Герасио Кирого - Казкi трапiчнага лесу (на белорусском языке)

- Гэта не панчохi! - закрычалi гадзюкi. - Мы ведаем, што гэта! Нас падманулi! Фламiнгi пазабiвалi нашых сясцёр i замест панчох надзелi iх скуры! Iхнiя панчохi - гэта каралавыя гадзюкi!

Пачуўшы, што iх выкрылi, фламiнгi перапалохалiся. Яны хацелi паляцець i ўцячы, але так натамiлiся, што не маглi падняць нi крыла, нi нагi. А каралавыя гадзюкi накiнулiся на iх, абвiлi за ногi i зубамi падралi панчохi. У шаленстве яны падралi панчохi на шматкi i кусалi фламiнгаў за ногi, каб тыя памерлi.

Звар'яцеўшы ад болю, фламiнгi скакалi з месца на месца, але каралавыя гадзюкi не адпускалi iх ног. Урэшце, убачыўшы, што ад панчох не засталося ўжо нi кавалачка, стомленыя гадзюкi адпусцiлi фламiнгаў i пачалi папраўляць свае бальныя гарнiтуры.

Гадзюкi былi ўпэўненыя, што фламiнгi памруць, таму што прынамсi палова каралавых гадзюк, якiя кусалi, былi ядавiтыя.

Але фламiнгi не памерлi. Ратуючыся ад страшнага болю, яны пабеглi i кiнулiся ў ваду. Яны крычалi ад болю, i iхнiя ногi, якiя раней былi белыя, зрабiлiся цяпер чырвоныя ад гадзючай атруты. Мiналi днi за днямi, але пякучы агонь у крывава-чырвоных атручаных нагах у фламiнгаў не сунiмаўся.

Было гэта вельмi-вельмi даўно. Але й дагэтуль фламiнгi стаяць цэлымi днямi ў вадзе, стараючыся сцiшыць агонь, што пячэ iм ногi.

Часам яны выходзяць на бераг i ступаюць колькi крокаў па зямлi, каб пабачыць - як яно. Але боль ад атруты адразу вяртаецца, i яны бягуць назад у ваду. Часам iм пячэ так моцна, што яны падбiраюць нагу i стаяць гэтак цэлымi гадзiнамi, не могучы яе выпрастаць.

Вось так у фламiнгаў былi раней белыя ногi, а цяпер сталi чырвоныя. Усе рыбы ведаюць гэтую гiсторыю i смяюцца з неразумных птушак. Але фламiнгi, студзячы ў вадзе свае ногi, не выпускаюць выпадку, каб адпомсцiць насмешнiцам, i глытаюць кожную рыбку, якая падплыве надта блiзка, каб з iх пасмяяцца.

АБСКУБЕНЫ ПАПУГАЙ

Жыла ў лесе чарада папугаяў. На досвiтку яны ляталi на поле паласавацца маладымi кiяхамi кукурузы, а надвячоркам дзяўблi апельсiны. Сваiмi крыкамi яны ўтваралi страшэнны гвалт, але заўсёды на сама высокiм дрэве ў iх сядзеў папугай-вартаўнiк, якi пiльнаваў, цi не крадзецца хто-небудзь.

Папугаi - такiя самыя шкоднiкi, што й саранча, бо калi яны дзяўбуць кiяхi, яны раздзiраюць iх, а потым, у дождж, кiяхi гнiюць. А таму што смажаныя папугаi вельмi смачныя, пеоны (так называюць сялян у Лацiнскай Амерыцы) палююць на iх.

I вось аднойчы адзiн чалавек стрэлiў ды збiў вартавога папугая, якi, нават паранены, доўга яшчэ не даваў сябе ўзяць. Потым пеон занёс яго гаспадаровым дзецям, а дзецi вылечылi яго, бо ў папугая было перабiтае толькi адно крыло. Вельмi хутка папугай ачуняў i зрабiўся зусiм свойскi. Назвалi яго Пэдрыта. Ён навучыўся падаваць лапу, i яму вельмi падабалася сядзець у людзей на плячы i дзюбаю казытаць iм за вухам.

Жыў ён вольна i амаль цэлы дзень бавiў на апельсiнавых дрэвах ды эўкалiптах у садзе. А яшчэ яму падабалася смяяцца з курэй. Калi ж надвячоркам, а чацвёртай цi пятай гадзiне, дома пiлi чай, папугай таксама заходзiў у сталовую i, дапамагаючы сабе дзюбай i лапамi, узлазiў па абрусе на стол паесцi размочанага ў малацэ хлеба. А болей за ўсё ён любiў чай з малаком.

Пэдрыту вельмi падабалiся дзецi, i яны расказвалi яму столькi рознага, што ўрэшце папугай навучыўся гаварыць. Ён казаў: "Добры дзень, папугайчык!", "Смачная каша!..", "Каша для Пэдрыты!". Казаў ён i яшчэ сёе-тое, ды лепей пра гэта не згадваць, бо папугаi, як i дзецi, вельмi лёгка запамiнаюць паганыя словы.

