Варлен Бечык - Радкі і жыццё

17.7.

Зялёнае. Адпачынак. Штодня добрае сонца, спакой, і ажно наноў пачыпаеш верыць, што можна жыць сва-бодна і лёгка. Ілюзія, якая перарываецца рознымі клопатамі, але ўзнікае зноў, як толькі застаешся сам-насам з летам і лесам.

Тым часам — артыкул «Лірыка» для БелСЭ, выступ­ление «Маякоўскі на зямлі беларускай» для замежнага радыё. Рэцэнзія на кніжку А. Вераб’я «Жывая повязь часоў» (пра Караткевіча) для «Навукі і тэхнікі».

«Наватары» не менш ваяўнічыя, чым тыя, хто іх адвяргае. Скідалі Пушкіна з парахода сучаснасці. Французскі кампазітар-авангардыст П’ер Булез заявіў, што оперныя тэатры трэба проста ўзарваць, бо яны тармозяць прагрэс мастацтва, перашкаджаюць публіцы «мадэрнізаваць» свой музычны слых.

Купіў № 7 «Беларусі». Некалькі змяніўся часопіс і пацікавеў (хоць кадры амаль тыя ж) пасля замены тал. рэдактара (замест Калачынскага стаў Шабалін). Усё-ткі ёсць што чытаць, і гісторыя наша, культура выйшлі на авансцэну.

7.8.

І калісьці канчаецца ўжо назусім жыццё бяздумнае, лёгкае, і трывога навісае над усім самым светлым, спрыяльным. У самую прыгожую, радасную часіну адчуваеш пагрозу бяды, прытым раптоўнай. Вось мама захварэла (аперацыя ў Бараўлянах), вось ты сам. Скінула дрэва адзін жоўты лісцік, другі — яшчэ не восень, але раптам, усё зжоўкла і пасыпалася. Крышацца зубы, выпадаюць валасы... I ўжо як толькі спакой, ціша, лагода — цягне толькі да самазабыцця, бяздзейнасці, бяздумнасці... Але і ў гэтым стане адчуваеш яго прычыну, выток (і таму няма самазабыцця, а толькі сцішаны непазбыўны смутак), і ва ўсім, што пакутуе, гіне, гарыць, мрэ — пакутуеш, гінеш, гарыш і мрэш ты таксама.

4 жніўня памёр Юрый Левітан.

Віктар Гардзей. «3 пяшчоты лісця маладога»:

На помнік з сіняга бяздоння

Сцякае сонечная ніць.

I ясна, што яшчэ не сёння

Людское гора адбаліць.

Леанід Панфілавіч Бечык, нарадзіўся ў 1914 г. у г. Жлобіне. Яго бацька працаваў слесарам на лесапільным заводзе, ваяваў, быў чырвоным партызанам, загінуў у 1919 г. Трох братоў выхоўвала маці, працавала, батрачыла.

У 1930 скончыў сямігодку. Пасля скончыў ФЗУ, паехаў у Новарасійск, працаваў на цэментным заводзе «Пралетарый». 3 35 па 39 гг. педінстытут. 3 41 па 45 ваяваў, камандзір батарэі, начштаба асобнага артпалка. Чл. КПСС з 1949.

Апошнія 14 год працаваў дырэктарам сярэдняй шко­лы ў Ленінградзе.

3.9.

Артыкул «У чаканні галоўнага» (дыскусія па паэзіі ў «ЛіМе») — у адзін прысест. Адчуванне правалу.

Пасля віншаванні: Левановіч, Сямёнава, Скрыган, Сачанка (доўга хваліў), іншыя, Гілевіч у дакладзе, Ставер. Заўвагі: Казбярук, Букчын, Разанаў, трохі і Дранько. Някляеў: добра завяршыў дыскусію.

12.9.

«Змеелов» Л. Карелина («Москва», № 4, 1982). Мож­на лічыць, бестселер. Але ж, адпаведна, лоск, нібыта майстэрская, ды ўсё ж знарочыстая, стылізаваная лёгкасць. Усё на эфект: экзатычная прафесія, прыгожыя жанчыны, дэтэктыўны сюжэт, вострая сітуацыя. Што казаць — чытаецца. Але які ўрок? Якая духоўная рабо­та спадарожнічае гэтаму чытанню? Трохі спагады... А так — салодкае, лёгкае, хуткае чытанне.

8.10.

Зрэшты, хіба ўсё маё (сямейны крах, хвароба) — пяшчасце, калі параўнаць з бедамі людзей.

