Тайыр Назханов - Қылмыстық процесте бизнесті қорғау

Экономикалық істердің, жалпы қылмыстық істерден айырмашылығы, көп уақытты қажет ететінін есте ұстаған жөн. Көбінесе істер бірнеше жылға созылады, ондаған, тіпті жүздеген томдар жиналады. Мысалы, салық төлеуден жалтару тура- лы істер бойынша айыпталушылар тергеу кезеңінде түрмеде отырмайды. Әрине, егер іс ұйымдасқан қылмыстық топқа қатысумен байланысты болмаса. Дәл қазір мен бір іске қатысудамын, онда менің қорғауымдағы адам ұйымдасқан қылмыстық топ құрамында салық төлеуден жалтарған деп айыпталуда.

Бірақ егер іс клиент үшін оның күдікті ретіндегі мәртебесі туралы жариялаумен және сотқа дейінгі тергеудің аяқталғаны туралы хабарлаумен аяқталса, онда тергеушіден істі электронды түрде ұсынуды, сондай-ақ клиенттен оны суретке түсіруді сұрау керек. Көбінесе тергеуші бір істі қорғау тарапына электронды түрде ұсынады, ал сотта жаңа дәлелдер, басқа тізімдеме, қорғаныс өтініштерінің болмауы немесе тіпті қылмыстық істің әртүрлі көлемдері анықталады.

Іспен мұқият танысып, бұзушылықтарды екі санатқа топтастырған жөн. Біріншісі – процессуалдық бұзушылықтар. Мысалы, жауап алынатын адамдардың қолының болмауы, егер іс қазақ тілінде болса, қазақ тіліне аудармасы, күдіктінің қаулысымен танысу, оны алғаннан кейін сараптама тағайындау, жедел-тергеу тобының құрамына енгізілмеген адамнан жауап алу және т.б. Екіншісі – дәлелдемелер жоғын көрсететін материалдық құқық бұзушылықтар, атап айтқанда, аудит, сараптамалардағы ақаулар қажет болған жағдайда тауарлық- материалдық құндылықтардың болмауы.

Әдетте істі алғаннан кейін мамандарға жүгінемін және олардан іс бойынша жүргізілген мамандар мен сарапшылардың қорытындыларына шолу жасауды сұраймын. Содан кейін тергеу органына қайта комиссиялық сараптамаларды тіркеу және тағайындау туралы өтінішхат жолдаймын. Тергеу судьясы арқылы қайталама комиссиялық сараптама тағайындауға қол жеткізген бір ісім болды. Сотта жүргізілген осы сараптаманың арқасында клиент аса ірі залал келтірген салық төлеуден жалтарғаны үшін үшінші бөлім бойынша 7 жылға бас бостандығынан айырудың орнына екінші бөлім бойынша айыпты деп танылып, рақымшылық бойынша іс қысқартылды.

Егер прокурорға берілген шағым қанағаттандырылмаса және соған қарамастан іс сотқа жіберілсе, онда істің қай сотқа түскенін, судья кім екенін қадағалап, алдын ала тыңдау туралы өтінішхат беру қажет. Қылмыстық іс жүргізу заңнамасының нормаларын елеулі түрде бұзуға байланысты істі осы кезеңде ғана прокурорға қайтаруға болады. Мәселен, ҚР ҚПК 323-бабына сәйкес басты сот талқылауын тағайындауға кедергі келтіретін қылмыстық іс жүргізу заңнамасының елеулі бұзушылық- тары анықталған кезде сот істі оларды жою үшін прокурорға қайтарады. «Соттардың келіп түскен қылмыстық іс бойынша қылмыстық іс жүргізу заңнамасының нормаларын қолдануының кейбір мәселелері туралы» 08.12.2017 ж. ҚР Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысы осы мәселені біршама тереңірек ашып көрсетеді және 22-тармақта қылмыстық теріс қылықтар туралы істерді қоспағанда, істі алдын-ала тыңдаудан прокурорға қайтаруға қылмыстық іс жүргізу заңнамасының елеулі бұзушылықтары анықталған кезде ғана жол беріледі, оларды сот дербес жоя алмайды және сотты басты сот талқылауын тағайындауды ұйымдастыру және дайындау мүмкіндігінен айырады, сондай-ақ ҚПК 340-бабына сәйкес оның шегін айқындайды. Аталған нормативтік қаулының 23-тармағында негізгі сот талқылауын тағайындауға кедергі келтіретін қылмыстық іс жүргізу заңнамасын елеулі бұзушылықтар ретінде келесі жағдайларды тануға болатынын түсіндіру маңызды:

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.