Калi пачынаўся дождж, Пэдрыта натапырваў пёры i цiхенька нешта сам сабе баяў. Калi ж ладзiлася пагода, ён лётаў ды крычаў на ўсё горла.

Як бачым, гэта быў зусiм шчаслiвы папугай. I апроч таго, што ён быў вольны, як гэтага хочуць усе птушкi, ён, як заможныя людзi, таксама а пятай гадзiне пiў чай.

I вось, пры ўсiм гэтым шчасцi, здарылася так, што адным дажджлiвым надвячоркам пасля пяцi дзён безупыннай залевы ўрэшце выглянула сонца i Пэдрыта залётаў паўсюль ды загарлапанiў:

- Якi цудоўны дзянёк, папугайчык!.. Смачная каша!.. Лапу, Пэдрыта!

I паляцеў ён далёка-далёка, аж пакуль не ўбачыў пад сабой унiзе раку Парану, якая была падобная на шырокую белую стужку. А ён ляцеў i ляцеў, пакуль нарэшце не сеў адпачыць на дрэва.

I раптам ён убачыў праз галiнкi, што на зямлi блiшчаць два зялёныя агеньчыкi, быццам два вялiзныя светлякi.

"Што гэта? - падумаў папугай. - "Смачная каша!", "Што гэта будзе?", "Дзень добры, Пэдрыта!.."

Папугай заўсёды гаварыў так, як гавораць усе папугаi, - бязладна блытаючы словы, i часам яго цяжка было зразумець. Апроч таго ён быў вельмi цiкаўны i, пераскокваючы з галiнкi на галiнку, пачаў падсоўвацца ўсё блiжэй i блiжэй. I раптам убачыў, што тыя два агеньчыкi - гэта вочы вялiкага ягуара, якi ўвесь напружыўся i пiльна глядзiць на яго.

Але Пэдрыта быў такi задаволены пагодным днём, што зусiм не спалохаўся.

- Дзень добры, ягуар! - сказаў ён. - "Лапу, Пэдрыта!"

А ягуар адказаў яму страшным хрыпатым голасам:

- Дзе-нь-доб-ры!

- Дзень добры, ягуар! - паўтарыў папугай. - "Смачная каша!.. смачная каша!.. смачная каша!.."

Ён паўтарыў столькi разоў "смачная каша", таму што было ўжо чатыры гадзiны i яму вельмi хацелася папiць чаю з малаком. Папугай забыў, што лясныя звяры не п'юць чаю з малаком, i таму запрасiў пачаставацца i ягуара.

- Смачны чай з малаком! - сказаў ён. - "Дзень добры, Пэдрыта!" Цi не хочаш папiць са мной чаю, сябра ягуар?

Але ягуар раз'юшыўся - яму здалося, што папугай здзекуецца з яго. Ён быў галодны i захацеў з'есцi гаваркую птушку. Ягуар адказаў:

- Доб-ра! Па-ды-дзi тро-хi, я не чу-ю!

Ягуар быў не глухi, ён хацеў, каб Пэдрыта падышоў блiжэй i яго можна было схапiць адным махам. А папугай думаў толькi пра тое, як будзе прыемна прыйсцi дадому i пiць чай з малаком з такiм цудоўным сябрам. Ён пераляцеў на другую галiнку, блiжэй да зямлi.

- Дома смачная каша! - зноў крыкнуў ён на ўсё горла.

- Блi-жэй! Не чу-ю! - прахрыпеў у адказ ягуар.

Папугай зляцеў яшчэ трошкi нiжэй i сказаў:

- Смачны чай з малаком!

- Яш-чэ блi-жэй! - паўтарыў ягуар.

Няшчасны папугай падсунуўся зусiм блiзка, i ў гэтую хвiлiну ягуар так высока скочыў, што мог бы пераляцець цэлы дом. Ён зачапiў Пэдрыту кончыкамi кiпцюроў, i хоць забiць яго яму не ўдалося, але ён выдраў у папугая ўсё пер'е на спiне i ўвесь хвост. На хвасце ў небаракi не засталося нiводнага пёрка.

- Вось табе! - рыкнуў ягуар. - Iдзi цяпер, пi сам свой чай з малаком.

Папугай закрычаў ад болю i жаху i паляцеў, але добра ляцець не мог, бо ў яго ж не было хваста, якi ў птушак служыць стырном. Ён ляцеў, куляючыся з боку на бок, i ўсе птушкi, якiя сустракалiся яму па дарозе, спалохана кiдалiся ўпрочкi, убачыўшы такую дзiўную iстоту.

Урэшце ён усё ж дабраўся дадому i адразу паляцеў на кухню паглядзецца ў кухарчына люстэрка. Небарака Пэдрыта! Ён быў сама дзiўная й сама брыдкая птушка на свеце - увесь абскубены, бясхвосты, сiнi ад холаду. Як ён пакажацца ў сталовай у такiм выглядзе? I тады ён вырашыў схавацца ў дупле, што было ў ствале вялiкага эўкалiпта. Дупло было велiчынёю з цэлую пячору. Ён залез у яго i лёг на дне, дрыжучы ад холаду й сораму.