Михаил Бойцов - Бог, Рим, народ в средневековой Европе
- Название:Бог, Рим, народ в средневековой Европе
- Автор:
- Жанр:
- Издательство:Издательский дом Высшей школы экономики
- Год:2021
- Город:Москва
- ISBN:978-5-7598-2285-1
- Рейтинг:
- Избранное:Добавить в избранное
-
Отзывы:
-
Ваша оценка:
Михаил Бойцов - Бог, Рим, народ в средневековой Европе краткое содержание
Книга адресована историкам, филологам, историкам искусства, религиоведам, культурологам и политологам, а также широкому кругу читателей, интересующихся историей Европы.
Бог, Рим, народ в средневековой Европе - читать онлайн бесплатно ознакомительный отрывок
Интервал:
Закладка:
337
Хотя претензия на такое родство выглядит несомненной, У. Бегрих лишь ставит робко вопрос о том, не конструировалось ли в «грамоте Цезаря» родство «между римскими императорами и старейшими австрийскими герцогами»: Begrich U. Op. cit. S. 76. Конечно, именно оно и конструировалось! Однако, как было показано выше, предполагаемое родство с Цезарем не было единственной причиной обращения фальсификаторов к этой фигуре, как полагала Бегрих (Ibid.).
338
«Růdolfus comes de Habsburg ex antiquis progenitoribus ab urbe Roma traxit originem» (Die Chronik des Mathias von Neuenburg / hrsg. v. A. Hofmeister. Berlin, 1940. S. 8, ср.: S. 313. (MGH SS rer. Germ. N. S.; 4)).
339
Lhotsky A. Apis Colonna… S. 10–28. Надежные сведения о «связи» Габсбургов и Колонна кратко суммируются в работе: Paravicini W. Colonna und Orsini. Römische Ursprungslegenden im europäischen Adel am Ende des Mittelalters // Adelslandschaft Mitteldeutschland. Die Rolle des landsässigen Adels in der mitteldeutschen Geschichte (15.–18. Jahrhundert) / hrsg. v. E. Bünz, U. Höroldt, C. Volkmar. Leipzig, 2016. S. 19–110, 459–479, здесь S. 22–24. (Schriften zur sächsischen Geschichte u. Volkskunde; 49). (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung des Landes Sachsen-Anhalt, Reihe A: Quellen zur Geschichte Sachsen-Anhalts; 22). Там же см. и о многих других семействах европейской аристократии, претендовавших на родство с римскими семействами Колонна и Орсини.
340
Lhotsky A. Apis Colonna… S. 32–33. Дополнительные примеры из XV в. приведены в: Begrich U. Op. cit. S. 76–77.
341
Ungern-Sternberg J. v. Op. cit. S. 107 и далее.
342
Lhotsky A. Apis Colonna… S. 33, 37.
343
Близко, хотя и несколько неуверенно, к этому тезису подошел только Вольфингер: Wolfinger L. Die Herrschaftsinszenierung… S. 466–467.
344
Baum W. Op. cit. S. 39; ср.: Begrich U. Op. cit. S. 77–78.
345
О планах Рудольфа IV создать епископство Венское и о трудностях в их реализации см. общий обзор: Fenzl A. Von Rudolf IV. zu Kaiser Friedrich III. St. Stephan: Bischofskirche — Kaiserdom, Zeuge des Glaubens. Strassbourg; Wien, 1998. (Die Erzdiözese Wien in ihrer Geschichte; 2/2). О том, как эти планы сказались на храме св. Стефана, перестройка которого началась в 1359 г., см.: Flieder V. Stephansdom und Wiener Bistumsgründung. Eine diözesan- und rechtsgeschichtliche Untersuchung. Wien, 1968. (Veröffentlichungen des Kirchenhistorischen Instituts der Katholisch-Theologischen Fakultät der Univ. Wien; 6); Kohn R. Stadtpfarrkirche und landesfürstlicher Dom. Der Interpretationsdualismus der Wiener Stephanskirche im 14. Jahrhundert // Der Hof u. die Stadt. Konfrontation, Koexistenz u. Integration in Spätmittelalter u. Früher Neuzeit. 9. Symposium der Residenzen-Kommiss., Halle an der Saale, 25.–28. Sept. 2004 / hrsg. v. W. Paravicini, J. Wettlaufer. Ostfildern, 2006. S. 183–203. (Residenzenforschung; 20).
346
Moeglin J.-M. Dynastisches Bewußtsein und Geschichtsschreibung. Zum Selbstverständnis der Wittelsbacher, Habsburger und Hohenzollern im Spätmittelalter // HZ. 1993. Bd. 256. S. 593–635, здесь S. 618–621.
347
Хотя Фридрих III и назвал как-то св. Леопольда III Бабенберга своим «родственником»: Begrich U. Op. cit. S. 76.
348
Moeglin J.-M. Dynastisches Bewußtsein… S. 622–623.
349
Именно в этом смысле понял данное место первый, кажется, переводчик грамоты на немецкий язык: «Wir pieten ewch pey unserm sig <���…>». Перевод сохранился в рукописи, датируемой примерно 1440 г. Цит. по: Lhotsky A. Privilegium maius… S. 82.
350
См. рус. пер.: Петрарка Ф. Триумфы / пер. с итал. В. Б. Микушевича. М., 2000. (Триумфы).
