Мухаммад Самандаров - Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари

Aрхитектурани сақлаш-иқтисодий баҳолашнинг аввалги, асосан функционал жиҳатдан бир хил жамиятидаги бир қанча воқеъликларни енгиш, шунга қарамай, индивидуал ва социал гуруҳларнинг ҳар томонлама баҳоланишига, шу жумладан, маконни ташкил қилиш зарурати учун турли хил шаҳарсозлик ечимлари инсоннинг эҳтиёжларини, табиий муҳитнинг ҳолатини ва жамият шароитини, умуман, турар жой ва хизмат кўрсатиш қулайлиги даражасини қондира оладиган жамиятнинг ҳар томонлама ривожланиши учун шарт-шароитлар.

Ижодий шаклларнинг хилма -хиллиги, вақт шкаласи ва тегишли тадқиқот мақсадлари ананалар ижтимоий фаолияти, ижтимоий ўзгаришлар текширилди бинолар, мажмуалар, кланнинг статика аҳоли пунктларида стереотипларнинг ўзгариши, тинчлик зонаси- атроф-муҳит кўрсаткичлар, ирқларнинг табиати -характерли турар жой кесиш вақти, шахснинг ривожланиши ва яқин атроф -муҳит шароитида яшаш жойини, яшашни ташкил этишга қўйиладиган талаблар иш жойларидан бири бўлади. Одамларга яқин бўлган янги шаклларни яратиш учун энг муҳим рағбат сифатида, яшаш жойлари ва яшаш жойлари индивидуал эҳтиёжларга эга бўлган режалаштириш амалиётининг кенг кўламини акс эттириш учун мўлжалланган созлашларга ёрдам беради.

Мамлакатнинг умумий манфаатларининг эҳтиёжлари – бу ҳар бир кишининг шахсий ҳаёти ва ҳар бирининг шахсий дунёси билан расмий тарзда уйғунлиги, тананинг ҳолатини индивидуал баҳолаш дам олиш, меҳнатнинг икки томонлама йўналиши.

Ижтимоий фанлар усулларини фарқлаш билан бир қаторда, биз турар жой дизайни меъёрларини тушуниш ва башорат қилиш таърифларида ифодаланган геологик тадқиқотлар, жамият эҳтиёжлари ҳақида гапиришимиз мумкин.

Бу жараёнга кенг кириш талаб қилинади, бу, албатта, космик-ижтимоий ва шаҳарсозлик тадқиқотлари, ижтимоий статистикани ўрганиш усулларини, яшашни стандартлаштиришни англатмайди. Aксинча, кўпроқ моделлаштириш.

Умуман жамият ресурслари шаҳарсозлик кўламининг ўсиши билан акс этади, шахснинг манфаатлари, объектнинг роли қанчалик катта бўлса, жамиятнинг даражаси энг катта жараёнларга айланади, ижтимоий умумий қонуний талабларни фарқлаш.

Шундай қилиб, шаҳарлар ёки агломерациялар қанчалик фарқланса, уларни шаклланиши учун фазовий маълумотларга ҳал қилувчи талаблар атроф -муҳитнинг барча элементларининг тузилиши билан бир хил бўлади.

Атроф -муҳит маълумотлари.

Демографик, профессионал Aрхи-статистиканинг ижтимоий асослари, меҳнат шакллари, дизайнининг таркиби аҳолининг қўшимча таълим гуруҳида қурилган ва бошқалар.

Дизайндаги дизайн қарорига таъсир қилмайдиган аниқ объектларга. Бунинг учун унинг индивидуал ифодаси вазифаси машҳур, лекин умумий бўлимларда у статистик хусусиятларни ўрганишнинг умумий тамойиллари ва ёндашувларида сўзсиз акс эттирилган.

Шундай қилиб, ҳар хил табиатли ва, масалан, бирлаштирилган қурилиш дизайнининг режасиз миграциясининг меъморий-жонли жуда хилма-хил объектлари.

Миграция статистикаси ҳақида кўпроқ ўқинг. Уларни статистик дастурлар ва фарқларни акс эттирувчи турли фактларни асослаш шаклида ҳисобга олиш керак, объект фарқларни таъкидлайди,

• табиий ва шахсий участкаларда- махсус вазифалар ва бошқа жойга кўчириш масалалари.

