Джон Стейнбек - Гронкi гневу (на белорусском языке)

- Ноччу, магчыма, iх там не будзе, - выказаў думку Том.

- Праверку iм рабiць я не збiраюся. Iдзi, толькi мацi не кажы куды. А то яна месца сабе не знойдзе, так занепакоiцца.

Том павярнуўся да Эла:

- Табе што, зусiм не цiкава?

- Я лепш па лагеры пахаджу.

- Дзяўчат шукаць?

- Гэта мая справа, - агрызнуўся Эл.

- А я ўсё ж пайду, - сказаў Том.

Джоўды выйшлi з саду на пясчаную вулачку мiж двух радоў чырвоных халуп. Сям-там з дзвярэй сачылася цьмянае жоўтае святло газавых лiхтароў, а ўсярэдзiне, у паўзмроку кухань-пакояў рухалiся чорныя ценi людзей. У канцы вулачкi ўсё яшчэ сядзеў каравульны, прыставiўшы драбавiк да каленяў.

Параўняўшыся з iм, Том спынiўся.

- Тут ёсць дзе памыцца, мiстэр?

Каравульны прыгледзеўся да яго ў цемры, потым сказаў:

- Бачыш цыстэрну?

- Бачу.

- Там шланг ёсць.

- А вада гарачая?

- А ты хто такi? Джон Пiрпант Морган?

- На жаль, не. Добрай ночы, мiстэр.

Каравульны пагардлiва прабурчаў:

- Гарачая вада! Яшчэ чаго захацеў. Хутка, чаго добрага, ванну прыняць захочуць. - Ён змрочна паглядзеў услед чацвярым Джоўдам.

З-за вугла выйшаў другi каравульны.

- Ты што, Мак?

- Ды ўсё гэтыя Окi паганыя. Адзiн тут пытаецца: "Гарачая вада ёсць?"

Другi каравульны апусцiў прыклад на зямлю.

- Усё праз гэтыя ўрадавыя лагеры, - сказаў ён. - Той, хто пытаўся, ручаюся, таксама там пабыў. Не, пакуль з гэтымi лагерамi мы не пакончым, дабра не чакай. Не паспееш азiрнуцца, у цябе чыстых прасцiн запатрабуюць!

Мак запытаўся:

- Ну а за варотамi там як? Што новенькае?

- Цэлы дзень сёння гарлапанiлi. Цяпер палiцыя штата за iх узялася. Пакажа гэтым малойчыкам, дзе ракi зiмуюць. Кажуць, там нейкi цыбаты такi сукiн сын усiх падбухторвае. Сёння ноччу, я чуў, яго схопяць, i тады ўсёй гэтай заварусе канец будзе.

- Калi ўсё так хутка ўладзiцца, мы без справы застанемся, - сказаў Мак.

- Не бойся, не застанемся. У нас жа гэтыя чортавы Окi. За iмi трэба сачыць i сачыць. А калi ўжо завельмi цiхiя стануць, можна i разварушыць iх трохi.

- Будзе нам што рабiць, калi плату iм зрэжуць.

- Будзе, вядома, будзе. Не, ты не бойся - без работы не застанемся, пакуль Гупер пад корань рэжа.

У домiку Джоўдаў гучна гуў агонь у печцы. На патэльнi пырскалi салам i шыпелi катлеты, у кацялку з бульбай булькатала вада. У пакоi было поўна дыму, i жоўтае святло лiхтара кiдала на сцены густыя чорныя ценi. Мацi завiхалася каля печкi, а Ружа Сарона сядзела на пустой скрынцы, падпiраючы каленямi свой цяжкi жывот.

- Ну як, цяпер табе трошкi лепш? - запыталася ў яе мацi.

- Ад гэтага паху з плiты мяне муцiць. I есцi хочацца.

- Пайдзi ў дзвярах пасядзi. Мне ўсё роўна скрыню трэба разламаць.

Гурмой увалiлiся мужчыны.

- Далiбог, мяса! - усклiкнуў Том. - I кава! Як смачна пахне! Ну i згаладаўся я! Колькi персiкаў з'еў, а наедку нiякага. Памыцца дзе, ма?

- Схадзiце да цыстэрны. Там памыецеся. Толькi што я Руцi з Уiнфiлдам туды паслала.

Мужчыны выйшлi.

- Ну ўставай, Разашарна, - загадала мацi. - У дзвярах пасядзi або на матрацы. Мне скрыню трэба разламаць на шчэпкi.

Ружа Сарона паднялася, абапiраючыся на скрыню рукамi, цяжка пайшла да матраца i села на яго. У пакой цiхенька ўвайшлi Руцi i Ўiнфiлд i моўчкi прытулiлiся да сцяны, стараючыся быць як мага больш непрыкметнымi.

Мацi паглядзела на iх.

- Чуе маё сэрца, вы радыя, што ў нас тут цемнавата, - сказала яна i раптам ступiла да Ўiнфiлда i памацала яго валасы. - Ну ясна - мокрыя, а гразь як была, так i засталася.

- Мы ж без мыла, -паскардзiўся Ўiнфiлд.

- Ага, без мыла. Не змагла яго купiць. Сёння не магла. Заўтра, можа, купiм. - Мацi зноў падышла да печкi, паставiла талеркi на скрыню i пачала раскладаць на iх вячэру. Дзве катлеты i адна вялiкая бульбiна на кожную талерку i яшчэ тры скiбкi хлеба. Потым разлiла па талерках гарачае сала з-пад катлет. Мужчыны вярнулiся з мокрымi тварамi, валасы ў iх блiшчалi ад вады.

