Сяргей Белаяр - Заклад

***

Раніцай навіна распаўсюдзілася па ўсёй калоніі. Кгін Мажэйка даведаўся пра гэта ў транспартным боксе ад аднаго з вадзіцеляў ровера.

— І ты прадасі яму сваю душу?

— А каму яна патрэбна? — здзівіўся Даўят Арынчын. — Гэта ўсяго толькі слова! Чаму б не пажывіцца самагонам і траўкай за рэч, якой няма!

Галоўны механік толькі прыгнечана паківаў галавой.

— Я купіў яшчэ восем душ! — пахваліўся Таўтвоіш Кандрашэвіч, ледзь зайшоўшы ў бокс. — Дакладней, пяць. Тры на рахунку Ванібутовіча. Любарт атрымлівае дваццаць пяць працэнтаў ад кожнай здзелкі. Усё ідзе нават лепш, чым я меркаваў! Як усё ж такі моцна людзі любяць халяву!.. Самагон або папяросы?

— Самагон! — вызначыўся Даўят Арынчын.

— Восемсот грамаў!

— Учора ж быў літр!

— Я вырашыў перагледзець тарыф. Заўтра будзе семсот!

— Дзе падпісаць?

— Якія людзі — Дабрава! Як жывеш, каханая?

— Не твая справа! І я табе не каханая! — агрызнулася медык.

— Як балюча чуць такое ад жанчыны, у якую закаханы! А я яшчэ хацеў прапанаваць табе падарыць мне сваю душу...

— Прэч! Не ведаю, што ты задумаў, але маю душу ты не атрымаеш!

— Паглядзім! — хітра ўсміхнуўся інжынер-геліяэнергетык, які вось ужо другі год беспаспяхова спрабаваў зацягнуць Бутвіл у ложак.

На шляху да склада гелія-3 Таўтвоішу Кандрашэвічу і Кгіну Мажэйку сустрэўся Малх Вільчура. Геолаг быў глыбока рэлігійным чалавекам.

— Таўтвоіш, адмоўся!

— І табе не хварэць, Малх!

— Адмоўся, калі не хочаш гарэць у пекле!

— Я так разумею, гэта адмова прадаць мне душу?

— Не рабі таго, пра што потым пашкадуеш!

— А за два літры?

— Ізыдзі!

— За тры? — кінуў наўздагон геолагу інжынер-геліяэнергетык.

— Не!

— Другі пракол за гадзіну? — галоўны механік не здолеў утрымацца ад таго, каб не падпусціць шпільку.

— Зусім не! Гэта толькі пытанне часу!.. Што вам, мужыкі?

— Мы перадумалі, — сказаў за чацвярых Альгерд Будрын, — вярні нашы душы!

Некалькі імгненняў Таўтвоіш Кандрашэвіч глядзеў на здаравяка, нават не думаючы сціраць усмешкі са свайго твару, а затым сказаў:

— Здзелка ёсць здзелка! Думаць трэба было да таго, як распісвацца!.. І дзе вы маеце намер узяць самагон і траўку? Я ж — манапаліст!

Буравікам спатрэбіўся некаторы час на тое, каб асэнсаваць сказанае і знайсці выхад:

— Мы выкупім свае душы за паслугі!

— Цікавая прапанова! Тым больш правільная, што прапанаваць вам больш няма чаго... Дайце падумаць!

Паўза доўжылася некалькі хвілін.

— Добра, аднак цана для кожнага з вас будзе індывідуальнай. Што канкрэтна i каму рабіць, я вызначу пазней!

Буравікам не заставалася нічога іншага, як моўчкі пайсці.

— І што ты збіраешся запатрабаваць ад іх?

— Прабач, Кгін, ты мне сябар, але адкрыць карты я не магу — гэта можа паўплываць на вынік закладу! Без крыўд?

— Безумоўна!

— Любарт, яшчэ адна душа?

— Цэлыя дзве! Я быў у аранжарэі!

— І як жа табе ўдалося атрымаць подпіс прафесара Эйсманда?.. Ты спакойна можаш казаць пры Кгіне — у мяне ад яго таямніц няма!

— Я падсунуў пагадненне ў тэчку з паперамі на подпіс!

— І прафесар Эйсманд па адвечнай сваёй неўважлівасці яго завізіраваў?.. Спрытна! Махлярства ў чыстым выглядзе!

— Гэтая душа не лічыцца! — збунтаваўся галоўны механік.

— Вось ужо дудкі! Ніякіх дадатковых умоў ты не агучваў, Кгін! Душа ў мяне, а якім шляхам яна атрыманая, не важна! Ці ты хочаш прызнаць сябе пераможаным?