351
«<���…> ut sacri imperii principes electores ad tractandum de ipsius imperii orbisque salute frequentius solito congregentur <���…> quod iidem principes electores de cetero per singulos annos semel, transactis a festo pasche resurrectionis dominice quatuor septimanis continue numerandis, in aliqua civitatum sacri imperii personaliter congregentur <���…>» (MGH Const. T. 11. P. 596 (Cap. XII)).
352
Хубер неправ, полагая, что требование допуска Рудольфа в число ближайших государевых советников автоматически означает приравнивание его к курфюрстам: Huber A. Geschichte… S. 8. Осторожнее формулирует Линднер, соглашаясь, что герцог не становится курфюрстом, войдя в «самый тайный совет» императора и курфюрстов, но принимает участие в выработке важнейших решений ( Lindner M. Op. cit. S. 190).
353
См. об этом, например: Die Urkunden der deutschen Könige und Kaiser / bearb. v. H. Appelt. Bd. 10. T. 5. Hannover, 1990. S. 98. (MGH DD; 10/5).
354
Начиная с XVIII в. накопилось примерно две дюжины переводов этой оды на русский язык. В варианте А. П. Семенова-Тян-Шанского первая строка звучит: «Богов поклонник редкий и ветреный <���…>».
355
«Nos Nero amicus deorum et fidei eorum propalator, preceptor potestatis Romani, Imperator et cesar et augustus. Nos sumus deliberati cum omni nostro senatu, quod eximi debeat illa terra orientalis ante alias terras, quia ipsa et eius habitatores ante omnes illos, qui Romani imperii subditi sunt, laudabiliter elucescit. Ob hoc dicimus nos illam eandem terram inperpetuum quietam et absolutam omnis pensionis et census, qui iam impositus est vel erit in futurum ab imperiali potestate aut a nobis vel successoribus nostris seu quibusvis aliis. Nos volumus eciam, quod eadem terra imperpetuum libera perseveret. Eciam precipimus nos ex Romana potestate, quod cum nulla adversitate illa terra supra nominata ab aliquo in aliquo molestetur. Si quis autem contra hoc faceret, quam cito hoc perpetrasset, ille esse debet in banno Romani imperii et nunquam inde tempore aliquo exire. Datum apud Lateranum in die Martis illius magni dei» (S. 53). Перевод на русский язык уже публиковался: Бойцов М. А. «Центры» и «периферии»… С. 68.
356
Подробнее об этом см.: Konrad R. Kaiser Nero in der Vorstellung des Mittelalters // Festiva lanx. Studien zum mittelalterlichen Geistesleben. Johannes Spörl dargebracht aus Anlaß seines 60. Geburtstages / hrsg. v. K. Schnith. München, 1966. S. 1–15; Maier H. O. Nero in Jewish and Christian Tradition from the First Century to the Reformation // A Companion to the Neronian Age / ed. by E. Buckley, M. T. Dinter. Chichester, 2013. P. 383–404.
357
Konrad R. Op. cit. S. 9–10.
358
Ibid. S. 8.
359
Lhotsky A. Privilegium maius… S. 89.
360
Ungern-Sternberg J. v. Op. cit. S. 107 и Anm. 22a. Значение слова durchæhten М. Лексер определяет как «преследовать» (verfolgen): Lexer M. Mittelhochdeutsches Handwörterbuch. Bd. 1: А — М (1869–1872). Leipzig, 1872. Sp. 478.
361
Wattenbach W. Op. cit. S. 100.
362
«Prefatus Rudolfus dux Austrie etiam tyrannidem suam exercuit in clero ante dictam gwerram, ut predictum, et postea tamquam persecutor cleri» (Annales Matseenses // MGH SS. Bd. 9. Hannover, 1851. P. 832).
363
«Egomet volo esse papa, archiepiscopus, episcopus, archidyaconus, decanus in mea terra» (Ibid.). Если Рудольф IV действительно произносил такие речи, то он, похоже, просто повторял слова своего гордого и вольнодумного воспитателя — графа Ульриха фон Шаумберга. См.: Kurz F. Op. cit. S. 9, 15.
364
«<���…> et dixit se esse de stirpe Neronis, qui fuit primus persecutor cleri <���…>» (Annales Matseenses… P. 832).
365
Sauter A. Op. cit. S. 171.
366
«Ipse etiam episcopatum Pataviensem voluit transtulisse in Wyennam» (Annales Matseenses… P. 832. Ср.: Ungern-Sternberg J. v. Op. cit. S. 107–108). О взаимоотношениях Рудольфа IV с епископом Пассау см.: Dangl V. Op. cit.
367
Begrich U. Op. cit. S. 23, 76, 106. Баум ищет образец для венца Рудольфа IV на монетах то Нерона, то императоров второй половины III в., а то и в средневековой пластике: Baum W. Op. cit. S. 82, 93, 95–96.
368
Вольфингер сильно ошибается в определении места Нерона в концепции «Большой привилегии», когда позволяет себе в одной беглой фразе приписать ему ту же роль, что и Цезарю: «Цезарь и Нерон передали некоторым своим родственникам Восточную землю вместе с важными приивилегиями» ( Wolfinger L. Die Herrschaftsinszenierung… S. 466). Нерон никаким родственникам ничего не передавал.
369
При отсутствии академического издания «Деяний Сильвестра» приходится ссылаться на давно уже устаревшую публикацию: Mombritius B. Sanctuarium, seu vitae sanctorum / cur. D. A. Brunet et D. H. Quentin. T. 2. P., 1910. P. 508–531, здесь P. 512–513.
Читать дальшеИнтервал:
Закладка: