Редьярд Киплинг - Казкi (на белорусском языке)

- О жонка майго брата, якi лятае па паветры, запомнi з гэтага часу i навекi, што ты павiнна дагаджаць свайму мужу ва ўсiм, iнакш ён раззлуецца i тупне нагою зноў, бо ён вялiкi чарадзей i вядзьмар i можа, калi яму прыйдзе ў галаву, выкрасцi палац у самога Сулеймана-iбн-Дауда... Дык жывiце ў згодзе вы абое.

Ён пацалаваў у iх крыльцы, i яны паляцелi прэч.

Тады ўсе царыцы, якiя дагэтуль усё яшчэ стаялi i ўсмiхалiся, усе, апроч Прыгожай i Цудоўнай Балкiды, павалiлiся нiцма, бо яны сказалi самi сабе: "Калi творыцца такое з-за таго, што Матылёк незадаволены сваёю жонкаю, дык што ж будзе з намi, калi мы дакучаем свайму валадару крыкамi i шалёнымi сваркамi?"

I яны накiнулi на галаву празрыстыя тканiны i, затулiўшы сабе далонямi рот, цiха, як мышы, вярнулiся да сябе ў палац.

Тады Балкiда, Найпрыгажэйшая i Цудоўная, выйшла з зараснiку пунсовых лiлеяў пад засень камфорнага дрэва, паклала руку на плячо Сулейману-iбн-Дауду i сказала:

- О пане мой, скарб душы маёй, радуйся, бо мы далi ўсiм гэтым царыцам Эгiпта, Эфiопii, Персii, Iндыi, Кiтая добрую навуку, якую яны запомняць назаўсёды.

I Сулейман-iбн-Дауд, усё яшчэ пазiраючы на матылькоў, што пырхалi-забаўлялiся ў промнях сонца, спытаў:

- О мая панi, найдаражэйшы камень маёй радасцi, калi ж гэта здарылася? Бо як толькi я зайшоў у сад, я ўзяўся жартаваць з Матылька.

I ён расказаў Балкiдзе ўсё, што ён рабiў у той час.

I Балкiда, ласкавая, мiлая Балкiда, сказала:

- О пане мой, валадар жыцця майго! Я схавалася за камфорным дрэвам i бачыла ўсё на свае вочы. Гэта я параiла Матылiсе, каб яна прымусiла Матылька тупнуць, бо я спадзявалася, што мой валадар дзеля жарту зробiць нейкае дзiва, якое напалохае царыц.

I яна расказала яму ўсё, што падумалi, убачылi i сказалi царыцы.

Тады Сулейман-iбн-Дауд устаў пад камфорным дрэвам, выставiў рукi i з весялосцю на сэрцы сказаў:

- О панi мая, асалода дзён маiх, ведай, што калi б я са злосцi або з пыхi скарыстаў у дачыненнi да царыц сваю чарадзейную сiлу, я мог бы асарамацiцца зноў, як асарамацiўся тады, калi наладзiў банкет для звяроў усяго свету. Але дзякуючы тваёй мудрасцi я пачаў чараваць дзеля жарту, каб трошкi памагчы Матыльку, i - бачыш - гэта выратавала мяне ад надакучлiвых маiх жонак. Дык растлумач мне, о панi мая, асяродак сэрца майго, як жа ты дасягнула такой мудрасцi?

I царыца Балкiда, прыгожая, велiчная, станiстая, зiрнула Сулейману-iбн-Дауду ў вочы, схiлiла, як Матылёк, сваю галаву набок i адказала:

- Па-першае, о пане мой, таму што я кахаю цябе; а па-другое, о пане мой, таму што я ведаю, што такое сварлiвыя жонкi.

I яны пайшлi ў палац i жылi шчаслiва да канца дзён сваiх.

Балкiда зрабiла ўсё з розумам, хiба не праўда?

РЫКI-ЦIКI-ТАВI

Гэта - апавяданне пра вялiкую вайну, якую адзiн на адзiн вёў Рыкi-Цiкi-Тавi ў ванным пакоi вялiкага дома ў пасёлку Сiгаулi.

Дарзi, птушка-кравец, дапамагала яму, i Чучундра, мускусная пацучыха тая, што нiколi не выбежыць на сярэдзiну пакоя, а ўсё крадзецца пры самай сцяне, - давала яму парады. Але па-сапраўднаму ваяваў ён адзiн.

Рыкi-Цiкi-Тавi быў мангуст*.

* Мангуст - парода пацукоў, пашыраная ў Iндыi. Мускусны пацук вядзецца галоўным чынам у Паўночнай Амерыцы.

I хвост i шэрсць былi ў яго, як у маленькага катка, а галава i ўсе звычкi - як у ласачкi. Вочы ў яго былi ружовыя, i кончык яго непакойлiвага носа таксама быў ружовы. Рыкi мог пачасацца, дзе надумае - усё роўна якой лапкай: цi пярэдняй, цi задняй. I так мог ён распушыць свой хвост, што хвост рабiўся падобны на круглую даўгую шчотку. I яго баявы клiч, калi ён iмчаўся ў высокiх травах, быў рыкi цiкi -цiкi -цiкi -чк!

