Масей Седнев - Раман Корзюк (на белорусском языке)

Цяпер Раман Корзюк паверыў у чуткi пра хiракiры Купалы, дзiвiўся толькi, як гэта трапiла на старонкi вiленскай газэты. Значыць, i Купала быў там, дзе толькi што быў i ён.

- Што ты ўгледзеўся, як баран на новыя вароты? Цiкава? Досыць разглядаць. Еж сала! Смачнае. I я крыху падсiлкуюся дый пойдзем. На досьвiтку пабачымся i з бацькам.

Генадзi Кандраценя падрабязна расказаў Раману пра забойства сакратара райкому партыi, пра тое, што забойства прыпiсалi бацьку - Савосту Корзюку, i пра мацi з сястрой, што сядзяць цяпер, як заложнiцы, у абрабаванай хаце на хутары - колiшнiм гнязьдзе Раманавым.

У Раманавым нутры ўзьнялося ўсё корзюкаўскае: зьвярынае вычуцьцё радзiннай крывi, на якую цяпер замахваецца вораг, гатовасьць абаранiць яе за ўсякую цану, разьюшанасьць i шчымлiвы жаль. Корзюкi, жывучы разам, не адчувалi нейкай асаблiвай супольнасьцi, злучва, цягi адзiн да аднога, наадварот, грызьлiся мiжсобку але калi разыходзiлiся, жылi ня разам, асаблiва калi разлучалiся не па сваёй волi, а з прымусу, шалелi адзiн па адным, бяда аднаго адклiкалася болем у другога, i плын корзюкаўскай крывi, супольны ўсiм, не даваў болей нiкому спакою.

Раман быў цяпер гатовы на ўсё. За ягонымi плячыма адвалiлася ўсё мiнулае, i ён парываўся наперад. Як-бы няясныя, неазначаныя й недакладныя рухi зьмянiлiся цяпер наважнасьцяй дзеяньня. Нiчога з таго, што было перад гэтым, як-бы ўжо болей не iснавала, i Раман Корзюк адчуваў сябе, як на старце. З Генадзем Кандраценем не спрачаўся, як учора, уважлiва слухаў яго, распытваў. Ён ясна ўсьвядомiў, што яго патрабуе цяпер, як нiколi раней, ягоная сям'я, гул корзюкаўскай крывi клiкаў яго.

- I я таксама не хачу тут папасьцiся чорту ў лапы, - гаварыў Кандраценя, у мяне ёсьць яшчэ й свае абавязкi, у мяне ня толькi ты, цi вы ўсе разам, у мяне гэн колькi ўсяго...

I нечакана спынiўшыся:

- Ромусь, згасi лепей сьвятло, навошта яно - ноч.

Парэзанае на дробныя кавалкi сала яны елi пры стале ў пацёмку, моўчкi, як-бы прыслухоўваючыся адзiн да аднаго. Напэўна, пачуўшы сала, пад дзьвярыма з таго боку, ад гаспадынi, пачаў мяўкаць кот.

- Каб ён здох - нядобра. Пойдзем хутчэй!

Увесь дзень Раман Корзюк быў у вадным касьцюмчыку, пабялелым ад сонца, асаблiва на плячох i сьпiне, купленым увесну ў ГУМе за сто трыццаць рублёў. Затанны, цяпер ён трашчэў, ламаўся. Рукавы ў iм кароткiя, ад чаго Раманавы рукi здавалiся яшчэ даўжэйшымi, штаны таксама, ад чаго Раман выглядаў вышэйшым. Калi Раман iшоў у гэтым касьцюме па вулiцы, ад нейкай дыспрапорцыi ён выглядаў чалавекам-гiгантам. Але якраз можа дзякуючы гэтай дыспрапорцыi, ён адразу зварачаў на сябе ўвагу, як нязвычайны чалавек, дзiўны, траха не карыкатурны, але пасвойму прываблiвы, прыгожы.

Цяпер ён узяў на руку пiджак хатняга вырабу й нiчога больш. Як быў бяз кепкi, так i застаўся. Ад сонца, дажджоў i вятроў ягоныя валасы на дзiва нiкалiва не зьмянiлi свайго колеру, толькi павялiчылiся ў абыйме, i то можа болей дзеля таго, што Раман даўно не падстрыгаўся.

Кандраценя таксама быў гатовы, з палкаю ў руках. Яны выйшлi з хаты. Дажджу ўжо ня было.

Раманава гаспадыня ня спала i ўвесь час прыслухоўвалася да шолаху й гаворкi ў свайго кватаранта, але нiчога не магла добра ўцямiць, толькi дзякуючы нейкай сваёй асаблiвай здольнасьцi здагадвалася, што Раман гаворыць з тым-жа самым чалавекам, што i ўчора. У Раманаў пакой яна не адважылася зазiрнуць - нагэтулькi нязвычайнай выдалася ёй сытуацыя. Яна вычувала, што нешта важнае адбываецца з Раманам, i ўжо баялася нават скрануцца з месца: як стаяла, так i засталася пасярэдзiне пакою, не падыходзячы блiжэй да сьцяны падслухоўваць, каб ня скрыпнуць.