Ижтимоий тадқиқотлар. Архитектурада вазият шаклланиши ва шаҳарсозлик борасида бошқача. Ижтимоий ҳодисаларни тавсифловчи социология уларни тавсифлашнинг иккита асосий жиҳатига ишора қилади: ижтимоий тузилишлар ва ижтимоий жараёнлар, улар ижтимоий ҳаёт шакллари ва уларнинг ўзгаришлари. Келинг, ушбу ижтимоий хусусиятлар шаҳарсозлик ва архитектурада қандай ишлатилишини ва улардан фойдаланиш мумкинлигини кўриб чиқайлик.

Натижада жамият шаклланадиодамларнинг тарихан ривожланаётган ўзаро таъсири ва унинг ривожланишининг ҳар бир босқичида мен сиёсий, иқтисодий, мафкуравий, ахлоқий жиҳатдан уюшганман.

Бу муносабатларнинг барчаси фазовий тузилмаларда, жамият томонидан яратилган муҳит характерида ўз ифодасини топади. Ижтимоий муносабатлар ва ўзаро боғлиқликлар космосда (фазода) турли йўллар билан амалга оширилади, бу бинолар ва иншоотларнинг турларини, турар -жой турларини, география турар -жойининг эволюциясини белгилайди.

Aрхитектура ва шаҳарсозлик тарихи унинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш жараёнлари ва хусусиятлари билан чамбарчас боғлиқлигидан далолат беради. Aрхитектура социологиясининг энг муҳим вазифаси – бу муносабатларнинг ўзига хос шакллари, моделлар қурилиши ҳақидаги тасаввурларни шакллантириш ижтимоий тоифаларни фазовий тоифаларга «таржима қилиш».

Бундай моделларнинг қурилиши тарихан пайдо бўлган ҳисоб-китоб шаклларини таҳлил қилиш ва тушунтириш учун асос бўлиб хизмат қилади, архи соҳасида режалаштириш ва башорат қилиш учун асосдир.

Тузилмалар ва жараёнлар ва ниҳоят, архитектура ва миллий иқтисодий ва ижтимоий режалаштириш ва прогнозлашнинг бошқа соҳалари ўртасидаги ҳамкорлик асоси. Бироқ, бундай муносабатларнинг характеристикасига ўтишдан олдин, ижтимоий фанлардаги ижтимоий тузилмалар ва жараёнларнинг тавсифининг асосий тоифаларига қисқача тўхталиб ўтамиз.

Одамларнинг ўзаро таъсири натижасида жамиятни ташкил этиш, ижтимоий тузилмалар муносабатлар ва ўзаро боғлиқликнинг хилма -хиллигини акс эттиради: ишлаб чиқариш муносабатлари, ижтимоий тартиб, синф тузилиши, ижтимоий онг тузилиши ва бошқалар, турли хил ижтимоий тузилмалар жамиятнинг фазовий ташкил этилишига таъсир қилади.

Жамиятнинг ташкил этилиши ўзаро таъсирнинг турли асосларига эга бўлган турли хил, нисбатан барқарор аҳолининг шаклланишида амалга оширилади: ишлаб чиқариш воситалари ва воситаларига бир хил муносабат, тарқатиш тизимида бир хил позиция, жамоат моллари, умумий манфаатлар, қадриятлар., хулқ -атвор меъёрлари, умумий фаолият соҳаси, ниҳоят, ҳаётнинг умумий ҳудуди (муҳити).

Ижтимоий ташкилотнинг турли жиҳатлари фазовий тузилмаларнинг шаклланишига турлича таъсир кўрсатади. Бу позициялардан уч хил ижтимоий агрегатларни (тузилмаларни) ажратиш мумкин.

Ижтимоий агрегатлар, бирлаштирувчи тизимидаги умумий позиция ва шунга мувофиқ, қийматлар тизимидаги бир қатор умумий хусусиятлар ва янгиликнинг табиати билан белгиланади; ижтимоий жамоалар, биргаликдаги тадбирлар ҳақида

Табиий шаклланган ижтимоий гуруҳлародатда жамоалардеб аталади. Катта жамоаларга мисоллар синфлар, миллатлардир. Ўрта даражадаги жамоалар – ҳудудий (маҳаллий) жамоалар, кичик этник гуруҳлар. Қоида тариқасида, ҳудуд, ёвуз локализация ва синовнинг бирлиги, ҳаёт муҳити билан боғлиқ.

Кичик жамоалар – шахсий ҳамдардлик ва алоқалар асосида шаклланган норасмий ижтимоий гуруҳлар. Шуни ҳисобга олиш керакки, расмий муносабатлар ҳам норасмий ички муносабатларга эга бўлиб, улар муваффақиятли ишлаши учун муҳимдир.