Пилип Пестрак - Лясная песня (на белорусском языке)

- Зямля ў цябе ёсць? - спытаўся.

- Ёсць... - адказала.

- Араць яе трэба?

- Трэба, - кiўнула, i вусны расплылiся ва ўсмешцы.

- Ну, дык вось я i прыехаў араць, - сказаў Хомчык засмяяўшыся. Аксеня яшчэ больш зачырванелася.

- А божа, адкуль такое шчасце? Цi ж я спадзявалася? Злазьце з воза хутчэй, распрагайце конi, няхай папасуцца на падворку. - Яна кiнулася было распрагаць сама, але Хомчык ёй не даў.

- Распрагу сам. У цябе ёсць свая работа.

Распрогшы коней i прывязаўшы iх мiж слiвак i вiшань, Хомчык зайшоў у хату. За маленькаю адгародачкай была кухня. Праход у пярэднюю быў завешан кужэльнай занавессю. Туды папрасiла прайсцi Хомчыка Аксеня. Хомчык увайшоў у паўзмрочную таксама невялiчкую пярэднюю, чыста прыбраную i ўтульную. Насупраць на сцяне вiсела вялiкае люстра, за яго былi заткнуты пучкi сушаных кветак, перамешаных з каноплямi i лёнам. Збоку - фатаграфii ў рамках. У пярэднiм кутку над сталом невялiчкi абразок, прыбраны ручнiком. Пры сцяне жалезны ложак, засцелены саматканай коўдрай у светла-блакiтных колерах. Хомчык павесiў аўтамат на драўляны крук i, распрануўшыся, стаў перад люстрам прычэсвацца. Калi ён пачуў, як Аксеня на падворку клiкала курэй i ўбачыў, як яна мiльганула ў акно, выйшаў з хаты.

- Вось што, Аксеня, - у мяне конi i плуг. Ад цябе патрабуюцца пастронкi i ворчыкi.

- Знайду, усё знайду, - сказала яна прыпынiўшыся. - А вы адпачывайце, яшчэ маем час. Як паснедаем, тады...

- Не, не - давай зараз... Адпачываць мы, дарагая, адвучылiся.

Праз хвiлiн пяць Аксеня вынесла з хлява пастронкi з ворчыкамi. Хомчык пачаў рыхтаваць плуг.

На снеданне яна паставiла на стол салёныя агуркi з бульбай, потым сала з блiнамi, сырам i малаком. Прынесла з каморы бутэльку гарэлкi, настоенай на вiшнi.

Хомчык не хацеў адзiн есцi, пратэставаў, аж пакуль не прымусiў Аксеню снедаць разам.

- Ну, то добра, зараз сяду, зараз. - Яна выйшла ў сенцы i хутка вярнулася прыбраная па-святочнаму. I белая кофта з рукавамi па локцi, i чорная шарсцяная спаднiца, i белая хустка надавалi ёй прывабны выгляд. Села яна за стол, заружавелася, як кветка. Спачатку Хомчык не адважыўся ўзняць на яе вочы - быў неяк прыдаўлены яе прысутнасцю... З гэтага ўсяго.. заўзята рвануў чарку гарэлкi, чокнуўшыся з Аксеняй.

- А вы ешце, ешце... - запрашала яна.

- А ты мяне не завi на "вы", - сказаў Хомчык, - а проста, на "ты".

- Як жа... Я вас паважаю. Вы ж нашы i абаронцы i аратыя.

Хутка выехалi ў поле. Аксеня паказала, дзе араць. Хомчык закiнуў аўтамат за плечы i ўзяўся за плуг. Конi, адвыклыя ад плуга, сталi крывiць баразну.

- Давайце я буду паводзiць, - сказала Аксеня i ўзялася за павадкi аброцi. Плуг пайшоў роўна, адвальваючы скiбы цёплай, бурай зямлi. Аксеня, адвярнуўшыся, сказала: - Нашто ты стрэльбу павесiў на плечы? Гэта ж цяжка...

Сказаўшы "ты", яна крыху сумелася. Блiснула вачыма, усмiхнулася.

- Зброi нам кiдаць нельга. Вайна.

- То дай хоць я паднясу трохi...

- Каб ты ўмела страляць, даў бы, а так - не магу. Стрэльба, усмiхнуўся Хомчык, - мне не перашкаджае...

Конi ступалi бойка, а побач iшла Аксеня, iшла роўнаю, павольнаю хадою.

Вецер раздуваў грывы коней i свежым струменем плыў ля вушэй Хомчыка. Прад яго вачыма мiльгацеў белы фартушок Аксенi.

Шуршэла зямля пад плугам.

