Махмуд Самандаров - МУЛОҲАЗА: иқтисодий урбанизация. Ўқув қўлланма

Ушбу ишда шаҳар иқтисодиёти асосан кенг маънода тушунилади, гарчи баъзи ҳолларда, масалан, шаҳарсозликни тартибга солиш ва уй-жой сиёсати ўртасидаги боғлиқликни кўриб чиқишда, шаҳар иқтисодиётини бошқариш доирасида бозор субъектларининг иқтисодий фаолиятига жамоатчилик таъсирининг имкониятларига кўпроқ эътибор қаратилади.

Ўзбекистон Бош вазириннг таъкидлашича, урбанизация жараёнларини давлат томонидан тартибга солиш ва давлат уй-жой сиёсатини амалга ошириш таъминланади.

Бунинг учун 2030 йилгача шаҳарсозликни ривожлантириш концепцияси, шунингдек, кам таъминланган оилалар учун ипотека кредитлари учун бошланғич тўлов ёки фоизларни давлат бюджетидан субсидиялар тизими амалга оширилади.

«Турар жой биноларини қуришда энергия тежайдиган қурилиш материалларининг янги турларидан кенг фойдаланилади. Уйда қишлоқларда улар 5—7 қаватда, шаҳарларда 12-16-18 ва ҳатто 30 қаватда қурилади», – деди у. Ўзбекистонда бюджет, молия ва пул-кредит соҳасидаги ислоҳотлар давом эттирилади. Aввало, молия ва пул-кредит сиёсатини мувофиқлаштириш яхшиланади.

Халқаро стандартларга мувофиқ давлат қарзини самарали бошқариш, уни макроиқтисодий барқарорлик учун хавфсиз даражада ушлаб туриш ва давлат кафолатлари механизмини такомиллаштириш учун «Давлат қарзи тўғрисида» ги қонун лойиҳаси ишлаб чиқилади.

Бундан ташқари, 2020—2024 йилларда давлат молиясини бошқариш тизимини такомиллаштириш стратегияси ишлаб чиқилади, шу жумладан янги «натижаларга асосланган бюджет тизимини» жорий этиш, бюджет тўғрисидаги маълумотларнинг шаффофлигини таъминлаш ва бюджет жараёни устидан парламент ва жамоатчилик назоратини кучайтириш.

Давлат бюджети харажатларининг ижтимоий йўналиши сақланиб қолади, маҳаллий бюджетларнинг мустақиллиги ва маҳаллий ҳокимият органларининг жавобгарлиги оширилади.

Қабул қилинган Солиқ кодексини янги таҳрирда амалиётга татбиқ этиш ва «адолатли» солиқ тизимини яратиш мақсадида мамлакат солиқ маъмуриятини ислоҳ қилишни давом эттиради.

Солиқ тизимини янада соддалаштириш ва самарали солиқ-бюджет сиёсатини олиб бориш бўйича чоралар кўрилади. Ушбу мақсадларга эришиш учун 2021—2023 йилларга мўлжалланган фискал стратегия ишлаб чиқилади. Умумий фискал балансни (консолидацияланган давлат бюджети ва давлат қарзи) ЯИМнинг ҳозирги 2,7 фоизидан 2022 йилда 1,5 фоизгача камайтириш режалаштирилган.

Шу билан бирга, валюта бозорини ривожлантириш стратегияси ва «Капитал бозори тўғрисида» ги қонун лойиҳаси, шунингдек, валюта айирбошлашнинг замонавий механизмларини жорий этиш учун қимматли қоғозлар бозорини ривожлантириш стратегияси ишлаб чиқилиши ва Миллий валютанинг барқарорлигини таъминлаш ва тартибга солиш назарда тутилмоқда

Банк тизимининг молиявий барқарорлигини мустаҳкамлаш, суғурта ва лизинг тизимларини ривожлантириш бўйича чоралар кўрилади. Яқин келажакда президентга банк секторини ривожлантиришнинг узоқ муддатли стратегияси тақдим этилиши кутилмоқда. «Банк бўлмаган кредит ташкилотлари тўғрисида» ги қонун лойиҳаси ишлаб чиқилади.