I толькi, калi Кандраценя з Раманам зыходзiлi з ганку, яна кiнулася да вакна. Чалавечыя фiгуры здалiся ёй няяснымi, яна не магла распазнаць нават Рамана - з пiджаком пад пахаю, ён выглядаў нiжэйшым, бачыла й таго, што йшоў з iм побач. Абодвы яны не пайшлi па вулiцы, а завярнулiся на гарод.

6

У мiлiцыi Валю Камоцкую дапытвалi вельмi доўга, i гэтая акалiчнасьць зусiм вывела яе з раўнавагi. Старэйшы з мiлiцыянэраў, гэтаксама, як i ў хаце Раманавай гаспадынi, разглядаў яе, як важную асобу ў ланцугу злачынства, якое ён толькi што выкрыў i якое ўзьнiмаў да ступенi дзяржаўнага злачынства. Лёгiка старэйшага мiлiцыянэра сягала да таго, быццам у тых грашох i наганах, якiя ён знайшоў у Корзюка, палягае пытаньне, быць цi ня быць савецкай уладзе. Тон старэйшага мiлiцыянэра быў нагэтулькi важны i ўрачысты, а сам ён нагэтулькi самаўпэўнены, што Валя Камоцкая не магла гэтага ўсяго сьцерпiць. А прэтэнсiя старэйшага мiлiцыянэра яшчэ й на нейкую галантнасьць, якая межавала з хамствам, даводзiла Валю да скрайняй раздражнёнасьцi. На некаторыя пытаньнi старэйшага мiлiцыянэра Валя не адказвала наогул, тым ня менш старэйшы мiлiцыянэр стаўляў iх зноў, i калi Валя й другi раз не адказвала на iх, старэйшы мiлiцыянэр зьменьваў iнтанацыю i ўсё роўна дамагаўся свайго:

- Значыцца, вы катэгарычна адмаўляецеся адказваць на пастаўленае перад вамi пытаньне?

- Катэгарычна!

Старэйшы з мiлiцыянэраў пагражаў ёй, што ён пасадзiць яе ў падвал, але Камоцкая не баялася i трымалася так, як толькi яна ўмела.

Каб, напрыклад, уся гэтая справа тычылася толькi яе аднае, каб гэта было ня ў сувязi з Раманам, яна, напэўна, надала-б усяму гiранiчна-жартлiвы ход. Але ўся загвоздка была ў Рамане, i яна, узяўшы сябе пад кантроль, ацiхла, падумала, што й сапраўды гэты маньяк, чаго добрага, можа пасадзiць яе, i такiм парадкам адцягне сустрэчу з Раманам, гэтак патрэбную ёй цяпер.

Якое-ж было ейнае зьдзiўленьне, калi старэйшы мiлiцыянэр, выклiканы некiм па тэлефоне i, як можна было здагадвацца, атрымаў нейкi загад, пасьля кароткай паўзы, лiсьлiва зiрнуўшы Камоцкай у вочы, нечакана для яе, абвесьцiў ёй, што яна свабодная i можа йсьцi, пачаў прасiць у яе прабачэньня за ўсе турботы, прычыненыя ёй, нават сказаў, што арышт быў вялiкай памылкай. Адпускаючы яе, ён толькi папрасiў яе падпiсаць нановасфармуляваны пратакол.

Гэтак скончылася Валiна несамавiтае сьледства.

У манастыры Валi Камоцкай сказалi, што за ёю заходзiўся Раман, але паколькi яе ня было, ён пайшоў некуды з Ларысай - мусiць, у кiно, а можа й яшчэ куды. Пра што добрае Валiны кампанкi ёй не павядомяць, выткнуць-жа што-небудзь - заўсёды гатовыя. Асаблiва ў гэтым мастацтве вызначалася Роза Шкляр, для якой Валя Камоцкая была як-бы нейкай супэрнiцай. За Розай Шкляр надта нiхто не заляцаўся, i яна - дзiўная рэч - думала, што ў гэтым вiнаватая Валя i бадай што ненавiдзела яе. Iншыя насельнiкi манастыра - Оля Дзiчкоўская, Зiна Аўсеева, Гольдзiна, Лагоўская - трымалiся нейтралiтэту, калi й парушалi яго, дык прапарцыянальна да варожых бакоў, што ахоўвала манастыр ад якiх-небудзь больш сур'ёзных эксцэсаў. Хаця Оля Дзiчкоўская й была другiм пасьля Валi моцным характарам у манастыры, з Камоцкай яна ладзiла i жыла з ёю дружна. Дзiчкоўская ня любiла манастыра, хацела вырвацца з яго на прыватную кватэру, шукала сабе волi. Як слабейшы характар, Роза Шкляр нiколi свае нянавiсьцi да Камоцкай ня выказвала адкрыта, заўсёды як-бы старалася ёй дагадзiць.