Вера Смирнова - Героi Элады (З мiфаў старажытнай Грэцыi) (на белорусском языке)

Яна глядзела на Язона з любоўю i здалася яму ў гэту хвiлiну такой добрай i прыгожай, што ён пачаў прасiць яе:

- Паедзем са мною. Я вазьму цябе на "Арго", звязу ад твайго лiхога бацькi, i ты будзеш маёй жонкаю i царыцай у Iолку.

Медэя маўчала i круцiла галавою, хоць словы Язона i радавалi яе.

Доўга стаялi яны разам у гаi Гекаты i пазiралi адно на аднаго.

Сонца пачало хiлiцца да захаду, i Язону пара было вяртацца на карабель.

- Заўтра, калi цар аддасць мне залатое руно, я папрашу яго адпусцiць цябе са мною, - сказаў Язон.

I яны рассталiся.

На полi Арэса

Ранiцай цар Калхiды надзеў свае даспехi, што падарыў яму бог вайны Арэс, сеў на каляснiцу i паехаў на Арэсава поле. Яго суправаджаў натоўп колхаў усiм хацелася паглядзець, як валы бога Сонца разарвуць чужаземца.

А Язон, як навучыла яго Медэя, нацёр цудоўнай маззю сваё цела i зброю i адчуў у сабе вялiкую сiлу. Ён быў увесь нiбы выкаваны з жалеза, i нi кап'ё, нi меч не маглi прычынiць яму шкоды.

Арганаўты селi на карабель i паплылi да поля Арэса, дзе iх ужо чакаў Ээт.

Язон узяў у цара зубы дракона i адзiн выйшаў у поле. На краi поля ляжалi ярмо i плуг. Тут жа быў уваход у падземны хлеў, дзе стаялi валы. Раптоўна, нiбы адчуўшы, што герой iдзе да iх, яны з рыкам выскачылi са стойла i рынулiся проста на Язона. Ён прыкрыўся шчытом i стаяў спакойна, упэўнены ў сваёй цудоўнай сiле. Валы стукнулi рагамi ў шчыт i адскочылi прэч. Яны зараўлi, выпусцiлi сноп агню, хацелi спапялiць героя, але полымя, даляцеўшы да яго, раздвоiлася, абмiнула Язона i сышлося за яго галавой. Жывы i здаровы ў кальцы агню, ён смела схапiў рукою за рог аднаго вала, потым другога i надзеў на iх ярмо. З дапамогаю двух арганаўтаў Язон запрог валоў у плуг i пагнаў па полi. Арганаўты радасна закрычалi, убачыўшы гэта. Шум узняўся сярод колхаў. Сам цар Ээт здзiвiўся незвычайнай сiле героя.

Шпарка iмчалiся па полi валы, рэжучы плугам глыбокiя барозны, i Язон кiдаў на ўзараную зямлю зубы дракона.

Шмат разоў прабеглi валы з канца ў канец Арэсава поля, i вось усё яно было ўзарана i засеяна. Скончыўшы работу, Язон выпраг валоў i кап'ём загнаў iх назад у стойла. Потым чакаючы, пакуль з зубоў дракона вырастуць воiны, ён пайшоў на бераг ракi, зачэрпнуў шлемам вады i напiўся. I адчуў, што сiлы ў iм анi не паменшала. Ён глядзеў на поле i чакаў.

Нiбы першыя парасткi, паказалiся з зямлi канцы вострых коп'яў, потым галовы ў шлемах, вось заблiшчалi шчыты, зазвiнелi, раскiдваючы зямлю, мячы - i ў адно iмгненне ўсё поле запоўнiлася воiнамi.

Язон памятаў хiтрую параду Медэi. Ён падняў з зямлi вялiзны камень, якi чатыры дужыя чалавекi ледзь маглi б скрануць з месца, размахнуўся, шпурнуў яго ў сярэдзiну i забiў адразу некалькi воiнаў. Воiны не зразумелi, адкуль прыйшла бяда, выцягнулi мячы i пачалi забiваць адзiн аднаго. Тады Язон смела напаў на iх, сек i знiшчаў усiх, хто яму трапляўся. Хутка ўсё поле пакрылася трупамi, i чорная кроў запоўнiла да краёў барозны, якiя засталiся пасля плуга.

З жахам пазiралi колхi, як распраўляўся Язон з воiнамi, што выраслi з зубоў дракона. Цар Ээт ад гневу не мог вымавiць нi слова. Раз'юшаны, хвасянуў ён па конях i памчаўся прэч з Арэсава поля.

- Я скончыў маю работу. Заўтра цар павiнен аддаць мне залатое руно, сказаў Язон.

Надышоў вечар. Цудоўная сiла пакiдала Язона. Арганаўты акружылi яго i павялi на карабель адпачыць.

