Сяргей Белаяр - Полюс недаступнасці

— А паступацца прынцыпамі было цяжка?

— Прынцыпамі? — Мюнцэр засмяяўся. — Не кажыце глупства! Якія прынцыпы?.. Ці не ўсё адно, каму служыць? Абы плацілі!..

Усё паўтаралася. Калі хто і не звар’яцеў, то неўзабаве звар’яцее. Прафесар ведаў гэта лепш за ўсіх.

— Ваша задача — праверка працаздольнасці выпраменьвальніка і ацэнка магчымасці аднаўлення работ па праекце.

— Персанал ведае?

— У гэтым няма патрэбы. У мэтах захавання сакрэтнасці пра сапраўднае прызначэнне «вырабу № 890 311—Р» будзеце ведаць толькі вы адзін!.. Нягледзячы на тое, што людзі звязаны падпіскай аб нераспаўсюдзе, загадваю не дапусціць уцечкі інфармацыі!.. Спадзяюся, вы разумееце ўсю важнасць праекта, Глеб Міхайлавіч?

Прафесар выдатна разумеў і таму не шкадаваў сябе. Яны ўсе не шкадавалі сябе. Занадта вялікімі былі стаўкі.

— Гэта наш адзіны шанс спыніць амерыканцаў! — кіраўнік праекта генерал КДБ акадэмік Сідараў слепа верыў у тое, што Савецкі Саюз яшчэ мог адступіць ад прорвы.

Усе іншыя сумняваліся. Але працягвалі працаваць...

— Уздзеянне будзе схаваным і накіраваным. Ні бетон, ні метал, ні дрэва, ні цэгла перашкодай для хваль не стануць! — Мюнцэр любіў армянскі каньяк. Пахваліцца любіў не менш. — Мы станем упоравень з багамі!

Акадэмік зусім не перабольшваў. «Выраб № 890 311—Р» рабіў фантастыку рэальнасцю. Дыстанцыйнае псіхатропнае ўздзеянне дазваляла выклікаць змены паводзін і разумовай дзейнасці, рэакцый на падзеі і сітуацыі, парушаць працу функцыянальных сістэм і трансфармаваць клеткі тканін...

— А калі выпраменьвальнік да гэтага часу працуе? — ад адной толькі думкі кідала ў пот.

— Вы ж сцвярджалі, што ўнізе адбыўся выбух! — нагадаў палкоўнік.

— Дакладнай яго прыроды растлумачыць не здолею.

— Мы прадугледзелі і гэты варыянт.

— Што гэта?

— Нейтралізатар КВЧ-выпраменьвання. Вам няма чаго баяцца!.. Насіце на шыі...

— Сукі! — Казанцаў падазраваў, што кулон спецыяльна зрабілі далікатным. Навошта ІМ сведка? Мадуляваныя імпульсы прафесар бачыць не мог, але адчуваў, як яны руйнуюць яго мозг.

Час гуляў супраць Казанцава...

— Мы можам зрабіць з чалавека ўсё, што нам захочацца! І Звышчалавека, і раба! Пакалечыць і нават забіць яго! — Мюнцэр п’янеў не ад каньяку.

Ці задумваліся яны пра наступствы?

Магчыма, кагосьці і раздзіралі сумневы, але толькі не Казанцава. Спаў ён спакойна. Да таго часу, пакуль выпраменьвальнік не выйшаў з-пад кантролю...

— Пракляты чалавечы фактар! — Казанцаў быў гатовы разарваць Медзельца і Судзерава голымі рукамі. І тое, што іх абодвух накрыла выпраменьваннем, не прыносіла радасці. Дацэнт павінен быў толькі пераканацца ў тым, што ўстаноўка можа працаваць. Даследаванні планавалася пачаць пазней — з прыбыццём новай каманды навукоўцаў.

Застрэліцца?

Уся істота прафесара паўставала пры думцы аб смерці. Хай паміраюць іншыя!

IX

У левым крыле загрукаталі стрэлы. Мяркуючы па ўсім, хтосьці ўсё ж дабраўся да зброі...

Усе тыя, каму пашчасціла захаваць розум, беглі з «Полюса недаступнасці» з наіўнай надзеяй вырвацца. Адкуль ім было ведаць, што радыус дзеяння артэфакта — паўсотні кіламетраў?

— А калі б і ведалі?

Вадзіць усюдыходы ўмелі адзінкі. І гэтыя адзінкі нікога не хацелі браць з сабой — кожны ратаваў толькі ўласную скуру...

Усюдыход урэзаўся ў скалу за дваццаць кіламетраў ад станцыі. Крыві было столькі, што яна заліла ўсю кабіну.

Ванітавыя спазмы сагнулі Казанцава напалову. Пусты страўнік выплюхнуў толькі жоўць — у галаве вадзіцеля зеўрала вялізная дзірка. Чалавек ляжаў тварам на рулі, падагнуўшы пад сябе нагу. На падлозе пакрываўся інеем пісталет...

Ланцужок слядоў заканчваўся напаўапранутым трупам. Паніка аказалася настолькі моцнай, што лейтэнант унутраных войск выскачыў на мароз у чым быў. Ні зброі, ні вады...

Нябожчыкі прыходзілі кожную ноч. І кожную ноч на працягу некалькіх гадоў Казанцаў прачынаўся ад уласнага крыку. Лекарам давялося прыкласці нямала намаганняў для таго, каб разагнаць цені.

Стралялі кароткімі чэргамі...

А цені чакалі, каб вярнуцца. Лекі толькі загналі іх у падсвядомасць.

Стрэлы ўсё бліжэй...

Свядомасць паплыла.

Казанцаў апусціўся на падлогу ды так і застаўся сядзець, прываліўшыся спіной да шафы і гледзячы ў нікуды. У прафесара больш не засталося сіл для супраціву. Фарбы свету цямянелі, пакуль не засталіся толькі два колеры — шэры і чорны. Аднак і гэты шэры вось-вось павінен быў стаць чорным.

Стрэлы цяпер нагадвалі нягучныя воплескі — губляліся не толькі фарбы.

Казанцаў фізічна адчуваў дотык цемры...

Калі прафесар ужо занёс над прорвай нагу, прагрымеў блізкі і таму аглушальны стрэл. Дзверы адчыніліся. Хтосьці бесцырымонна падняў Казанцаву павекі.

— Паспеў!

На шыю прафесара надзелі нешта металічнае, а ў рот улілі шчодрую порцыю каньяку. Праз некалькі хвілін Казанцаў ачуняў.

— Аляксандр Мікалаевіч?

— Здзіўлены?.. Вочы вас не падманваюць. Я не звар’яцеў. Усё дзякуючы гэтай рэчы! — шыю электрыка ўпрыгожваў тоўсты ланцужок.

Казанцаў адразу зразумеў, што гэта не ўпрыгожванне.

— Адкуль?

— Няма нічога, што нельга было б купіць за грошы, Глеб Міхайлавіч! Пытанне ў цане! — на баку Судзерава ствалом уніз вісеў аўтамат, ад якога рэзка пахла спаленым порахам.

— На каго вы працуеце?.. На амерыканцаў?

— Чаму адразу на амерыканцаў? Ніяк не можаце пазбавіцца ад савецкіх комплексаў? ЗША — адпрацаваны матэрыял. Будучыня за Цянь Ся!

— Кітай... А калі я адмоўлюся працаваць?.. Вы ж выратавалі мне жыццё зусім не з альтруістычных памкненняў!

— Не адмовіцеся, Глеб Міхайлавіч! — усміхнуўся электрык. — Вы занадта моцна яго любіце. Як і грошы... Кітайскі ўрад прапануе вам у два разы больш, чым плацілі лаомаоцзы. Будзеце працаваць пад кіраўніцтвам Медзельца!

— Дацэнт даў згоду?

— Цяжка адмовіць, ведаючы, што твая каханая дзяўчына ў любы момант можа памерці ў страшных пакутах. У Трыяд багатая і ненармальным фантазія... Як толькі скончыцца бура, я выклікаю верталёт. Падводная лодка чакае нас ля ўзбярэжжа.

— Думаеце, ніхто нічога не даведаецца?

— Даведаюцца, вядома! Але нічога нельга ўжо будзе зрабіць... Прыходзіць наш час!

— Вы не падобны на кітайца.

— У душы я Хань!.. Хопіць размоў! Марш у кают-кампанію!.. Не хачу пакідаць Медзельца без нагляду.

— Не трэба было!

Судзераў і Казанцаў разам павярнулі галовы — дацэнт стаяў у дзвярах. У яго руцэ была заціснута граната.

Прафесар адскочыў, а электрык схапіўся за аўтамат.

Позна.

Медзелец вырваў загваздку яшчэ ў калідоры...