Неизвестно - Дубянецкі

21 мая 1985 г. Пярэдадзень ад’езду. Паўтараю Пераверзева. Нітрагліцырын пачаў глытаць з досьвітку. Першы раз прыняў, прачнуўшыся ад болю, у 4.15. Гэта супакоіла мяне, і я заснуў. Але хутка, у 6 гадзінаў прачнуўся зноў і зноў прыняў гэту малюсенькую таблетачку. Заснуў, хоць можна было ўжо і ўставаць (пад’ём а 7-ай гадзіне), адчуваў сябе стомленым. Праспаў да паловы 8-й – разбудзіў сусед. Ён ужо сьпяшаўся на нейкую працэдуру, таму, не запраўляючы пасьцелі, пабег у ванны пакой. Я пачаў прыводзіць у парадак сваё месца адпачынку. Хвілінаў праз дзесяць – зноў сьціснула сэрца так, што ўхапіўся за тую самую таблетку.

Нечакана зайшоў урач (звычайна я да яго іду ў дамоўлены час), я яму ўсё гэта і расказаў. Памералі пульс – 60, ціск – 130/90. Дабавіў адну таблетку сустака і, здаецца, яшчэ нешта, сказаў, дапіша ў карту назначэньняў.

Пасьля пачалі выклікаць на ЭКГ, на тэтрапалярную рэаграфію. На ЛФК сказалі не ісьці, але ўсё-ткі я пайшоў. А там пачуў, што мой Жора сёньня адсутнічае. “Памахайце рукамі ў палаце самі”, прапанаваў мне Валодзя з вусікамі, таксама фізкультурнік, а ў дадатак масажыст (кажуць выдатны) і артыст-аматар (сам бачыў і высока ацаніў).

Наведаў бібліятэку. З усіх падразьдзяленьняў санаторыя гэта, бадай што, найгоршае. Сістэмы разьмяшчэньня кніг на паліцах улавіць нельга. Прынамсі не алфавітная, не тэматычная і не па краінах ці жанрах. На адной паліцы ляжаць універсальныя даведнікі па краінах і кантынентах, па СССР, разам з імі некалькі кніг Флабера, Сіманава і г. д. Затое беларуская літаратура загнана ў самы далёкі куток і тут таксама цяжка ў ёй разабрацца.

Яскравы прыклад узроўню бібліятэкі, а гэта перш за ўсё значыць, бібліятэкара, “камплектнасьць” Беларускай Савецкай Энцыклапедыі. З ёю атрымаліся дзівосы: стаіць сабе важна ўся пяцітомная Кароткая энцыклапедыя “БССР”, а далей пайшла з шостага тому 12-томная БелСЭ. Такім чынам, Беларускую Савецкую Энцыклапедыю ў 12-ці тамах скампанавалі тут з двух розных выданьняў. Бібліятэкарша так і кажа: “Да пятага тому яна зялёная, а з шостага – чырвоная”. А пры мне пенсіянер Бураў хацеў знайсьці даведку пра Індзіру Гандзі (пачынаў шукаць з “І”), і не знайшоў, бо ў “зялёнай” яе і не магло быць, а тамы 1-5 БелСЭ адсутнічаюць з-за няведаньня справы бібліятэкарам.

26 мая 1985 г. Першыя вынікі “барацьбы з п’янствам”. У гэтай цудоўнай дзяржаве, пры яе закарэлых парадках марна чакаць нейкіх грунтоўных, радыкальных зьменаў на лепшае. М. Гарбачоў ці наіўны, ці занадта самаўпэўнены, раз ён кідаецца ва ўсякія “рэформы” перш, чым рызыкнуць памяняць існуючы генеральны парадак, які ў краіне называюць савецкім, а за мяжою – камуністычным. Першае, вядома, больш правільна, хоць і другое не пазбаўлена нейкага сэнсу (“парадачкі” тутэйшыя сапраўды ж насаджаны і ахоўваюцца камуністамі).

Колькі ўжо прымалася пастановаў “партыі і ўраду” пра неабходнасьць змаганьня з “перажыткам капіталізму” п’янствам! А яно ня толькі ня зьнікла ці хаця б паменьшылася, а нават яшчэ больш расьцьвіло. Яно ўжо даўно перарасло паняцьце “перажытак” і стала арыгінальнай, нідзе больш у сьвеце не сустракаемай, чыста савецкай зьяваю, рэальным фактам “рэальнага сацыялізму”. Шмат прычынаў спрыяла такому ўзвышэньню тут гэтай чалавечай заганы. Адзначым некаторыя з іх. Пасьля масавага адлучэньня насельніцтва ад рэлігіі катастрафічна ўпала мараль людзей. Асабліва гэта характэрна якраз новым, савецкім, пакаленьням, якія з самай калыскі растуць ужо бяз Бога, гэта значыць, без усякіх тармазоў. Новая, штучная, рэлігія – марксізм-ленінізм – аказалася ня ў стане замяніць сапраўдную рэлігію. Больш таго, яна, як толькі магла, прывучала і нарэшце прывучыла людзей да п’янства.

