КАДЫР АБАКИРОВ - Алтын сандыктагы ырлар

Аябай коргоп улуулардын намысын,

Ата Журттун чакырыгын угалы.

2005-жыл

АМАН Ж ҮРЧҮ

Ашуунун туу кырына баргамын,

Ачылып туулган жердин аймагы.

Ата-конуш жазында жап-жашыл,

Агып жатат алкынып сайлары.

Туулган жерди ушунчалык сагындым,

Көз алдымда көркөмдүктүн майрамы.

Аман жүрчү айдыңданган аймагым!

Айланайын Ата-Журттун аймагы.

ЭРТЕҢ МЕНЕН

Жан энекем уй саап жатат эшикте,

Таңкы сууктун илеби улам сезилет.

Төр тараптан салкын аба дем бере,

Төмөнкү айыл, коюн айдап өтө элек.

Көк түтүндөн кең талаага жыт тарап,

Жаш көчөттү турган кези жел термеп,

Окуранат аркандалган жалгыз ат,

Ортоңку айыл, коюн айдап өтө элек.

Уйчумандар уйун айдай чогултуп,

Мурап болсо, сууга кетип бул кезек.

Жон-жондордон таза салкын жел жортуп,

Жогорку айыл, коюн айдап өтө элек.

Биринчи айыл бапыраган өзүммун

Экинчи айылым кыштактагы кандаш элим

Үмүт чачып айга карай умтулган

Үчүнчү айыл жүрөктөгү туулган жерим

Гулгө толуп кен мекендин аймагы

Ошолоро ырымы арнап жазайын

Асман- айга кеңейтип аймагын

Аман болгун кагылайын үч айлым.

БАРАТАМ

Шамал, желди шарактатып айдаган,

Сан жылкыны адырларга байлаган.

Жигиттери кымыз ичип шаңданган,

Кыраан бүркүт кыраңдарда айланган.

Булуттарды канжыгага байланган,

Буурул түндө карылары кеп салган.

Марыбай келе жаткан түбөлүк,

Манас ыры боз үйлөрдө айтылган.

Жалгыз атчан жолочулап жол өткөн,

Жаңырган айы булуттарга сүңгүгөн.

Кайың-талы күндүн нурун сүртүнгөн,

Кабыланы караңгыда жол жүргөн.

Өзөн бойлоп келе жатам сапарлап,

Өзүмө жолдош болот аткан таң.

Кызыл атты кырдан ылдый желдире,

Кыргызым өнгөн жерге баратам.

Тамылжыйт улуу тоолор алыстан,

Таң эртеде сапар тартып аттангам.

Байтак жолдо күлүгүмдү желдирип,

Бабаларым өнгөн жерге баратам.

Арыдан укмуш-укмуш гүл жайнап,

Адырларым мен кургурду каранткан.

Туу кылып денемдеги жүрөгүмү,

Туулган жердин аймагына бараткам.

О ЙГО ТҮШӨТ

Туулган жерде бир аскача бар эле,

Ар жылына боорун жарып гүл өнөт.

Бай асканы бөтөн жерден эстегенде,

Баягы бир тутам гүл ойго түшөт.

Берекелүү аска эсимен кетмек беле

Бетиндеги гүл кооздукту ачпайбы.

Ата конуш сүйүү чалган ырларынын,

Ардакталып ыргагы чыгып жатпайбы

УЛУУ АТАК

Чындыгында мекен деген улуу сөз

Маанисинде жашап жатат өлбөстүк.

Өскөн жерди ыйык сактап күтөлүк,

Өлгүчөктү жоодон коргоп өтөлүк.

Ар бир дарак жана дагы ташы алтын

Даңктайлы бийик-бийик аскасын.

Аскадагы жылма таштын бетине,

Жаздыралы бабалардын аттарын.

Ошол ырды балдарыбыз жаттасын,

Үн чыгарып обон кылып ырдасын.

Мекен деген улуу даңкка берилип,

Керек болсо өз өмүрүн арнасын.

ЖУРТ ДАЯР

Акбозун минип алып сабалап

Аркырак арыбас талант бизде бар.

Асыл таштай ар дайыма аярлап,

Ал талантты ардактаган эл да бар.

Таргыл атын минип алып чапкылап,

Таланттуу татынакай уул бизде бар.

Өксүк кылбай улуулукту бек сактап,

Өнөрлүүнү өрчүтүүгө журт даяр.

К ЫЛЫЧ

Бирөө мага бере койду болотту

Мен андан кылыч жасап таштадым.

Алыс жолго, эл четине кетеерде

Аны алып, өз балама арнадым.

Кылычты алып, Акбозчон баратып

Балам кетти өз мекенин коргоого.

