Неизвестно - Нераток

- Жывёлы могуць быць і свойскімі. Хатнія зрабілі б спецыяльныя загарадкі, а старыя ваяры кармілі б і даглядалі іх.

- Ты кажаш дзіўныя словы, Шарбітрон!

- Я спяшаюся, Куран. Я буду размаўляць са старэйшымі важакамі.

10

Паляўнічых узначаліў Шарбітрон. Ён нячутна ішоў наперадзе, за ім асцярожна рухаўся людскі ланцуг. Адпаведнасць абліччу зямляніна хвалявала яго значна меней, чым расход актыўнай энергіі. Разведчык баяўся, што прырода чалавека павядзе цывілізадыю па звілістым шляху, і таму ён вырашыў нададь ёй акрэслены напрамак, падобны з апісаным у радыёграме, каб мець больш-менш дакладны прагноз яе развіцця на бліжэйшы час.

Статак быкоў, уціхаміраны гіпнозам падпарадкавання, спыніўся насупрадь паляўнічых. Неўзабаве Шарбітрон са здзіўленымі ваярамі пагналі ўадначас прыручаных жывёлін у загадзя падрыхтаваныя месцы непадалёк ад паселішча.Куран наблізіўся да Шарбітрона:

- Я веру, ты - бог. Ты здольны зрабідь быкоў паслухмянымі. А ці можаш ты зрабіць паслухмянымі кварзаў?

“Ён хоча павялічыць баявую моц племені”.

- Гэта для мяне прасцей, чым табе зрабіць паслухмянай рыжавалосую Крэсду, калі яна стане тваёй жонкай.

- А ты хочаш стадь правадыром племені?

- Не, Куран.

- Чаму?

- Таму што я - бог, і ў мяне іншыя мэты. Твая маладосць, Куран, перашкаджае табе зразумець адну маленькую праўду: улада розуму мацнейшая за ўладу сілы.

- Улада розуму. Ты валодаеш духамі, як Сангом?

- Сангом валодае вашымі душамі, а я валодаю ведямі.

- Адзін з хатніх - майстар Рэнс - кажа, што валодае ведамі.

- Пазнаём мяне з ім. Але не цяпер. Я хачу пакінуць вас на некаторы час.

- Пачакай, Шарбітрон!

- Слухаю цябе, сын важака.

- Я магу прымусідь кварза слухадца мяне?

- Не, вы несумяшчальныя. І выпадкова апынуліся ў адным часе. Кварзы будудь вамі знішчаны.

Куран хацеў сказадь яшчэ нешта, але пачуццё трывогі, што ўвёў у яго падсвядомасць разведчык, прымусіла схапідь аберуч піку і насцярожана агледзецца.

12

Сангом прапанаваў Шарбітрону ўзяць у спадарожнікі свайго чалавека, а калі разведчык адмовіўся, паслаў шпега ўпотай.

Праз кароткі час збіты з панталыку выведнік вярнуўся. Ён расказаў, што Шарбітрон ператварыўся ў змяю, і паказаў Сангому гадзюку з раструшчанай галавой. Раз’ятраны шаман прывязаў разяваку да дрэва і пакінуў на спякоце тэрмінам на два паляванні.

13

Разведчык з цяжкасцю дабраўся да спейскроса. Вялікае выдаткаванне актыўнай біяэнергіі ў племені дашчэнту знясіліла яго. Самааднаўленне праходзіла марудна. Шарбітрон разумеў, што тэмпразвідця цывілізадыі залежыць ад таго, наколькі ён здолее разварушыць людзей гэтай эпохі. Імклівы пераход ад паўдзікага чалавека да асобы, якая выкарыстоўвае для перамяшчэння ў прасторы ядзернае паліва, быў наўрад ці магчымы. Гэтых прымітыўных істотаў належала яшчэ шмат чаму навучыць, накіраваць іх здольнасці, схільнасці і энергію ў патрэбнае рэчышча.

А прыспешваў зямную цывілізацыю эверфарсінг, бо не быў упэўнены, што пасля разведкі Марса яму хопіць паліва, каб вярнудца ў сістэму Альдэпарыса. А вярнудца на радзіму Шарбітрон быў абавязаны. З гэтым інстынктам арадане прыйшлі ў Сусвет. Ды ці толькі яны?

14

Завостраным каменем Шарбітрон выбіваў надпісы на гладкай сцяне. Час ад часу ён перадаваў камень Рэнсу.

- Тваё рамяство не патрэбна племені, - да іх падышоў Сангом.

- А Рэнсу трэба ісці будаваць хаціну.

- Маё рамяство павінны будудь засвоіць усе плямёны і народы, якія будудь жыць на Зямлі. А Рэнс застанецца са мной.

- Не разумею цябе, іншаземец.