Добра, напрыклад, помняцца ўсім крыху старэйшым грамадзянам заахвочвальныя словы да выпівак, сказаныя і шырока рэкламаваныя ў свой час то адным, то другім савецкім правадыром. Мы помнім тосты-запаведзі, тосты-эталоны вылюдка Сталіна “за вялікі рускі народ” і іншыя. Мы помнім пахвалу п’янству, выказаную крамлёўскім доўгажыхаром Мікаянам, што круціўся там доўгія “дзесяцігоддзі” “ад Ільіча да Ільіча”. Ён прама заклікаў піць, савецкія людзі цяпер жывуць заможна, дык чаму ж і ня выпіць?..

У такім жа духу і стылі выказваліся і іншыя найвялікшыя, вялікія, сярэднія і меншыя бонзы і бонзачкі. Шмат хто з іх, як, скажам, Мікіта Хрушчоў, Леанід Брэжнеў ня раз дэманстравалі сваё майстэрства піць. Пілі і п’юць улады на сцэне, на экране, у рамане. І “савецкі народ” запіў ледзь не пагалоўна. Паводле вымушанага панічнага прызнаньня дзеячаў прапаганды, ён перапіў ужо царскую Расію ў 30 разоў. Нядаўна ў цэнтральны друк трапіла статыстыка, у якой супаставілі ў гэтых адносінах апошнія царскія гады з 1980-мі гадамі, гэта значыць, з нашымі днямі. Дык вось высьвятляецца, што пляшкі дзяржаўнага алкаголю тады, пры капіталізме, дастаткова было сярэднестатыстычнаму “расіяніну” на цэлыя 83 дні. А цяпер? А цяпер “савецкаму чалавеку” не хапае яе і на тры дні!!! Гэта дзяржаўнага алкаголю! А “савецкі ж чалавек” у агромістых колькасьцях вырабляе яшчэ самагонку і іншыя алкагольныя напоі…

Бяду заўважылі даўно. Але ж гэтая ўсенародная бяда дапамагала камуністам будаваць сацыялізм. Знайдзіце ў сьвеце краіну, у якой бюджэт на палову складаўся б са сродкаў, выпампаваных у насельніцтва… за яго спойваньне. Такая дзяржава ёсьць – гэта Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік. Яго казна дагэтуль залежыць ад колькасьці прададзенага алкаголю. Знайдзіце ў Расіі (ды і ня толькі) такога кіраўніка сельскага раёну, які б не прасіў умольна “вобласьць” “тэрмінова прыслаць хоць вагон гарэлкі, я то няма чым плаціць зарплату рабочым і служачым”. Такіх ня знойдзеце!

І ўсё-такі перыядычна абвяшчаюцца кампаніі “барацьбы супраць п’янства”. Абвяшчаюцца, каб паказаць, быццам бы “партыя і ўрад” змагаюцца супраць гэтага зла, а на самай справе, каб напоўніць апусьцелую казну за кошт чарговага неймавернага павышэньня цэнаў на гарэлку. Ні разу пасьля сваіх гучных пастановаў “партыя і ўрад” не скарачалі выпуск гарэлкі, не зачынялі бровары? Незалежна ад гэтых пастановаў, а можа, згодна з імі, Дзяржплан і Мінфін няспынна павялічваюць вытворчую праграму сьпіртавой прамысловасьці. Час ад часу зьяўляюцца ўсё новыя і новыя “гатункі” архідрэнных гарэлак і вінаў, з кепска ачышчаных пладоў, з рознымі падазронымі дамешкамі. Так СССР стаў радзімаю такой сусьветна вядомай атруты, як “чарніла”, якое якраз найбольш забівае і калечыць людзей і іх патомства.

І кожны раз “высакародныя” кампаніі захлынаюцца прагнасьцю “партыі і ўраду” да лёгкіх народных грошай.

Пачатак цяперашняй, гарбачоўскай, кампаніі дае падставы меркаваць, што і яна захлынецца. Захлынецца “перагібамі” – непазьбежнымі спадарожнікамі ўсіх партыйных шырокіх кампаніяў. І гэтыя перагібы ў мільярдны раз сьведчаць пра якасьць і нават варожасьць партыйна-савецкіх функцыянераў да “свайго” народу. Прыклады? Калі ласка. Тых, гістарычных, “перагібаў” чапаць ня будзем. Яны вядомыя ўсяму сьвету. Гэта “перагібы” перыядаў рэвалюцыі, чырвонага тэрору, ваеннага камунізму, калектывізацыі, перыяду т. зв. “парушэньняў сацзаконнасьці” ці масавых дэпартацыяў і расстрэлаў мільёнаў людзей. Не зьлічыць і драбнейшых “перагібаў” – такіх, як разбурэньне бажніцаў, багахульства і іконаборства. Поўна было і ёсьць “бязьвінных”перагібаў”, што спадарожнічаюць патрэбным і непатрэбным кампаніям, як асушэньне балотаў, абвадненьне засушлівых зямель, лесаахоўныя палосы, разбурэньне “бесперсьпектыўных” вёсак і г. д.