Ольга Дренда - Польская хонтология. Вещи и люди в годы переходного периода

Агнешка Островская-Метельская в 1990 году посещает людей – учительницу, работника монетного двора, кинорежиссера, – которые либо остались без работы, либо оказалось, что, «зарабатывая миллион, живут от зарплаты до зарплаты», то есть постепенно заваривают все больше чашек чая из одного пакетика, стараются избегать пересадок в транспорте, вместо обычного молока пьют слабый порошковый заменитель. Воздушный шарик энтузиазма сдувается очень быстро. «Мы меняем названия площадей и улиц, но разве мы сами меняемся нравственно? <���…> Молодежь сменила школьные портфели на ножи, во дворе вечером небезопасно <���…> Видео-секс-шопы, спутниковое телевидение, новые “ауди”, “мерседесы” и “порше” <���…> кровь стекает в таз у прилавка, рядом шелестят деньги», – это мелодекламация о новой действительности недооцененных Макса и Кельнера в Mamy Zahut .

Тем временем жизнь простого обывателя рисуется в период хонтологии в достаточно мрачных тонах…

«Роллс-ройс» полонийного бизнесмена Феликса Семеняса в деревне около Оструды, 1991

В ноябре 1989 года Анета Кренглицкая, студентка факультета экономики и производства Гданьского университета, получила корону Мисс Мира. Это событие становится одним из знаков, что вот приходит новая, лучшая Польша – наряду с успехами Баси Тшетшелевской («Люди на улицах стали чаще улыбаться», – говорит она о визите на родину Дэвиду Леттерману в его ток-шоу, где рекламирует новую пластинку «Лондон, Варшава, Нью-Йорк») или Иоанны Пакулы, которая играет в американских триллерах и которую журнал People вносит в список пятидесяти самых красивых людей мира. Центральная Европа становится объектом интереса, а Польшу приветствуют как младшую коллегу в клубе капиталистических стран.

«Новости» – уже не «Телевизионный ежедневник» – информируют об избрании новой королевы красоты, после чего идет сообщение, которое можно было бы озаглавить «Тем временем повсюду в Польше»: зима застала врасплох дорожников, и на нечищеной дороге в городе перевернулся Fiat 125p. Но все в норме.

Miron Białoszewski, Tajny dziennik , Znak, Krakyw 2012.

Ewa Chabros, Grzegorz Patyczak Kmita, Graffiti w PRL , IPN, Wrocław 2011.

Co nam zostało z tych lat? Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej , red. Mirosława Marody, Aneks, Londyn, 1991.

Dionizjusz Czubala, Polskie legendy miejskie , Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2014.

Marcin Czerwiński, Okiem przechodnia , PIW, Warszawa 1977.

Maria Dłutek, Wzornictwo w Polsce , Instytut Wzornictwa Przemysłowego, Warszawa 1987.

Tadeusz Doktуr, Innowacje religijne: ruchy, uczestnicy, reakcje społeczne , Mantis, Olsztyn 2002.

Janusz Dunin, Papierowy bandyta , Wydawnictwo Łуdzkie, Łуdź 1974.

Łukasz Gorczyca, Michał Kaczyński, D.O.M. Polski , Raster, BWA Zielona Gуra, Warszawa—Zielona Gуra 2010.

Gwiazda Ekspresu Reporterow. Zbigniew Blania-Bolnar, Ekspres Reporterow , KAW, Warszawa 1979.

Dorota Hall, New Age w Polsce , Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.

David Hlynsky, Window-Shopping through the Iron Curtain , Thames & Hudson, London 2015.

Arsenał ‘88: każdemu czasowi jego sztuka , katalog wystawy, Sztuka Polska, Warszawa 1988.

Teresa Kuczyńska, Mieszkanie z wyobraźnią , Iskry, Warszawa 1986.

Zbigniew Mentzel, Pod kreską. Ostatnie kwartały PRL, Puls, Londyn 1990.

Michalda, czyli proroctwo Sybilii , LG, Lublin 1990.

Mitologie popularne. Szkice z antropologii wspołczesności , red. Dariusz Czaja, Universitas, Krakуw 1994.

Arnold Mostowicz, My z kos-mosu , KAW, Warszawa 1984.

Arnold Mostowicz, O tych, co z kosmosu , KAW, Warszawa 1987.

Agnieszka Osiecka, Galeria Potworow , Prуszyński i S-ka, Warszawa 2004.

Agnieszka Ostrowska-Metelska, Pokuta po polsku , Sic! Warszawa 1996.

Anna Ostrzycka, Marek Rymuszko, Nieuchwytna siła , Rуj, Warszawa 1990.

Michel Pastoureau, The Colours of Our Memories , Cambridge 2012.

Joanna Paszkiewicz-Jägers, Moj program na 24 godziny , MAW, Warszawa 1989.

Judyta Perczak, Polska reklama prasowa , Elipsa, Warszawa 2010.

Proroctwo Krolowej Saby, od roku 875 przed Narodzeniem Chrystusa aż do wiekow poźnych , Technopol, Częstochowa 1989.

Marek Przybylik, To było tak. Dzień Targowy: coparotygodnik schyłkowego Peerelu , Instytut Wydawniczy Latarnik, Warszawa 2009.

Marcin Rutkiewicz, Tomasz Sikorski, Graffiti w Polsce 1940–2010 , Carta Blanca, Warszawa 2011.

Marzena Sowa, Sylvain Savoia, Marzi , Vertigo, New York 2011.

Roch Sulima, Antropologia codzienności , Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakуw 2000.

Mariusz Szczygieł, Jak Jadźka miała wstawić zęby , [w: ] 20 lat Nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła , Czarne, Wołowiec 2009.

