Абдурахман Юнусов - Эсперанто? Это просто! Учебник международного языка

timi — бояться, tim ulo — трус;

juna — молодой, junulo — юноша (а девушка? а старик? а старуха? а старичок? а старушка?) ;

riĉa — богатый, riĉ ulo — богач (а бедняк?) ;

sana — здоровый, sanulo — здоровяк, malsanulo — больной.

Prefikso eksозначает бывший:

eksĉampiono — экс-чемпион;

eksministro — бывший министр.

Prefikso рrасоответствует русской приставке пра-:

praavo — прадед;

prahomo — предок человека, прачеловек;

prapatroj — праотцы;

pratempoj — древние времена.

Sufikso — indозначает достойный, заслуживающий чего-либо, например:

miri — удивляться, mir inda — достойный удивления, удивительный;

memori — помнить, memor inda — достойный запоминания;

bedaŭri — сожалеть, bedaŭr inde — к сожалению;

am inda — достойный любви.

Этот суффикс также может самостоятельно образовать слово:

inda — достойный.

Prefikso boобозначает родство через брак:

bоpatro — тесть, свекор;

bopatrino — теща, свекровь;

bofilo — зять;

bofilino — невестка;

bofrato — шурин;

bofratino — золовка.

Предлог jeпредназначен для тех случаев, когда затруднено употребление других предлогов. Впрочем, обычно он употребляется в формах, ставших устойчивыми, например, при определении времени:

— В котором часу ты придешь? Jekioma horo vi venos?

— В три часа. Jela tria horo.

За ваше здоровье! Jevia sano!

В вашу честь! Jevia honoro!

Поупражняемся.

Mia praavo estis heroo.

Li estis mirinda homo!

Bedaŭrinde, mi ne leĝis la novan romanon de Ajtmatov.

Mia bofrato estas tre legema homo.

Mia bofratino estas belulino.

Ŝi estas tre parolema junulino.

Je kioma horo venos la trajno?

Je la kvina.

Fiŝer estas eksĉampiono de la mondo.

«La maljunulo kaj la maro» estas novelo de Ernesto Hemingway.

Запишем новые слова:

Tiu — тот,

tio — то,

tia — такой,

tie — там,

tiam — тогда,

tiom — столько

sama — тот же, такой же

pilko — мяч

reĝo — король (соответственно вы можете получить слова королева, принц, принцесса)

plori — плакать

kuraĝa — смелый, храбрый

kara — дорогой

plezuro — удовольствие

karesi — ласкать

vesto — одежда

forno — печка

proponi — предлагать

sento — чувство

almenaŭ — по крайней мере

efektive — действительно

hejmo — дом, домашний очаг

preskaŭ — почти

sola — одинокий, единственный

denove — снова

frua — ранний (а поздний?)

plaĉi — нравиться

preferi — предпочитать

ja — ведь

atendi — ждать, ожидать

tro — слишком

baki — печь, выпекать

aparta — отдельный

spekti — смотреть (фильм, спектакль и т. п.)

mem — сам

В последнем уроке мы говорили о квартире Руслана. А где живет Ирина?

Irina loĝas en Mahaĉkala, en la tria etaĝo de la kvinetaĝa (5-etaĝa) domo. Krom ŝi en la loĝejo loĝas ŝiaj gefratoj. Krome, estas ankaŭ la kato, kies nomo estas Bela. Ĝi vere estas tre bela kaj karesema. Irina tre amas sian katon kaj ofte ludas kun ĝi, kiam ŝi havas liberan tempon. La ĉambro, en kiu loĝas Irina, estas hela. Sur la muro pendas la tapiŝo, kiun teksis ŝia patrino, kaj sur la mala muro pendas bildo kun la bela pejzaĝo. En la ĉambro estas librobretoj, kiujn faris la patro de Irina, kaj la ŝranko kun vestoj. En la granda ĉambro staras televidilo. En la kuirejo estas gasforno. Irina tre ŝatas kuiri kaj baki. En la ĉambro estas ankaŭ telefono. Ruslan ofte telefonas al Irina.

— Saluton, Irina! — diras li.

— Saluton! — respondas al li Irina.

— Kion vi faros hodiaŭ vespere? — demandas li.

— Mi ne scias, — respondas ŝi. — Mi estos hejme….

— Mi volas inviti vin en la teatron, — proponas Ruslan.