Алыс жакка улуу ысымын жайылтып,

Ата-журтту биз алабыз колдоого.

КЫШКЫ ТАЛААМ

Кышкы талаам ак кепинге оронгон,

«Сен аны өлдү экен» деп ойлобо.

Адам деген ар кыялга алдырат,

Арам нерсе келе берет ойлорго.

Кышкы талаам уктап жаткан убагы,

Эс алып тынч уйкусун кандырсын.

Кылым боюу бизди багып келатат,

Кыш келиптир эми ал да эс алсын.

Жаз келгенде асыл талаам ойгонот,

Үрөн алып ыйык жерге себебиз.

Укум жерлер ата баба байлыгы,

Урмат менен ырга салып келебиз.

АР КЫЛ ЫРЛАР

-–

КЫЙГАЧ КЕТКЕН

Кыя жолдо бараттың,

Кыялданта карантып.

Кыялдана артта калдым,

Кыяк менен ыр жаратып.

,

Ой, санаага ашпайт экен,

Ойлогондун баардыгы.

Кыялданып карай бергем,

Кыйгач кеткен бактымы…

ЖАЗЫНДА

(дүйнө ачып)

Заргындар турат гүл ачып,

Аарылар конуп кайталай.

Шамал өттү даң салып,

Шарданы такыр тарабай.

Талааны карайм таңданып,

Капа да жок менде эч.

Дүйүм куштар үн салып,

Дүйнө ачып турган кез.

ЖОМОКТОГУ ТҮН

Мерген менен аңчылыкка баргамын

Анда менин эс тарта элек бала чагым.

Издеп келдик эликти тоо-токойдон,

Эч нерсе жок, жолубуз да болбогон.

Аңчы менен бир үңкүргө түнөдүм,

Тамактанып көрдүм тоонун түңдөрүн.

Жомокто жез кемпирлер жөнүндө,

Укмуш кепти укпагамын өмүрдө.

Баатырлар кылыч менен чабышат,

Туулган жерин алар коргоп жатышат.

Жоо жеңилип артка карай баратты,

Баатырлар улуу эрдикти жаратты.

Жылдыздар асмандан көз ымдап,

Жымыңдап шоолалары жаркылдап.

Токой шуулдап, жез кемпирлер келеби,

Токтоно албайм, уктай албайм мен эми.

Yйгө келдик сапарлап эртеси эле,

Жамгырлап шамаалданып кечинде.

Андан бери далай жылдар өтүптүр,

Ак булуттар тоого карай көчүптүр.

Азыр деле мага чачып сүйкүмүн,

Эсимде үңкүрдөгү сырдуу түн.

Сыйкырланган ошол түнүм оболу,

Мергенчинин мага айткан жомогу.

Балалыкка сүйкүм отун жагыптыр,

Бакыт түнүм жомоктолуп калыптыр.

ЖЫЛДАРГА

Менин алды жагыман

Коён качты сереңдеп.

Чар тарапты карап коюп,

Безип барат элеңдеп.

Бир кезде мен жаш элем,

Чачтарымды ак басты.

Гүл чачтым эми алчадай,

Жылдар дагы коён өңдүү,

Дайнын кетти таптырбай…

ОЙЛОНУУ

Уйкусурап түн жарымы мезгилде,

Уктайм анан бир кезекте ойгоном.

Секетим ай, сакталдың го эсимде.

Сени эстеп кайра- кайра толгоном.

Эрктүү жүрөк ак сүйүүнү жаратса,

Эчен жылдар эстен кете койбогон.

Сүйкүмүнөн жылдыз жанып баратса,

Сүйүү ушундай ыйыкпы деп, ойлоном.

КЕЧИНДЕ

Саан бээлер чогула,

Келип жатат желеге.

Күн кылкылдап батууда,

Кызылын чачып кечинде.

Аркы жактан үн берип ,

Козу маарап, үн салат.

Короого ээрчен ат келип,

Чоң казыкка байланат.

Сүйкүмдүү кеч ашыгып,

Тоолорго келди шашылып.

Жылкылар жөнөйт жайытка,

Жылга менен даң салып.

Сапар тартып төрлөргө,

Булут көчөт шашылып.

Белесте булагы көрк төгө,

Берметтери чачылып!

Суур торсоюп аңкуштап,

Кире качат ийнине.

Тоонун гүлүн жел термеп,

Назиктик отун билдире.

Арыдан тосуп койлорун,

Атчан малчы ашыгат.

Түнөргөн булут аскадан,

Түнөк издеп шашылат.

ЧАКЫРЫК

Алыс жакта чабан үйү көрүнөт,