Радыё Свабода - Дарога праз Курапаты

ЮХО: Зараз відавочна, што тут паўстануць новыя экалягічныя праблемы. На гэтым месцы, дзе на 5—6 мэтраў падымаюць насып, увесну будзе забалочаная частка. Будзе затоплены Крыж пакутнікам Беларусі. А наступствы такія, што гэты сасновы лес будзе загублены, бо ён ня можа расьці ў забалочаным месцы.

Актывісты КХП БНФ і валанцёры маюць усталяваць сёньня яшчэ каля дзесяцi новых крыжоў.

21 лістапада 2001

БУДАЎНІКІ ПЕРАКАНАНЫЯ, ШТО ВАЛАНЦЁРЫ АТРЫМЛІВАЮЦЬ ПА 20 ДАЛЯРАЎ ШТОДЗЕНЬ

Сёньня раніцай будаўнікі павалілі яшчэ некалькі дрэваў Далей увесь дзень вяліся земляныя работы — самазвалы сыпалі жвір на дарогу, потым сюды прывезьлі трубы для пракладкi вадаводу.

Ганна Соусь:

Другі дзень у Менску марозна. Валанцёры грэюцца ў вайсковым намёце з «буржуйкай». Сёньня тут зьявілася газавая гарэлка, яе падаравалі незнаёмыя ім людзі. У куце намёту стаяць мяхі з бульбай ды яблыкамі — гэта звыклае харчаваньне абаронцаў Курапатаў.

Тым часам і амонаўцы, што ўвесь час таксама тут дзяжураць, і будаўнікі ў размовах упэўнена сьцьвярджаюць, што валанцёры атрымліваюць па 20 даляраў штодзень на кожнага. Але я неаднойчы была сьведкай, як у лягеры проста не было чаго пад’есьці. Дарэчы, тых 10 тысячаў рублёў у дзень на харчаваньне, якія некалькі тыдняў таму абяцаліся даваць ім актывісты ініцыятывы «За ўратаваньне мэмарыялу Курапаты», валанцёры чакаюць і дагэтуль. Вось меркаваньне Мікіты Сасіма:

— Прыходзяць бабулькі 80 гадоў і прыносяць па 4—5 тысячаў са сваёй пэнсіі. А людзі, якія варочаюць тысячамі даляраў, ня могуць прынесьці сюды проста хаця б ежы.

Вось ужо другі дзень у лягеры знаходзіцца музыкант Хведар Жывалеўскі, які за абарону Курапатаў адседзеў сем сутак за кратамі. Ён распавёў Радыё Свабода пра ўмовы ўтрыманьня зьняволенага.

ЖЫВАЛЕЎСКІ: Было 12 чалавек у камэры. Там, дзе можна было спаць, зьмяшчалася толькі 8. Тры дні ў нас не было вады. З раніцы і ўвечары дзясятая заварка гарбаты з кавалкам хлеба. У абед — сантымэтар супчыку ў талерцы й там кашка, катлецінка.

Па-рознаму складваюцца дачыненьні валанцёраў з будаўнікамі. Прыхільнік Беларускай Партыі Свабоды Аляксей Капэлян распавядае, што будаўнікі часам дапамагаюць валанцёрам нарыхтоўваць дровы.

АЛЯКСЕЙ: А з будаўнікамі добра. Уступаюць у мірныя перамовы. Берасьцейскія будаўнікі ўвесь час паддатыя. Учора маглі за гарэлку й сюды да нас дровы прынесьці. Магілёўскія, тыя, што насупраць нас дрэвы валяць, добрыя. Я папрасіў, каб яны нам накрыжавалі на чурбаны, дык яны зрабілі, засталося толькі забраць.

Цяпер у Курапатах увесь час знаходзяцца адныя й тыя ж людзі. Многія з тых, што прыходзілі сюды да падзеяў 8лістапада, больш не зьяўляюцца. Засталіся, як мяркуе Мікіта Сасім, самыя ўпартыя й шчырыя змагары за Курапаты.

САСІМ: Тут ужо склалася курапацкая сям’я. Засталіся людзі, якія тут знаходзяцца больш за месяц.

21 лістапада 2001

МІЛІЦЫЯНТЫ НЕ ЗЬЯЎЛЯЮЦЦА НА СУДЫ

Сёньня ў Савецкім судзе Менску плянавалася разгледзець апошнія справы затрыманых 9 лістапада абаронцаў Курапатаў. Але й гэтым разам працэсы былі сарваныя супрацоўнікамі міліцыі.