— Kio okazos en la teatro? Ĉu estos spektaklo?

— Ne, estos koncerto. Nian urbon ja vizitis la fama kantisto. Ĉu ni iros?

— Certe, jes, kun plezuro! Dankon pro via invito! Mi estas tre ĝoja!

— Atendu, mi venos al vi je la sesa kaj ni kune iros al la teatro.

— Ĉu tio ne estos tro malfrue?

— Ne, la komenco de la koncerto okazos je la sepa.

— Bone, kara mia! Ĝis la revido!

— Ĝis la revido!

Respondu la demandojn:

Kie loĝas Irina?

Kio estas sur la muroj de ŝia ĉambro?

Kun kiu ludas Irina, kiam ŝi havas liberan tempon?

Ĉu vi havas katon?

Ĉu vi havas hundon?

Kiun nomon havas via kato?

Kiu ofte telefonas al Irina?

Kiu ofte telefonas al vi?

Ĉu Ruslan estas feliĉulo?

Ĉu Ruslan invitis la amikinon al dancejo?

Kion proponis Ruslan?

Ĉu vi ofte vizitadas teatron?

Ĉu vi ofte vizitadas koncertojn?

Kion vi faros vespere?

Ĉu vi iros al dancejo por danci?

Ĉu vi iros al kinejo por spekti novan filmon?

Ĉu vi spektos televidon hejme?

Ĉu vi estas juna?

Rakontu, kion vi faradas vespere.

La ĉambro, en kiu loĝas Irina, estas hela.

Bonan tagon!

Вы, конечно, заметили, что употребление суффиксов и приставок позволяет вам оперировать гораздо большим количеством слов, чем приходится заучивать. Дайте определение, например, следующим словам:

librejo, dormejo, kinejo;

flugilo, kuracilo, kaptilo;

refari, redoni, relegi;

sablero, fajrero, neĝero;

amikaro, studentaro, kantaro;

finaĵo, vestaĵo, aĵo;

saĝulo, belulino, maljunulo;

progresema, amikema, legema;

mirinda, bedaŭrinde;

ĝardenisto, kantisto, instruistino;

eksĉampiono;

prahomo, praavino;

bopatro, bofrato, bofilino;

kandelingo, plumingo;

kantado, promenado;

urbano, gimnaziano, klubano;

tigrido, katido.

Как видите, довольно много производных слов. Пополним нашу коллекцию суффиксов и приставок.

Sufikso — еcозначает свойство, качество, например:

juna — молодой, jun eco — молодость.

Таким же образом:

maljun eco — старость,

alt eco — высота,

bon есо — доброта,

bel eco — красота,

oft eco — частота.

Предлог for — прочь, долой — употребляется также в качестве приставки:

veturi — ехать, forveturi — уехать;

peli — гнать, forpeli — прогонять;

foriri — уходить;

fordoni — отдать;

esti — быть, foresti — отсутствовать.

Сравните: Iru for! — Уходи прочь! и более мягкое — foriru — уходи.

То же относится и к предлогу sen — без:

senvi — без тебя;

senamikoj — без друзей и т. п., который также используется и как приставка:

senespeга — безнадежный,

senhejma — бездомный.

Сравните: sendorma nokto — бессонная ночь и nokto sendormo — ночь без сна.

Sufikso — estrозначает руководитель, главный:

ŝipo — корабль, ŝip estro — капитан;

estro — руководитель.

В прошлом уроке говорилось о том, что на языке Эсперанто суффиксы и приставки могут использоваться самостоятельно. Так вот, можно даже образовывать слова, состоящие только из суффиксов и приставок, например: estraro (estr-ar-o) — руководство, правление (группа руководителей).

Prefikso fi(приставка fi) обозначает презрительное отношение:

afero — дело, fiafero — афера, сомнительное дельце;

fihomo — плохой человек.

Sufikso — аĉтоже выражает презрительное отношение, но уже не столько по моральным критериям, сколько по физическим:

ĉevalo — лошадь, ĉeval aĉo — кляча;

libr aĉo — книжонка;

aĉа — скверный.

Еще пример на слова, составленные из одних аффиксов:

aĉulo (aĉ-ul-o) — негодник, нехороший тип;

aĉaĵo (aĉ-aĵ-o) — гадость, ерунда.

Cevalo

Cevalaĉo