Кгін Мажэйка паматаў галавой і пашкадаваў аб тым, што наогул даў згоду на заклад.

Таўтвоіш Кандрашэвіч забраў пагадненне і сунуў яго ў тэчку, якая з кожнай гадзінай таўсцела. Задаволеная ўсмешка не сыходзіла з яго твару.

— А табе хопіць самагону і папярос, каб разлічыцца за ўсе душы? — злараднасць аказалася не такім ужо і дрэнным пачуццём.

— Вядома не!

— І як ты збіраешся выходзіць са становішча?

— Я прапаную людзям куды больш каштоўную альтэрнатыву! Тое, што трэба і моцным, і слабым, і разумным, і дурням!

— Не кажы загадкамі!

— Ты ўсё ўбачыш сам, Кгін, з часам!

Пад канец другога дня інжынеру-геліяэнергетыку належала амаль палова душ каланістаў. Праўда, Кгін Мажэйка моцна сумняваўся ў тым, што гэта дапаможа стаць мэрам.

— Людзі любяць, калі ім плацяць! Асабліва за тое, чаго ў іх няма!.. Гэта ж ніякая ні душа, проста звычайны аркуш паперы. І за кожны такі аркуш людзі атрымліваюць тое, што мае для іх куды большую каштоўнасць!

— Таўтвоіш, я заплюшчваю вочы на тое, што ты гоніш самагон і вырошчваеш марыхуану, каланістам часам трэба расслабляцца, аднак зараз ты разбураеш грамадскія асновы і расхістваеш дысцыпліну!

— Нават так? — інжынер-геліяэнергетык пастараўся надаць твару максімальна нявінны выраз.

— Таўтвоіш, не прыдурвайся, ты ж выдатна разумееш, што я маю на ўвазе! — зайграў жаўлакамі Лювер Вегер.

— Гэта ўсяго толькі іх уяўленне. Пагадненне мае каштоўнасць толькі таму, што некаторыя ў яго вераць!

— Мне б не хацелася страціць такога спецыяліста!

— Не страціце!

На гэтым аўдыенцыя была скончаная.

Пры сустрэчы з галоўным механікам, інжынер-геліяэнергетык не прамінуў распавесці аб размове з Люверам Вегерам.

— Мэр у курсе, што ты збіраешся звергнуць яго?

— Адкуль? Пра гэта ж ведаем толькі мы з табой! Ці не толькі?

— Сябрам такое не кажуць!

— Прабач! А ты прадасі мне сваю душу? Яна стане ўпрыгожваннем маёй калекцыі!

— Нават не мар пра гэта, Таўтвоіш! Маю душу ты не атрымаеш!

— Шкада!

— Што зробіш? Душа, ёсць яна ці не, — мая ўласнасць, і я не адчуваю ні найменшага жадання з ёй расстацца! Нават за ўвесь твой самагон і папяросы!.. Мне трэба працаваць — адзін з ровераў зламаўся!

— Як вызвалішся, заходзь!

— Абавязкова!

Скончыць рамонт атрымалася толькі а пятай гадзіне вечара. Да гэтага часу калонія нагадвала вар’яцкі дом. Хтосьці імкнуўся прадаць сваю душу, хтосьці — наадварот. На пабягушках у Таўтвоіша Кандрашэвіча цяпер былі трое — тэхнік, адзін з вадзіцеляў і медсястра. Візкгірду Юндзіле і Міраславе Кіндзяк здавалася, што яны змогуць зарабіць на мітусні, і не ўгразнуць у ёй самі. Інжынер-геліяэнергетык іх душы не купляў.

На шляху да жылога блока інжынера-геліяэнергетыка Юндзіла і Кіндзяк спыталіся ў Кгіна Мажэйкі пра патэнцыйную выгоду.

— Забудзьцеся!

Таўтвоіш Кандрашэвіч займаўся упарадкаваннем пагадненняў па зразумелай аднаму яму схеме.

— Хочаш ведаць, колькі ў мяне душ?

— Не цягні ката за хвост! — Кгін Мажэйка падрыхтаваўся пачуць дрэнную навіну. Словы інжынера-геліяэнергетыка ледзь не выбілі глебу ў яго з-пад ног.

— Амаль восемдзесят працэнтаў!

— Віншую!

— Яшчэ рана! Віншаваць можна будзе толькі пасля таго, як я пачну дру­гую фазу! А яшчэ лепш, калі да мяне пачнуць звяртацца «спадар мэр»! Мэр Кандрашэвіч... Гучыць?