Piotr Szeliński, Piotr Jankowski, Andrzej Drzewiecki, Mieszkać inaczej , Watra, Warszawa 1984–1987.

Krystyna Trautsolt-Kleyff, Wzory kulturowe u ż ytkowania i urządzania mieszkań , Instytut Wzornictwa Przemysłowego,

Warszawa 1985.

Upadek Peerelu 1986–1989 , red. Zbigniew Gluza, Agnieszka Dębska, Fundacja Ośrodka Karta, Warszawa 2009.

Piotr Wasilewski, Pionierzy i tytani polskiej reklamy , Agencja Wasilewski, Krakуw 1999.

Marcin Wicha, Jak przestałem kochać design , Krakуw 2015.

Tatiana i Tomasz Woydowie, Jak urządzić mieszkanie , Arkady, Warszawa 1990.

Janusz Wilk-Białożej, Normalni-paranormalni, Ekspres Reporterow , nr 3, KAW Warszawa 1985.

Zrob Sam. Vademecum – encyklopedia majsterkowania , Wydawnictwo Not-Sigma, Warszawa 1988.

Małgorzata Biernacka, Ubiory-upiory , “Gazeta Wyborcza”, 4.02.1991.

Anna Bikont, Paweł Smoleński, Rekiny z oficyny , “Gazeta Wyborcza”, 22.02.1992.

Teresa Bogucka, Uległość i nieufność , “Gazeta Wyborcza”, 11.07.1992.

Grzegorz Brzozowicz, Maciej Chmiel, Potwory i sierotka , “Gazeta Wyborcza”, 26.07.1991.

Michał Cichy i Marcin Baczyński, Książka na wolności , “Gazeta Wyborcza”, 12.09.1997.

Aleksandra Domańska, Z sanatorium , “Res Publica” 1991, nr 2.

Mirosław Filiciak, Patryk Wasiak, Wypo ż yczalnia rewolucji , “Polityka” 2013, nr 22 (2909).

Dick Hebdige, Shopping-Spree in Conran Hell , “Block” 1989, nr 15.

Aleksander Jackowski, Marginalia , “Polska Sztuka Ludowa” 1990, nr 3.

Joanna, Przedpokoj , “Gazeta Wyborcza”, 13.09.1991.

Joanna, Uroda przedmiotu , “Gazeta Wyborcza. Gazeta Stołeczna”, 7.05.1993.

Kompozycje parkingowo-chodnikowe. Raport z ekspozycji , “Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1993, t. 47, z. 1.

Katarzyna Kopińska-Gogłuska, Czy to jest polskie? , “Argumenty”, 3.07.1988.

Ewa Korczewska-Bauer, Stypy nie będzie , “Gazeta Wyborcza”, 21.08.1992.

Jacek Kurczewski, Drogi rekontrkultury , “Znak” 1985, nr 5.

Jacek Kurczewski („Edynburczyk”), Pokoj przechodni , “Res Publica” 1991, nr 1.

Jaka jest Polka ’92? , “Twуj Styl” 1993, nr 1.

Kolorowe akcenty , „Cztery Kąty” 1992, nr 6.

Natura, człowiek, bunt. Ekologia w komunizmie , dodatek specjalny “Tygodnika Powszechnego”, 17.04.2011, nr 16.

Navijane piractwo , “Gazeta Wyborcza”, 17.07.1991.

Dorota Pilot, Reklama szyta na miarę , “Gazeta Wyborcza”, 12.07.1993.

Plakat musi prowokować, z Romanem Cieślewiczem rozmawiają Katarzyna Bielas i Wojciech Cesarski , “Gazeta Wyborcza”, 3.06.1994.

Grzegorz Sroczyński, Książka wisiała, manikura trwała , “Gazeta Wyborcza”, 7.10.1999.

Leszek K. Talko, Wizyty u psychiatry prowadzą do zmniejszenia głowy , “Gazeta Wyborcza”, 22.12.1995.

Wojciech Tochman, Człowiek potrzebny , “Gazeta Wyborcza”, 15.01.1993.

Krzysztof Sabak, Mury nasze, kanapy wasze , “Polska Sztuka Ludowa” 1990, nr 2.

Wojciech Soporek, Piracka lambada , “Gazeta Wyborcza”, 11.02.1990.

Stach Szabłowski, Fetysze lat 80. , “Machina” 1998, nr 10.

Paweł Śpiewak, Kim jest japiszon? , “Res Publica” 1987, nr 6.

Paweł Śpiewak, Japiszony po dziesięciu latach , “Res Publica” 1997, nr 7–8.

Wojciech Wybieralski, Wzornictwo w nowej sytuacji , “Wiadomości IWP” 1992, nr 2.

Helena Zaworska, Polska na wysoki połysk , „Gazeta Wyborcza”, 30.04.1991.

А также издания: „Veto”, „Sukces”, „Auto Sukces”, „Twуj Styl”, „Świat Młodych”, „Na przełaj”, „Razem”, „Polityka”, „Wprost”, „Panorama”, „Sfinks”, „Czary”, „We Dwoje”, „bruLion”, „Gazeta Wyborcza”, „Projekt”, „Wybrzeże”, „Cinema Press Video”, „Non Stop”, „Kobieta i Życie”, „Video Świat Hanna Barbera”, „Cztery Kąty” z lat 1986–1993.

Łukasz Gorczyca, Polski szyk i klasa średnia. Działalność wystawiennicza Andrzeja Bonarskiego w latach 1986 ‒ 1991 , http://artmuseum.pl/pl/publikacje-online/lukasz-gorczyca-polskiszyk-i-klasa-srednia-dzialalnosc (дата обращения: 28.01.2016).