Выкраданне залатога руна

Вярнуўшыся з Арэсава поля дадому, жыхары Калхiды шмат гаварылi пра страшную сiлу чужаземцаў, што прыплылi на караблi "Арго". У горадзе было неспакойна. Увечары ў палац Ээта прыйшлi знакамiтыя колхi i, зачынiўшыся з царом, пачалi раiцца, як пагубiць небяспечных гасцей.

Медэя адчувала, што цар ведае, што яна памагла Язону, i са страхам чакала бацькоўскага гневу. Яна ведала, якi жорсткi i няўмольны, якi каварны сын Сонца, i баялася за сябе i за героя, якога пакахала. Апоўначы яна пачула за акном бразгат зброi i галасы колхаў, якiя сабралiся каля палаца. Яна даведалася, што цар загадаў ранiцай акружыць грэчаскi карабель i спалiць яго разам з арганаўтамi.

Тады яна вырашыла ўцячы да Язона. Яна ўзяла з сабою сонныя зёлкi i, басанож, цiхенька пракралася з палаца i патаемнымi сцяжынкамi, якiмi хадзiла ўночы збiраць чарадзейныя травы, падалася да ракi. Медэя выйшла на бераг супраць таго месца, дзе стаяў "Арго" i пачала клiкаць малодшага сына сваёй сястры, якi начаваў у арганаўтаў.

Язон пазнаў голас Медэi i адгукнуўся. Весляры, што былi ў той час на вёслах, пачалi веславаць, карабель хутка пераплыў раку. Язон з сынамi Фрыкса кiнуўся да Медэi.

- Усё выкрылася! - сказала Медэя. - Бацька не даруе мне... Я павiнна ўцячы з вамi... Спяшайцеся, пагiбель пагражае вам! Хадзем, Язон, я здабуду табе залатое руно, i хутчэй прэч адсюль, iнакш мы ўсе загiнем! Я выратую вас i сябе, але прысягнi, Язон, што ты не пакiнеш мяне нiколi, не пакiнеш мяне адну ў чужой краiне!

Язон узяў яе за руку i сказаў:

- Прысягаю, што калi мне суджана жывым вярнуцца на радзiму, ты будзеш маёй жонкай i я нiколi не пакiну цябе!

Медэя загадала адразу ж плыць да Арэсава гаю, дзе захоўвалася руно. У начной цемры цячэнне ракi хутка i без шуму данесла карабель да запаветнай мясцiны. Медэя i Язон адны сышлi з карабля i рушылi ў лес. Ноч была чорная, i яны iшлi, трымаючыся за рукi, каб не згубiцца ў цемры. Раптам перад iмi загарэлiся два чырвоныя агнi.

- Гэта дракон, - шапнула Медэя.

I тут яны ўбачылi лёгенькае залацiстае ззянне - ад руна, якое вiсела на дубе.

Як толькi яны падышлi блiжэй, дракон звесiўся з дрэва i засiпеў, полымя вырвалася з яго разяўленай пашчы. Але Медэя працягнула да яго рукi i цiхiм голасам пачала ўсыпляць. Яна клiкала на дапамогу бога сну Гiпноса, якi дужэйшы за ўсiх на зямлi, яна заклiнала ўсiмi таемнымi сiламi: "Заснi! Заснi!" - i, падышоўшы зусiм блiзенька, пырснула ў вочы дракону сонным зеллем. Пагасла адно вока, пагасла другое, апусцiлiся страшныя павекi, з трэскам закрылася грозная пашча, лапы разнялiся - дракон звалiўся з дуба i, бяссiльны, лёг каля ног Медэi.

- Спяшайся! - сказала яна Язону. - Хутчэй здымай руно з дрэва, пакуль ён не прачнуўся.

Язон хуценька зняў з дуба залатое руно, накiнуў яго на плечы замест плашча, i яны адразу ж пакiнулi гай Арэса.

Арганаўты з карабля ўбачылi залатое святло руна на плячах Язона. Радаснымi крыкамi вiталi яны жаданую здабычу, дзеля якой пакiнулi свой дом i радзiму i зведалi столькi небяспек i нягод. Ды не было калi весялiцца. Трэба было да ранiцы дабрацца да мора i пакiнуць Калхiду.

Язон загарнуў дарагое руно ў свой плашч, пасадзiў Медэю на карме карабля, дзе не было ветру, i сам перасек мячом канат, якi трымаў "Арго" каля берага. Весляры-арганаўты селi за вёслы, астатнiя са шчытамi i лукамi ў руках пасталi ўздоўж борта, гатовыя абараняць карабель ад пагонi. "Арго" iмклiва паплыў унiз па цячэннi - да мора. Яшчэ не ўзышло сонца, а арганаўты былi ўжо ў адкрытым моры, далёка ад берагоў Калхiды.