- А падаць мне вячэру! - выгукнуў Том.

Усе ўзялi свае порцыi. Елi моўчкi, прагна i дачыста выцiралi хлебам падлiўку з талерак. Дзецi панеслi свае талеркi ў кут пакоя, паставiлi iх на падлогу i, апусцiўшыся на каленi, як звяркi, прыпалi да ежы. Том праглынуў апошнi кавалак хлеба.

- Яшчэ ёсць, ма?

- Няма, - адказала мацi. - Гэта ўсё. Вы зарабiлi даляр, на даляр i было.

- Толькi ўсяго?

- У iх тут гандлююць з надбаўкай. Трэба будзе ў горад з'ездзiць, як надарыцца магчымасць.

- Я не пад'еў, - сказаў Том.

- Заўтра цэлы дзень будзеце працаваць. Я вас добра накармлю... вячэрай.

Эл выцер губы рукавом.

- Пайду пахаджу тут трохi, - сказаў ён.

- Пачакай, i я з табой. - Том пайшоў за Элам. У цемры ён блiзка падышоў да брата. - Дык пойдзеш са мной?

- Не. Я ж сказаў - тут пахаджу.

- Як хочаш. - Том павярнуўся i не спяшаючыся пакрочыў па вулачцы. Дым ад комiнаў над дамкамi слаўся нiзка, лiхтары вымалёўвалi на зямлi светлыя плямы вокнаў i дзвярных праёмаў. На прыступках ганкаў сядзелi людзi i пазiралi ў цемру. Том бачыў, як яны паварочвалi галовы, праводзячы яго позiркам. Ад апошняга домiка дарога пайшла па скошанай сенажацi, на якой у зорным святле чарнелi копы сена. Тонкi сярпок месяца нiзка вiсеў на заходнiм небасхiле, а над галавой доўгiм светлым воблакам цягнуўся Млечны Шлях. Ногi Тома мякка ступалi па пыльнай дарозе - цёмнай стужцы на жоўтай пакошы. Том засунуў рукi ў кiшэнi i пайшоў да ўязных варот. Уздоўж дарогi цягнуўся насып. Чутно было, як шапоча вада сярод травы ў арашальнай канаве. Том падняўся на насып, глянуў на цёмную ваду i ўбачыў у ёй расцягнутыя адлюстраваннi зорак. А там, наперадзе, пралягала галоўная шаша штата. Яе выдавала мiльгаценне аўтамабiльных агнёў. Том пайшоў далей. Пры святле зорак вiдны былi высокiя драцяныя вароты.

Збоку ад дарогi варухнулася нечая цёмная постаць. Пачуўся воклiк:

- Стой! Хто iдзе?

Том замёр на месцы.

- А ты хто?

З зямлi падняўся чалавек i падышоў да Тома. У яго ў руцэ Том убачыў рэвальвер. Святло кiшэннага, лiхтарыка ўдарыла яму ў твар.

- Куды гэта ты выправiўся?

- А так, пагуляць выйшаў. А што, забаронена?

- Гуляй дзе-небудзь далей адсюль.

Том запытаўся:

- Што, з лагера выходзiць нельга?

- Гэтай ноччу нельга. Ну, пойдзеш назад сам цi мне свiстком падмогу паклiкаць? Цябе сiлай назад адвядуць.

- Чорт з iм, мне ўсё роўна. Нельга дык нельга, мне што. Ну, назад пайду.

Цёмная постаць адступiла. Лiхтарык пагас.

- Пра вас жа клапоцiмся, разумееш? А то схопяць гэтыя вар'яты пiкетчыкi.

- Якiя пiкетчыкi?

- Ну, гэтыя, халера на iх... чырвоныя.

- А-а... Я нiчога пра iх не чуў.

- Ты ж бачыў iх, як сюды ехаў.

- Ну, бачыў нейкiх людзей, але там столькi было палiсменаў, што не разабраў, хто дзе. Я падумаў - аварыя.

- Ну, давай, тупай назад.

-Што ж, назад дык назад. -Том павярнуўся i пайшоў. Ён няспешна прайшоў па дарозе ярдаў сто, потым спынiўся i прыслухаўся. Каля арашальнай канавы дзяўкаў янот, недзе далёка зласлiва гыркаў на прывязi сабака. Том сеў на абочыне. Ён чуў цiхi клёкат начной птушкi-драпежнiка i шолах сцяблiнак ад падкрадлiвых рухаў звяркоў у атаве. Ён абвёў позiркам няроўную лiнiю бачнага гарызонту перад сабой i ззаду - i там i тут цёмныя гарбы стажкоў, на iх фоне яго не ўбачаць. Ён падняўся з зямлi i асцярожна збочыў з дарогi направа, на скошаны луг, нахiлiўшыся амаль упоравень са стажкамi. Том iшоў паволi, час ад часу спыняўся i прыслухоўваўся. Нарэшце дайшоў да агароджы - пяць радоў туга нацягнутага калючага дроту. Лёгшы на спiну, ён прасунуў галаву пад нiжнi рад, крыху падняў дрот рукой i, адпiхваючыся нагамi, пралез на другi бок.