Президентнинг топшириғига биноан Aмерика Бостон Консалтинг Гуруҳи (БCГ) мутахассисларини жалб қилган ҳолда ишлаб чиқарилган қишлоқ хўжалигини диверсификация қилиш концепцияси амалга оширилади. Шу билан бирга, қишлоқ хўжалиги соҳасини модернизация қилиш ва жадал ривожлантириш орқали озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш ва ер ва сув ресурсларидан оқилона фойдаланишни таъминлаш чоралари кўрилади.

«Бизнинг асосий вазифамиз пахта ва ғалла саноатида бозор тамойилларини жорий этиш, ерга эгалик туйғусини кучайтириш, наслчилик ва уруғ етиштиришни ривожлантириш, ўсимликларни ҳимоя қилиш ва кўп тармоқли фермер хўжаликларини ривожлантиришдир», деди у.

Ижтимоий соҳада асосий вазифалар тиббиёт, таълим, жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш, ушбу соҳалардаги инфратузилмани яхшилаш, бир сўз билан айтганда «инсон капиталини ривожлантириш» деб таъкидлади Aбдулла Aрипов.

Хусусан, узлуксиз таълим тизимини ривожлантириш соҳасида янги таҳрирдаги «Таълим тўғрисида» ги қонун қабул қилинади. Aмалиётга «Мактабгача таълим ва тарбия тўғрисида» ги янги қонун киритилади. Мактабгача таълим муассасалари тармоғини кенгайтириш учун янада қулай шарт-шароитлар яратиш, шунингдек, давлат-хусусий шериклик самарали тизимини ривожлантириш бўйича чора-тадбирлар белгиланган.

Мактабгача таълимнинг муқобил шакллари 2020—2022 йилларда жорий этилади. 2021 йилда 6 ёшли 692 минг бола мактаблардаги мажбурий бир йиллик бепул ўқув гуруҳлари билан, 2022 йилда эса 3—7 ёшдаги 2 миллион бола (70%) мактабгача таълим ташкилотлари билан тўлиқ қамраб олинади.

Ёшлар ўртасида олий маълумотга қабул қилиш 2025 йилга келиб 20 фоиздан 35 фоизгача оширилади. Бундан ташқари, беш йил ичида хорижий хусусий университетлар сони камида 30 тага етказилади.

Университетларда ўқув жараёнини босқичма-босқич кредит-модулли тизимга ўтказиш ва илғор олий таълим стандартларини жорий этиш бўйича чоралар кўрилади.

Бундан ташқари, соғлиқни сақлаш тизимини ривожлантириш, мажбурий тиббий суғуртага ўтиш ва соғлиқни сақлаш ташкилотларини молиялаштириш тизимини тубдан ислоҳ қилиш бўйича таклифлар ишлаб чиқилади ва амалга оширилади.

2022 йилга келиб, минтақалар замонавий ускуналар билан жиҳозланган ва ягона чақириқ марказига уланган 1500 та Форд реанимацион автомобилларини қабул қиладилар. Ўтган йили Тошкентга 150 та шундай транспорт воситаси келтирилган.

Жисмоний тарбия ва спортни 2030 йилгача ривожлантириш концепцияси ишлаб чиқилади.

Туризм соҳасини ривожлантириш ва туризм инфратузилмасини кенгайтириш учун зарур шарт-шароитларни яратиш ва 2019—2025 йилларда туризмни ривожлантириш концепциясининг устувор йўналишларини амалга ошириш орқали 2020 йилда 7 миллион, 2025 йилда эса 12 миллион чет эллик сайёҳлар ташриф буюриши кутилмоқда..

Ҳукумат аёлларнинг жамиятдаги ўрни ва фаоллигини ошириш бўйича тизимли ишларни давом эттиради, деди Aбдулла Aрипов. 2020 йилда 3000 аёл имтиёзли кредит олади

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 28 декабрдаги Мурожаатномасида «бугунги кунда мамлакатда урбанизация даражаси 35,5 фоизни ташкил этади, агар бугун чоралар кўрилмаса, демак, пасайиш эҳтимоли бор ушбу кўрсаткичда.»

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 10 январдаги «Урбанизация жараёнларини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» ги фармонидан, мамлакатдаги урбанизация жараёнларини тубдан такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари сифатида қуйидагилар назарда тутилмоқда:

– принципиал жиҳатдан янги уй-жой сиёсатини амалга ошириш асосида урбанизация жараёнларини фаоллаштириш;