Любоў Лунёва:

Судзьдзі Руслан Казадаеў, Іна Шэйко і Аксана Рэлява разьлічвалі скончыць разгляд справаў чатырнаццаці чалавек яшчэ на мінулым тыдні. Яны штодня тэлефануюць ва ўправу ўнутраных справаў Cавецкага раёну, але безвынікова. Большасьць супрацоўнікаў міліцыі ігнаруе судовыя позвы. Cёньня разгледзелі толькі дзьве справы. Судзьдзя Казадаеў за абарону Курапатаў аштрафаваў Міколу Ткачэнку на 37,5 тысячаў рублёў, а паводле судовага прысуду Аксаны Рэлявы Яўген Афнагель павінен заплаціць 45 тысячаў.

АФНАГЕЛЬ: Напрыканцы працэсу я спадзяваўся, што мяне апраўдаюць. Паказаньні супрацоўнікаў міліцыі супярэчылі адно адному. Калі міліцыянтам прапанавалі намаляваць месца майго затрыманьня, адзін намаляваў крыжык на вуліцы Мірашнічэнкі, а другі, магу нават працытаваць:

«Каля елачак, побач з прыступкамі на кальцавой дарозе». Суды над астатнімі затрыманымі абаронцамі перанесьлі >на іншыя тэрміны. Сярод іх і сямнаццацігадовы Мікіта >Сасім.

САСІМ: Надакучыла хадзіць у суд амаль кожны дзень. Я свае абавязкі выконваю, а супрацоўнікі міліцыі чамусьці не зьяўляюцца. Як затрымліваць, дык яны затрымліваюць, а як у суд прыйсьці — дык яны ня могуць. Можа ім сорамна? Можа яны папросту не жадаюць хлусіць?

Сёньня судзьдзя Шэйко цягам дня чакала супрацоўнікаў міліцыі. Напрыканцы яна напісала адпаведнае прадстаўленьне на іх дзеяньні ў гарадзкую ўправу ўнутраных справаў.

22 лістапада 2001

МЕНСК ЗАСЫПАЛА СЬНЕГАМ

Каля Курапатаў не вялі будаўнічых работ. Валанцёры мяркуюць, што за імі ўвесь час пільна сочаць невядомыя людзі.

Ганна Соусь:

У Курапатах пад сьнегам — крыжы, дарога, будаўнічая тэхніка. На вайсковым намёце ледзяшы. Над «буржуйкай» сьцелецца дымок. Сьнег пачынае троху таяць, зьмешваецца са жвірам і ўтварае бруднае месіва, таму трапіць цяпер у лягер валанцёраў досыць складана. Сёньня будаўнікі каля Курапатаў не працавалі. Не прыехалі на свій звычайны пост каля лягеру й раённыя амонаўцы. Толькі блізу мікрараёну стаяла адна машына з гарадзкім АМОНам.

Начавалі ў Курапатах дзесяць чалавек — сябры Беларускай Партыі Свабоды, Маладога Фронту й «Зубра». Удзень валанцёраў паменела, бо многія зь іх пайшлі вучыцца ды працаваць. Я засьпела тут шэсьць чалавек. Гаворыць сябар Беларускай Партыі Свабоды Зьміцер Захарэвіч:

— Шчыра кажучы, зараз гэта ўжо больш справа гонару. Таму што будоўля не вядзецца.

Валанцёры ўвесь час адчуваюць увагу да сябе — і ня толькі звычайных грамадзянаў, але, як яны мяркуюць, пэўных структураў. Распавядае Хведар Жывалеўскі:

— Уначы, недзе а шостай гадзіне, я выходзіў з намёту і ўбачыў, як з боку лесу ішоў чалавек. Так атрымалася, што я нібыта ішоў на яго. Ён пасьпяшаўся забрацца на дарогу й пачаў неяк ненатуральна кашляць, нібыта нейкія знакі падаваў. Потым, калі я падняўся на дарогу, то ўбачыў, што ён пабег у бок аўтобуснай станцыі. Потым я чуў нейкі крык, але не разабраў дакладна, адно слова ў загадным тоне.

Хведар трымае ў руках маленькага чорнага шчанюка. Гэта ўжо ня першы сабака, што прыбіўся да лягеру валанцёраў. Аднаго зь іх абаронцы Курапатаў нядаўна ўладкавалі ў сям’ю. Адразу з Курапатаў Хведар зьбіраўся на плошчу Бангалор, на пікет у абарону бадзяжных жывёлаў. Мы ішлі зь ім да аўтобуснай станцыі, і ён чытаў мне ўрыўкі зь вершаў і казак, якія напісаў у Курапатах:

— Самая галоўная фраза, якая была напісаная ў Курапатах: «У цябе за сьпінай вырасьлі крылы — увесь час замінаюць хадзіць празь дзьверы».

23 лістапада 2001

У ЛЯГЕРЫ ВАЛАНЦЁРАЎ ЗАСТАЛОСЯ ЗУСІМ МАЛА ЛЮДЗЕЙ