Даниэл Дефо - Жыццё i дзiўныя прыгоды марахода Рабiнзона Круза (на белорусском языке)

Сэрца маё напоўнiлася новым страхам, я дрыжаў як у лiхаманцы, вiхор новых здагадак закружыўся ў маёй галаве. Я пайшоў дадому зусiм перакананы, што там, на беразе, пабыў чалавек - i, магчыма, не адзiн, а пяць цi шэсць.

Я нават гатоў быў дапусцiць, што гэтыя людзi зусiм не прыязджалi, што яны жыхары выспы. Праўда, да гэтага часу я не заўважаў тут нiводнага чалавека, але магчыма, што яны ўжо даўно хаваюцца тут, а значыць, кожную хвiлiну могуць захапiць мяне знянацку.

Я доўга ламаў сабе галаву, як мне абаранiць сябе ад гэтай небяспекi, i ўсё роўна не мог нiчога прыдумаць.

"Калi дзiкуны знойдуць маiх коз, - казаў я сам сабе, - i ўбачаць палi, на якiх каласуе мая збажына, яны будуць заўсёды вяртацца на выспу па новую здабычу, а калi яны яшчэ заўважаць i мой дом, яны абавязкова возьмуцца шукаць яго насельнiкаў i ў рэшце рэшт дабяруцца i да мяне".

Таму, з гарачкi, я спачатку вырашыў зламаць загарадкi ўсiх маiх загонаў i выпусцiць усю маю скацiну, затым, перакапаўшы палi, знiшчыць усходы рысу i ячменю i зруйнаваць свой будан, каб вораг не мог знайсцi нiякiх прыкмет чалавека.

Такое рашэнне ўзнiкла ў мяне адразу ж пасля таго, як я ўбачыў гэты жахлiвы адбiтак нагi. Чаканне небяспекi заўсёды страшней за самую небяспеку, i чаканне бяды ў дзесяць тысяч разоў горш за самую бяду. Усю ноч я не мог заснуць. Затое пад ранiцу, калi я аслабеў ад бяссоннiцы, я заснуў як забiты i прачнуўся такiм бадзёрым i свежым, якiм даўно ўжо не адчуваў сябе.

Цяпер я пачаў разважаць спакайней i вось да якога прыйшоў рашэння. Мая выспа - адна з цудоўнейшых мясцiн на зямлi. Тут вельмi добры клiмат, многа дзiчыны, многа раскошных раслiн. I паколькi яна знаходзiцца паблiзу мацярыка, няма нiчога дзiўнага, што дзiкуны, якiя там жывуць, прыплываюць да яе берагоў у сваiх пiрогах. Зрэшты, магчыма, што iх прыганяе сюды цячэннем або ветрам. Вядома, карэнных жыхароў тут няма, але заезджыя дзiкуны тут, безумоўна, бываюць. Аднак за тыя пятнаццаць гадоў, што я пражыў на выспе, да гэтага часу я не бачыў чалавечых слядоў, значыць, калi дзiкуны i з'яўляюцца тут, яны нiколi не застаюцца тут надоўга. I калi яны да гэтага часу не знаходзiлi для сябе зручнасцей i выгады, каб заставацца тут на даволi працяглы час, то, трэба меркаваць, так яно будзе i далей.

Значыць, мне магла пагражаць адзiная небяспека - наткнуцца на iх у тыя часы, калi яны будуць гасцяваць на маёй выспе. Але, калi яны i прыедуць, наўрад цi мы сустрэнемся з iмi, таму што, па-першае, дзiкунам тут няма чаго рабiць, i, прыязджаючы сюды, яны, вiдаць, кожны раз спяшаюцца вярнуцца дадому; па-другое, можна з упэўненасцю сказаць, што яны заўсёды прыстаюць да таго боку выспы, якi найболей аддалены ад майго жытла.

А таму, што я вельмi рэдка хаджу туды, у мяне няма прычыны асаблiва баяцца дзiкуноў, хоць, вядома, варта ўсё-такi падумаць пра бяспечны прытулак, дзе б я здолеў схавацца, калi яны зноў пакажуцца на выспе.

Цяпер мне давялося горка раскайвацца ў тым, што, пашыраючы сваю пячору, я вывеў з яе знадворны ход. Трэба было так цi iнакш папраўляць гэту памылку. Пасля доўгiх разваг я вырашыў пабудаваць вакол свайго жытла яшчэ адну агароджу на такой адлегласцi ад першай сцяны, каб выхад з пячоры застаўся ўнутры ўмацавання.

Зрэшты, мне нават не спатрэбiлася будаваць новую сцяну: падвойны рад дрэў, якiя я гадоў дванаццаць назад пасадзiў паўкругам уздоўж старое агароджы, быў ужо сам па сабе надзейнай абаронай - так густа былi пасаджаны гэтыя дрэвы i так моцна яны разраслiся. Заставалася толькi забiць калы ў прамежках мiж дрэвамi, каб ператварыць увесь гэты паўкруг у суцэльную моцную сцяну. Я так i зрабiў.