Хомчык, iдучы за гэтай жанчынай, мог бы i забыцца, што ён партызан, што на свеце вайна. Але плечы муляў аўтамат. Час ад часу даносiлася стралянiна: партызаны ў лагеры выпрабоўвалi зброю. Ззаду ў свежай баразне дзяўблi раллю вароны, вецер падуваў недзе, здаецца, з сiнявы нябёс. Цёмны лес атуляў поле высокаю сцяною. Здавалася, што гэта мiрны куточак зямлi, якi адрэзаны ад свету i жыве сваiмi законамi, сваёй штодзённай цiхаю плынню. Каб не далёкi недзе гул самалётаў, каб не праезды партызан, не стралянiна, можна было б сказаць, што на свеце ўсё iдзе цiха i мiрна.

Калi сонца паднялося высока над лесам i сагнала расу, верхам на канi аб'язджаў поле камiсар атрада - правяраў, як працуюць партызаны. Едучы ўскраiнай лесу, ён наблiзiўся да Хомчыка i Аксенi.

- Як працуецца, Хомчык?

- Добра, таварыш камiсар.

Камiсар глянуў на Аксеню i, усмiхнуўшыся, сказаў:

- Ну, я думаю, што добра... Маеш такую гаспадыню, што нi ў казцы сказаць, нi пяром апiсаць...

Аксеня пачырванела i адказала:

- Жартуеце, таварыш...

- Вось што, - зварочваючыся да Аксенi, сказаў камiсар сур'ёзна, - калi ён вам дрэнна будзе рабiць, прыдзеце i заявiце мне...

- Ды ў мяне i работы нямнога...

- Усё будзе як мае быць, таварыш камiсар.

- Ну, глядзi... - Камiсар сцебануў каня.

Хомчык завярнуўся, усадзiў плуг у зямлю i спынiў коней.

- Адпачнём, Аксеня, вось пад гэтым дубком, закурым, хай конi перадыхнуць, - i ўзяўшы Аксеню пад руку, ён павёў яе ў цянёк. Яны селi.

- Ты бойкая песнi спяваць, а вось мужчын баiшся...

- Дый такi баюся...

- Ты вырасла, як дзiчка ў лесе... Яна i цвiце i калючая...

- Не, я не калючая...

Скруцiўшы папяросу, Хомчык стаў красаць агонь. Яна склала паперу i завязвала яго кашпук.

- Нехарошы ў цябе капшук...

- Гэты капшук, як маё жыццё... Бачыш, не нажыў сабе яшчэ нiякай Аксенi, каб пашыла лепшы...

- Ой, у вас можа многа было гэтых Аксеняў...

- Клянуся, галубка, што не... Не было часу. То навука, то ваенная служба, то вайна вось... Так i памрэш без Аксенi.

- Ну, яно можа быць i так, але штосьцi не верыцца.

- Вер не вер, а гэта так... Вось скончым вайну, тады ажанюся.

Аксеня аглянулася ў лес i сказала:

- Трэба iсцi чабру, сунiчнiку назбiраць, увечары чаю наварым.

- А цукру дзе возьмеш?..

Аксеня ўскiнула вачыма на Хомчыка i хутка iх адвяла ўбок.

- Для цябе знойдзецца, - сказала гуллiва i скочыла з месца. Хомчык ляжаў i курыў. I зноў, як тады, данеслася песня. Хомчык заварушыўся i азiрнуўся на лес. Чамусьцi пацягнуў шапку за казырок, i, нацiснуўшы цясней на лоб, устаў i падаўся на песню. Зноў спалохаў Аксеню, як тады. Але цяпер абое рассмяялiся.

- Прыйшоў памагчы табе рваць... Не пярэчыш?

Яна прадаўжала песню:

Ой, за лесам, за ракою,

Там Марыся жыта жала,

У правай ручцы серп дзяржала...

Хомчык, забегшы за куст, трапiў на шырокую купiну чабру i стаў iрваць яго спрытна.

Хутка нарваў цэлае бярэмя.

- На, бачыш, як скора...

- Ой, цi ж так iрвуць? Цэлае бярэмя з травою.

- Нiчога, дома перабярэш. Хадзем да коней... Давай бягом, хто хутчэй...

Аксеня зiрнула, адвярнуўшыся, на Хомчыка i з месца шуганула праз кусты. Хомчык за ёю. Перад вачыма мiльганула ў лiсцi белая хустка. Хомчык прыбавiў ходу i, даганяючы Аксеню, абхапiў яе рукамi. Яна ўскрыкнула i затрапяталася, як вялiкая птушка, у дужых руках Хомчыка...

Увечары, калi над лесам i над хаткай застыў статак хмар, Аксеня падала Хомчыку чыстую бялiзну. На каўняры сарочкi i на грудзях цягнулiся стужачкi вышывак. Прынесла яму чыстыя, мяккiя анучы на ногi. Запрасiла памыцца ля студнi.

- Або, як хочаш, iдзi ў крынiцу. Тут у лесе ёсць брод недалёка... Але цяпер камароў многа, так што мыйся тут.