Ён жыў з бацькам i з маткай у вузкай лагчыне. Але аднаго разу ўлетку пачалася паводка, i вада панесла яго ўздоўж прыдарожнай канавы. Ён брыкаўся i варочаўся як мог. Нарэшце яму ўдалося ўзабрацца на купку травы, што праплывала мiма, i там ён трымаўся датуль, пакуль не страцiў прытомнасць. Ачуняў ён на гарачым прыпёку ў садзе, пасярод дарожкi, увесь замурзаны, а нейкi хлопчык у гэты час сказаў:

- Мёртвы мангуст! Давай пахаваем яго!

- Не, - сказала хлопчыку мацi. - Возьмем мы яго ды абсушым. А можа, ён яшчэ жывы.

Яны ўнеслi яго ў дом, i нейкi Вялiкi Чалавек узяў яго двума пальцамi ды сказаў, што ён зусiм не мёртвы, а толькi захлынуўся ў вадзе. Таму яго закруцiлi ў вату i пачалi адаграваць каля агню. Ён расплюшчыў вочы i чхнуў.

- А цяпер, - сказаў Вялiкi Чалавек, - не палохайце яго, i мы паглядзiм, што ён будзе рабiць.

Няма на свеце нiчога цяжэйшага, як спалохаць мангуста, бо ён увесь - ад носа да хваста - напоўнены цiкавасцю. "Шныпарыць i Выведваць" - напiсана на сямейным гербе ў мангустаў, а Рыкi-Цiкi быў чыстакроўны мангуст. Ён прыгледзеўся да ваты, сцямiў, што яна не прыдатная для яды, абабег наўкол усяго стала, сеў на заднiя лапы, упарадкаваў сваю шэрстку, а тады ўскочыў хлопчыку на плячо.

- Не бойся, Тэдзi, - сказаў Вялiкi Чалавек. - Гэта ён хоча з табой пасябраваць.

- Ай, ён казыча мне шыю! - ускрыкнуў Тэдзi.

Рыкi-Цiкi зiрнуў яму за каўнер, панюхаў ягонае вуха i, спусцiўшыся на падлогу, пачаў церцi сабе нос.

- Дзiўна! - сказала Тэдзева мацi. - I гэта называецца дзiкi звярок! Па-мойму, ён таму такi ручны, што мы былi добрыя да яго.

- Мангусты ўсе такiя, - сказаў яе муж. - Калi Тэдзi не будзе падымаць яго з падлогi за хвост i не надумае садзiць яго ў клетку, ён астанецца ў нас i будзе круцiцца каля дома... Дамо яму чаго-небудзь з'есцi.

Яму далi маленькi кавалачак сырога мяса. Мяса яму страшэнна спадабалася. Пасля снедання ён зараз жа пабег на веранду, прысеў на сонейку i распушыў сваю шэрстку, каб высушыць яе да самага карэння. I адразу ж яму стала лепш.

"У гэтым доме ёсць нямала такога, што я павiнен выведаць як мага хутчэй. Маiм бацькам за ўсё жыццё не даводзiлася выведаць столькi. Астануся тут i выведаю ўсё, як ёсць".

Увесь гэты дзень ён толькi i рабiў, што шныпарыў па ўсiм доме. Ён ледзь не патануў у ванне, ён ткнуўся носам у чарнiла i зараз жа пасля гэтага апёк сабе нос аб цыгару, якую палiў Вялiкi Чалавек, бо ўзабраўся да Вялiкага Чалавека на каленi - паглядзець, як пiшуць пяром на паперы. Увечары ён прыбег у Тэдзеву спальню, каб паглядзець, як запальваюцца лямпы. А калi Тэдзi ўлёгся ў ложак, Рыкi-Цiкi прыкархнуў каля яго, але выявiлася, што ён - неспакойны сусед, бо пры кожным шолаху ён усхоплiваўся, прыслухоўваўся i бег даведвацца, у чым справа. Бацька з маткай зайшлi перад сном праведаць свайго сына, якi ўжо спаў, i ўбачылi, што Рыкi-Цiкi не спiць, а сядзiць у яго на падушцы.

- Не падабаецца мне гэта, - сказала Тэдзева мацi. - А што, калi ён укусiць хлопчыка?..

- Не бойся, - сказаў бацька. - Гэтая звярына абаронiць яго лепш за ўсякага сабаку. Калi, напрыклад, запаўзе сюды змяя...

Але Тэдзева мацi не хацела i думаць пра такiя жахi.

Снедаць ранiцой Рыкi прыехаў на веранду верхам на Тэдзевым плячы. Яму далi банан i кавалачак яйка. Ён перабываў на каленях ва ўсiх, бо добры мангуст нiколi не губляе надзеi зрабiцца мангустам хатнiм. Усе яны з маленства мараць пра тое, што яны будуць жыць у чалавечых дамах i бегаць з пакоя ў пакой.