Цяпер маю крэпасць акружалi дзве сцяны. Але на гэтым мая праца не спынiлася. Усю плошчу за знадворнай сцяной я засадзiў тымi ж дрэвамi, што былi падобны на вярбу. Яны так добра прымалiся i раслi з незвычайнай хуткасцю. Мне здаецца, што я пасадзiў iх не меней за дваццаць тысяч дрэўцаў. Аднак памiж гэтым гаем i сцяною я пакiнуў даволi вялiкую прастору, каб можна было здалёку заўважыць ворагаў, iнакш яны б здолелi, прыкрытыя дрэвамi, падкрасцiся да мае сцяны.

Праз два гады вакол майго дома зазелянеў малады гай, а яшчэ гадоў праз пяць-шэсць мяне абступiў з усiх бакоў дрымучы лес, зусiм непралазны - з такой неверагоднай хуткасцю разрасталiся гэтыя дрэвы. Нiводзiн чалавек, цi то дзiкун, цi то белы, не здолеў бы цяпер здагадацца, што за гэтым лесам хаваецца дом. Каб зайсцi ў сваю крэпасць цi выйсцi з яе (таму што я не зрабiў прасекi ў лесе), я карыстаўся лескамi, якiя прыстаўляў да гары. Калi ж лескi прымалiся, нiводзiн чалавек не здолеў бы прабрацца да мяне, не зламаўшы шыi.

Вось колькi непасiльнай працы ўзвалiў я на свае плечы толькi таму, што мне памроiлася, нiбыта мне пагражае небяспека! Жывучы столькi гадоў пустэльнiкам, удалечынi ад людзей, я паступова адвык ад iх, i людзi пачалi мне здавацца страшнейшымi за звяроў.

РАЗДЗЕЛ ВАСЕМНАЦЦАТЫ

Рабiнзон упэўнiваецца, што на яго выспе бываюць людаеды

Мiнула два гады з таго дня, калi я ўбачыў на пяску след чалавечай нагi, але ранейшы душэўны спакой так i не вярнуўся болей да мяне. Скончылася маё цiхамiрнае жыццё. Кожны, каму даводзiлася на працягу доўгiх год адчуваць пакутлiвы страх, зразумее, якiм сумным i змрочным зрабiлася з таго часу маё жыццё.

Аднойчы ў час маiх блуканняў па выспе я дайшоў да яе заходняга краю, дзе яшчэ нiколi не быў. Не даходзячы да берага, я падняўся на пагорак. I раптам мне здалося, што ўдалечынi, у адкрытым моры, бачна лодка.

"Напэўна, мяне падманвае зрок, - падумаў я. - За ўсе ж гэтыя доўгiя гады, з дня ў дзень углядаючыся ў марскiя прасторы, я нi разу не бачыў тут лодкi".

Шкада, што я не ўзяў з сабою падзорнай трубы. У мяне было некалькi труб; я знайшоў iх у адным з куфэркаў, якiя я перавёз з нашага карабля. Але, на жаль, яны засталiся дома. Я не мог разгледзець, сапраўды гэта была лодка цi не, хоць углядаўся ў мора так доўга, што ў мяне забалелi вочы. Спускаючыся з пагорка да берага, я ўжо нiчога не бачыў; так i да гэтага часу не ведаю, што гэта было такое. Давялося адмовiцца ад усякiх далейшых назiранняў. Але з таго часу я даў сабе слова нiколi не выходзiць з дому без падзорнай трубы.

Дабраўшыся да берага - а на гэтым беразе, як ужо гаварылася, я нiколi не быў, я ўпэўнiўся, што сляды чалавечых ног зусiм не такая ўжо рэдкасць на маёй выспе, як здавалася мне ўсе гэтыя гады. Так, я ўпэўнiўся, што, калi б я жыў не на ўсходнiм узбярэжжы, куды не прыставалi пiрогi дзiкуноў, я б даўно ўжо ведаў, што на маёй выспе яны бываюць нярэдка i што заходнi яе бераг служыць iм не толькi сталай гаванню, але i тым месцам, дзе ў час сваiх жорсткiх разгулаў яны забiваюць i ядуць людзей!

Тое, што я ўбачыў, калi спусцiўся з прыгорка i выйшаў на бераг, скаланула мяне i ашаламiла. Увесь бераг быў усеяны чалавечымi шкiлетамi, чарапамi, касцямi рук i ног.

Не магу выказаць, якi жах мяне ахапiў! Я ведаў, што дзiкiя плямёны заўсёды ваююць памiж сабою. У iх часта бываюць марскiя бiтвы: адна лодка нападае на другую.