, jamoani yoʻnaltiradigan asosiy tashkilotchi men edim. Xodimlarning qornini toʻydirish, ularni munosib maosh bilan taʼminlash ham mening vazifamga kirardi. Juda ahil jamoa yigʻildi. Bayramlar, timbildinglar uyushtirar, hatto basseynga birga borardik. Rosmana bir oilaga aylanib qolgan edik.

Men yaxshi rahbar edim va bu menga qimmatga tushdi. Meni bir meʼyorda, xotirjam yashashga qoʻymaydigan omad choʻqqisining navbatdagi pogʻonasi boʻldi bu.

Xodimlar shefning tugʻilgan kuniga syurpriz tayyorlashibdi. «Soliq-info» gazetasining maxsus menga atalgan sonini bittagina nusxada, lekin xuddi rostakam gazetaga oʻxshatib, maxsus qogʻozda chiqarmoqchi boʻlishibdi. Tipografiyadan: «Ofsetni bir nusxada bosmadan chiqarib boʻlmaydi, kamida ming nusxa boʻlishi kerak», – degan javob kelgan. Mingta boʻlsa, mingta-da. Qolganini oʻzimiznikilarga tarqatamiz, esdalik boʻlib qoladi, undanam ortsa, omborda joy koʻp… Qoʻl ostimdagilar oʻrtaga pul tashlab, maxsus sonni chop etishgan. Birinchi betda kattakon suratim, tagida sarlavha: «2017-yil: Komil Allamjonov hayotida nimalar sodir boʻldi?» Gazeta sahifalari boshidan oxirigacha oʻttiz uch yoshimgacha erishgan yutuqlarim bilan toʻldirilgan.