- Ты мудры, Сангом, але, здаецца, недальнабачны.

- Не разумею! - шаман пачаў злавацца. - Мне хочацца забідь цябе, але ты валодаеш сілай, якая стрымлівае мае рукі.

- Пакліч на дапамогу сваіх духаў, Сангом!

Сангом насупіўся, аднак не супакоіўся:

- Ты не жадаеш жыць разам з рыжавалосай Крэсдай?

- Не.

- Не разумею цябе. Чаму ты адмаўляешся ад Крэсды? Яна самая прывабная дзяўчына ў племені! Яна народзідь табе дзяцей, якія вырастудь і станудь выдатнымі ваярамі. Да таго ж усім мужчынам патрэбны жанчыны. Ці не так, Шарбітрон?

“Ён адчувае, што я не толькі з іншага племені. Ён не сумняваецца ў тым, што я не чалавек. Ён правярае мяне гэтаксама, як і я яго. Зрэшты, хай сабе!”

- Не здзекуйся, Сангом. Я - бог. Багам патрэбны багіні. Няхай Крэсда стане жонкай Курана. Акрамя таго, я не збіраюся назаўсёды заставадца ў вашым племені.

- Куды ты пойдзеш? Да нашых ворагаў?

- Я пайду значна далей - у іншы час.

- Ты хочаш стадь шаманам?

- Шаман - чалавек, які тлумачыць людзям волю багоў.

- Навошта табе Рэнс?

- Я дам яму веды.

- Але я магу забіць Рэнса!

- Яго веды прынясуць карысць усім вам.

- Каб часам яны не прынеслі нам шкоды.

- Навошта Рэнсу ўлада правадыроў? Ён - важак свайго розуму. А розум яго непадуладны часу.

- Я адпомшчу табе, іншаземец.

15

Шарбітрона заўсёды здзіўляла звычка людзей скарадца сну. Ён не разумеў, чаму такая вялікая частка кароткага веку траціцца людзьмі марна. Час ад часу і ваяры, і важакі, і хатнія клаліся ў зацененым месцы, заплюшчвалі вочы і аддаваліся мроям, якія мала адпавядалі не толькі логіды і інстынктам, але нават і рэальнасці.

У час, калі племя адпачывала, да разведчыка падышоў Рэнс.

- Ты бачыў аазісы, настаўнік?

- Аазісы - гэта месцы сярод пустэльні, у якіх квітнее жыццё?

- Ты ўсё ведаеш, настаўнік. Я іх не бачыў, але ведаю, што іх можна адшукадь, калі пайсці ў напрамку Сонца.

- Ты хочаш ісці туды?

- Я не дайду. Варожыя плямёны заб’юць альбо зняволяць мяне. Голад знясілідь, а спёка высушыць. Але ты можаш, я веру. І ты можаш узяць мяне з сабой.

Шарбітрон з неахвотай сцёр думкі Рэнса.

- Што са мной, настаўнік? Я не памятаю, аб чым хацеў спытаць цябе .

- Дай мне твой талісман.

Рэнс зняў талісман з грудзей:

- Сангом кажа, што гэты камень - асколак Сонца, які ўпаў на Зямлю, калі людзей на ёй яшчэ не было.

- Я пакіну яго сабе. Магчыма, ён некалі спатрэбіцца мне. Кавалак гэтага металу перасварыць усё чалавечае племя, як толькі вы даведаецеся пра яго каштоўнасць.

- Як называецца гэты метал?

- Золата. За кожную яго пясчынку будзе загублена процьма чалавечых жыццяў.

- Золата вартае таго?

- Не. Але яно ўвасабляе вашу мару аб райскім жыцці. І насамрэч яно амаль такое ж вечнае, як Сонца. Ты дзіўны чалавек, Рэнс. З табой мне ніколі не трэба блакіраваць агрэсіўнасць.

- Розум не мае агрэсіўнасці, настаўнік.

- Нейтральны розум, Рэнс. Толькі нейтральны. А цяпер я раскажу табе, што было на Зямлі шмат пакаленняў таму і што на ёй будзе праз доўгі час. Запомні ўсё і запішы, як мы з табой запісвалі жыццё племені. Знайдзі сабе вучня і перадай яму свае веды. Бадька Курана абяцаў вызваліць цябе ад работы, калі ты будзеш прыдумваць ім новую зброю, як, напрыклад, той лук, які мы змайстравалі разам. Сцеражыся Сангома, ён роўны з табой па розуму, але яго розум накіраваны на ўтрыманне ўлады. Будзь пачцівы да яго і стрыманы, пакуль не перадасі веды вучням. Калі ён запатрабуе адрачыся ад мяне - адракайся. А я павінен пакінудь вас, мая задача - наперадзе.