Эпаізм, паводле назіранняў, уласцівы нават добрым, чулым людзям. Прынамсі, толькі адзінкі не шкадуюць сябе, калі датычыць нейчага гора. А так — адмяжоўваюцца. Ды ўсяго на сябе і не возьмеш.

Артыкул Дубаўца ў «ЛіМе» пра нізку крытычных артыкулаў Семашкевіча. Яшчэ шмат чаго не ўмее, але ёсць адчуванне формы, напорнасць, вартасці, па якіх нават сумуеш. Есць, мабыць, талент — рэдкасць; якасць, па якой нездары так сумуюць.

«За верность одной темё хвалят тогда, когда хвалить больше не за что. Если и полезен один такой «полу­шаг», то только для того, чтобы следующий был пол­ным».

«Звязда», 21.10.83. Заір Азгур. «I калмык з беларусам — браты»:

«Калмыцкі народ — не маленькі. 350 гадоў назад ён добраахвотна ўвайшоў у склад Расійскай дзяржавы не для таго, каб згубіцца ў ёй, а каб быць упэўненым у захаванні нацыяиальиага аблічча і самабытнасці у росквіце культуры».

Василий Федоров:

За болями,

За горькой трудностью

Я не успел проститься с юностью.

«Просвещенный» аматар украінскага фальклору П. Лукашэвіч паслаў Т. Шаўчэнку прыязную запіску, траха не замарозіўшы ў зімовую сдюжу свайго прыгоннага. Калі ж Шаўчэнка абурыўся такой бесчалавечнасцю, той адказаў яму хамскім пісьмом, маўляў, у яго ёсць яшчэ трыста «такіх свінапасаў, як аўтар «Кабзара».

Эпиграф к первому очерку итоговой книги Т. Тэсс

«Друзья моей души»:

Но в памяти такая скрыта мощь,

Что возвращает образы и множит,

Шумит, не умолкая, память-дождь,

И память-снег летит и пасть не может.

Плакатик в ред. приемной «Чудака»: «Пишите короче, вы не Гоголь».

«Известия», 2.6.1983. — Л. Амиридис.

«Сердце матери» — пра лёс эстонскага хлопчыка Леанхарда Эдуардавіча Лаўк, які ў 11 гадоў трапіў ва Узбекістам, стаў там Луна Імідавым (гадаваўся ва ўзбекскай сям’і), не ведае эстонскай мовы. Сустрэча з маці Леанцінай Густаўнай Лаўк. «...У времени свои суровые законы. Не состоялась, к сожалению, встреча двух матерей. В ноябре прошлого года Леонтины Хустовны Лаук не стало. Словно путник, что всю долгую жизнь суровой дорогой шел к заветной цели, осуществив мечту, останавливается, чтобы, наконец, отдохнуть, остановилось сердце матери».

9.11.

Восень ідзе, цеплынй застаецца. Увесь час градусаў на 5—10 вышэй звычайнага, а таму лета і прыемна на вуліцы. Учора — у лесе прылуцкім (электрычка на Памыслішча). Па ўзлеску прамчаў заяц, ціша была і бязлюднасць. I ўсё аднастайна, і ўсё добра. I маўчаць бы, стаіцца, успамінаць, думаць. Тут таксама, як у Гарадку, Тальцы, стала ўсё чужым: імчалі па асфальтаванцы машыны, з імі нахлынуў у лес бруд: скрынкі, шыны, ады- ходы... Пустое ворыва па дарозе з Памыслішча ў Прылукі — заарана дарога юнацтва, на якой былі і халепа, і Сонца, і начная вусцішнасць, і ранішняе святло.

М. Пришвин, т. 6:

«В молодости, когда слух был острее, я дослушивал­ся так до шепотов снежинок между собою».

«Единый образ природы, вытекающий из непосред­ственных человеческих впечатлений, зарождается в го­роде у людей высокой культуры» (378)

«По зависти можно много наделать, но сделать нельзя ничего». (460).

«Кому-то вчера написал, что сыт теперь не количест­вом прожитых лет (арифметикой), а качеством остаю­щихся дней жизни: хоть один денечек остается, да он мой, небывало единственный» (721).

У «Комсомольской правде» 29.11.83. Андрей Дементь­ев («Тот мир, что мы спасти должны»):

Как на Земле сейчас тревожно

И всё страшней день ото дня.

29.11.

Пасля снягоў, холаду — цёпла, восеньскае. Чаго трэ6а баяцца — бяссонніц. Начныя кашмары, калі раптам > насоўваецца нешта злавеснае, роспачна намагаешея закрычаць, крык не даецца, вязне, як ногі, а потым прарываецца праз мычанне, палохаючы блізкіх. Сэрца, сэрца...